Gruczoły i hormony stanowią kluczowe elementy układu hormonalnego, który reguluje wiele procesów zachodzących w organizmie, takich jak metabolizm, wzrost, rozwój, reakcje na stres czy gospodarka wodno-elektrolitowa.
1. Gruczoły dokrewne i ich hormony
Gruczoły dokrewne (endokrynne) to narządy, które wydzielają hormony bezpośrednio do krwi, skąd są transportowane do docelowych narządów i tkanek.
a) Podwzgórze
Funkcja: Kontroluje pracę przysadki mózgowej, wydziela hormony regulujące.
Hormony:
Liberyny (np. tyreoliberyna – TRH, kortykoliberyna – CRH) – pobudzają przysadkę do wydzielania hormonów.
Statyny (np. somatostatyna) – hamują wydzielanie hormonów przez przysadkę.
Wazopresyna (ADH) – reguluje gospodarkę wodną organizmu, zagęszcza mocz.
Oksytocyna – pobudza skurcze macicy podczas porodu i wydzielanie mleka.
b) Przysadka mózgowa
Funkcja: Reguluje pracę innych gruczołów.
Hormony:
Hormon wzrostu (somatotropina, GH) – stymuluje wzrost i podziały komórkowe.
Prolaktyna (PRL) – pobudza laktację u kobiet po porodzie.
Tyreotropina (TSH) – pobudza tarczycę do produkcji hormonów.
Adrenokortykotropina (ACTH) – pobudza korę nadnerczy do produkcji kortyzolu.
Gonadotropiny (FSH, LH) – regulują pracę gonad (jajniki i jądra).
c) Szyszynka
Funkcja: Reguluje rytm dobowy organizmu.
Hormon:
Melatonina – wpływa na cykl snu i czuwania.
d) Tarczyca
Funkcja: Reguluje metabolizm.
Hormony:
Tyroksyna (T4), trijodotyronina (T3) – przyspieszają metabolizm, wzrost i rozwój.
Kalcytonina – obniża poziom wapnia we krwi.
e) Przytarczyce
Funkcja: Regulacja poziomu wapnia we krwi.
Hormon:
Parathormon (PTH) – zwiększa poziom wapnia we krwi, uwalniając go z kości.
f) Grasica
Funkcja: Wpływa na rozwój układu odpornościowego.
Hormon:
Tymozyna – pobudza dojrzewanie limfocytów T.
g) Nadnercza
Kora nadnerczy:
Kortyzol – hormon stresu, reguluje metabolizm i odpowiedź immunologiczną.
Aldosteron – reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową (zatrzymuje sód i wodę).
Rdzeń nadnerczy:
Adrenalina i noradrenalina – hormony walki i ucieczki, zwiększają ciśnienie krwi i tętno.
h) Trzustka (część endokrynna)
Funkcja: Regulacja poziomu glukozy we krwi.
Hormony:
Insulina – obniża poziom cukru we krwi.
Glukagon – podnosi poziom cukru we krwi.
i) Jajniki (u kobiet)
Funkcja: Regulacja cyklu menstruacyjnego, rozwój cech płciowych.
Hormony:
Estrogeny – odpowiadają za cechy płciowe i cykl menstruacyjny.
Progesteron – przygotowuje organizm do ciąży, utrzymuje błonę śluzową macicy.
j) Jądra (u mężczyzn)
Funkcja: Regulacja cech płciowych i produkcja plemników.
Hormon:
Testosteron – odpowiada za rozwój męskich cech płciowych i spermatogenezę.
2. Hormony tkankowe (wydzielane przez narządy inne niż gruczoły dokrewne)
Układ hormonalny jest niezwykle ważny dla utrzymania homeostazy organizmu. Gruczoły dokrewne produkują hormony, które wpływają na metabolizm, wzrost, rozwój, reprodukcję i reakcję na stres. Każdy hormon ma swoją specyficzną funkcję, a ich równowaga jest kluczowa dla zdrowia.
Odpowiedzi (1)
oprogramowanie
Wschodząca gwiazda
Punkty rankingowe:
Zdobyte odznaki:
oprogramowanie 17.02.2025 19:48
Gruczoły i hormony stanowią kluczowe elementy układu hormonalnego, który reguluje wiele procesów zachodzących w organizmie, takich jak metabolizm, wzrost, rozwój, reakcje na stres czy gospodarka wodno-elektrolitowa.
