Hormony są to specyficzne substancje chemiczne odpowiadające za regulację procesów fizjologicznych i biochemicznych zachodzących w organizmie. Nie dostarczają one energii ani nie są składnikami budulcowymi. Hormony zwierzęce syntetyzowane są przez różne organy i dostarczane do krwi , gdzie występują w niewielkim stężeniu. Organy lub tkanki wydzielające hormony nazywane są gruczołami dokrewnymi. Gotowe hormony wydostają się z nich bezpośrednio do krwi a potem przetransportowane są do tkanek docelowych. Transport ten zachodzi poprzez płyny ustrojowe tzn. krew, śluz, limfę, ślinę i płyn międzytkankowy, oraz układ nerwowy. Hormon może działać na tylko jeden organ lub na kilka różnych. Wydzielanie hormonów związane jest z ośrodkowym układem nerwowym, na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego.
Gruczoły wydzielania wewnętrznego oraz hormony przez nie wydzielane:
Podwzgórze-stanowi część ośrodkowego układu nerwowego, dlatego hormony przez nie produkowane transportowane są drogą nerwową. Hormony produkowane przez podwzgórze to: wazopresyna (hormon antydiuretyczny ) odpowiedzialny za zwrotne wchłanianie wody w moczu pierwotnym i zatrzymanie jej w organizmie oraz oksytocyna- działająca na mięsnie macicy, wywołując ich skurcze w czasie porodu. Niedobór wazopresyny w organizmie powoduje duże utraty wody przez organizm (odwodnienie).
Przysadka mózgowa, zbudowana z dwóch płatów. Płat gruczołowy syntetyzuje prolaktynę- odpowiedzialna za prawidłowy proces laktacji oraz hormon wzrostu, którego nadmiar prowadzi do gigantyzmu a niedobór do karłowatości. W przysadce produkowane są również hormony tropowe regulujące sekrecję innych hormonów w tarczycy, nadnerczach i gonadach.
Szyszynka -wydziela melatoninę, odpowiedzialną za proces starzenia się komórek. Hormon ten opóźnia dojrzewanie płciowe i reguluje długość fazy snu i czuwania.
Tarczyca- zlokalizowana w pobliżu tchawicy , produkuje tyroksynę i trójjodotyroninę. Oba te hormony zwiększają tempo metabolizmu i zużycie tlenu. Oprócz tego produkowana jest także kalcytonina obniżająca poziom wapnia we krwi, jej niedobór powoduje odwapnienie kości.
Przytarczyce - wydziela parathormon zwiększający poziom wapnia we krwi przez jego uwolnienie ze kości. Niedobór tego hormonu powoduje spadek zawartości wapnia we krwi.
Trzustka- organ leżący obok dwunastnicy, zbudowany z różnego typu komórek tworzących charakterystyczne skupienia zwane jako wyspy Langerhansa. W wysepkach tych występują komórki alfa i beta. Komórki alfa syntetyzują hormon -glukagon podwyższający poziom cukru we krwi ( poprzez rozkład glikogenu w wątrobie ), natomiast insulina produkowana przez komórki beta obniża jego poziom. Oba te hormony współdziałają ze sobą zapewniając prawidłowe stężenie cukru we krwi. Wahania tego stężenia są bodźcem do syntezy glukagonu i insuliny. Ten system regulacji jest bardzo sprawny, z tego względu , że zmiany w poziomie cukru we krwi występują dość często, np. po obfitym posiłku czy w czasie intensywnego wysiłku fizycznego.
Nadnercza-parzyste narządy wykazujące warstwową budowę. Rdzeń nadnerczy wydziela hormon zwany hormonem stresu- adrenalinę. Adrenalina pobudza organizm do działania, w warunkach stresu zwiększa tempo bicia serca i oddechu. Powyższa również poziom cukru we krwi oraz jej ciśnienie.
Kora nadnerczy produkuje kortykoidy -kortyzol i aldosteron. Są to hormony regulujące metabolizm, utrzymujące równowagę procesów syntezy i rozkładu tłuszczy, białek i cukrów. Odpowiedzialne są one za regulację wodno -mineralną organizmu. W korze nadnerczy produkowane są także androgeny odpowiedzialne za rozwój drugorzędnych cech płciowych oraz za prawidłowa gospodarkę białkową.
Jądra-syntetyzują męskie hormony płciowe, przed wszystkim testosteron, który odpowiada za płodność, popęd płciowy i rozwój cech płciowych. Jego niedobór może powodować feminizację u mężczyzn.
Jajniki -produkują żeńskie hormony płciowe- estrogeny i progesteron. Regulują one cykl miesiączkowy u kobiet, warunkujący ich płodność. Odpowiadają za prawidłowy przebieg ciąży oraz za wykształcenie cech płciowych. Niedobór tych hormonów może prowadzić do bezpłodności i maskulinizacji kobiet.