1. Gruczoły dokrewne i ich hormony
Gruczoły dokrewne (endokrynne) to narządy, które wydzielają hormony bezpośrednio do krwi, skąd są transportowane do docelowych narządów i tkanek.
a) Podwzgórze
Funkcja: Kontroluje pracę przysadki mózgowej, wydziela hormony regulujące.
Hormony:
Liberyny (np. tyreoliberyna – TRH, kortykoliberyna – CRH) – pobudzają przysadkę do wydzielania hormonów.
Statyny (np. somatostatyna) – hamują wydzielanie hormonów przez przysadkę.
Wazopresyna (ADH) – reguluje gospodarkę wodną organizmu, zagęszcza mocz.
Oksytocyna – pobudza skurcze macicy podczas porodu i wydzielanie mleka.
b) Przysadka mózgowa
Funkcja: Reguluje pracę innych gruczołów.
Hormony:
Hormon wzrostu (somatotropina, GH) – stymuluje wzrost i podziały komórkowe.
Prolaktyna (PRL) – pobudza laktację u kobiet po porodzie.
Tyreotropina (TSH) – pobudza tarczycę do produkcji hormonów.
Adrenokortykotropina (ACTH) – pobudza korę nadnerczy do produkcji kortyzolu.
Gonadotropiny (FSH, LH) – regulują pracę gonad (jajniki i jądra).
c) Szyszynka
Funkcja: Reguluje rytm dobowy organizmu.
Hormon:
Melatonina – wpływa na cykl snu i czuwania.
d) Tarczyca
Funkcja: Reguluje metabolizm.
Hormony:
Tyroksyna (T4), trijodotyronina (T3) – przyspieszają metabolizm, wzrost i rozwój.
Kalcytonina – obniża poziom wapnia we krwi.
e) Przytarczyce
Funkcja: Regulacja poziomu wapnia we krwi.
Hormon:
Parathormon (PTH) – zwiększa poziom wapnia we krwi, uwalniając go z kości.
f) Grasica
Funkcja: Wpływa na rozwój układu odpornościowego.
Hormon:
Tymozyna – pobudza dojrzewanie limfocytów T.
g) Nadnercza
Kora nadnerczy:
Kortyzol – hormon stresu, reguluje metabolizm i odpowiedź immunologiczną.
Aldosteron – reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową (zatrzymuje sód i wodę).
Rdzeń nadnerczy:
Adrenalina i noradrenalina – hormony walki i ucieczki, zwiększają ciśnienie krwi i tętno.
h) Trzustka (część endokrynna)
Funkcja: Regulacja poziomu glukozy we krwi.
Hormony:
Insulina – obniża poziom cukru we krwi.
Glukagon – podnosi poziom cukru we krwi.
i) Jajniki (u kobiet)
Funkcja: Regulacja cyklu menstruacyjnego, rozwój cech płciowych.
Hormony:
Estrogeny – odpowiadają za cechy płciowe i cykl menstruacyjny.
Progesteron – przygotowuje organizm do ciąży, utrzymuje błonę śluzową macicy.
j) Jądra (u mężczyzn)
Funkcja: Regulacja cech płciowych i produkcja plemników.
Hormon:
Testosteron – odpowiada za rozwój męskich cech płciowych i spermatogenezę.
2. Hormony tkankowe (wydzielane przez narządy inne niż gruczoły dokrewne)
Erytropoetyna (EPO) – nerki – stymuluje produkcję czerwonych krwinek.
Leptyna – tkanka tłuszczowa – reguluje apetyt.
Gastryna – żołądek – pobudza wydzielanie kwasu solnego.
Sekretyna – dwunastnica – pobudza wydzielanie soku trzustkowego.
Podsumowanie
Układ hormonalny jest niezwykle ważny dla utrzymania homeostazy organizmu. Gruczoły dokrewne produkują hormony, które wpływają na metabolizm, wzrost, rozwój, reprodukcję i reakcję na stres. Każdy hormon ma swoją specyficzną funkcję, a ich równowaga jest kluczowa dla zdrowia.
Najlepsza odpowiedź