Jeden z podręczników w następujący sposób definiuje gimnastykę leczniczą: "leczenie

za pomocą metodycznych ruchów (...) wykonywanych przez lekarza bez udziału chorego

lub też przy jego udziale". Takie czynności jak: chodzenie, bieganie, wiosłowanie, pływanie itd. nazywane są ruchem aktywnym. Oddziaływanie tej "aktywności sportowej" wzmocnić można np. pływając pod prąd czy uprawiając wspinaczkę wysokogórską.

Istnieje pewna chromolitografia z roku 1900 przedstawiająca sprzęt sportowy - tzw. aparaty Zandera - który służył do wykonywania ruchów zdrowotno - gimnastycznych w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku. Aparatura ta umożliwiała mniej i bardziej zaawansowane trenowanie wszystkich mięśni układu ruchowego, a w tym również mięśni brzucha.

Jonas Gustav Wilhelm Zander (1835 - 1920) - lekarz, z pochodzenia Szwed - skonstruował sprzęt elektryczny i kolejne aparaty wahadłowe jak również reedukacyjne aparaty ortopedyczne. Jednak porównawszy je z przyrządami "aktywnymi", których przeznaczeniem była "gimnastyka oporowa", nie wypadły one najlepiej. W dzisiejszych klubach fitness spotkać można sprzęt przypominający nieco te właśnie "aktywne" przyrządy.

Trening poszczególnych części aparatu ruchu może być przeprowadzony dzięki ukierunkowanym, specjalnym ćwiczeniom gimnastycznym zarówno w pozycji siedzącej jak

i stojącej czy leżącej. Chory przyjmuje pozycję pasywną, a lekarz bądź rehabilitant wykonuje na jego ciele bierne ruchy, które służą przywróceniu m. in. aktywności stawów

(np. po naderwaniu lub złamaniu). Mięśnie chorego muszą być wówczas całkowicie rozluźnione. W przypadku gdy stawy są sztywne, stosuje się specjalne "samoporuszające

się aparaty" zbudowane na planie wahadła. Tzw. ruchy dublowane, czyli wykonywane przez chorego wespół z lekarzem polegają na wyważonym przeciwdziałaniu ruchom partnera ("ruchy oporowe"). Jest to nawiązanie do "szwedzkiej gimnastyki leczniczej", propagowanej przez Petera Henryka Linga (1776 - 1839) - twórcę unowocześnionej gimnastyki leczniczej.

Uprawianie pod koniec XIX w. "gimnastyki oporowej" na specjalnych urządzeniach podobne było do powszechnego dziś "body buildingu", czyli ćwiczeniom służącym wzmocnieniu poszczególnych mięśni i zwiększeniu masy mięśni w obrębie ciała.

Na początku XX w. powstało wiele specjalnych instytucji sportowych takich jak Instytut Kultury Ciała i Form Wyrazu zainicjowany w Berlinie w 1909 r. przez Hedwig Kallmayer. Instytuty te powstawały w oparciu o gimnastykę szkolną, koła sportowe, aerobik, taniec itp. Podobny ruch gimnastyczny powstawał też w Polsce.

Dzisiaj obserwujemy rozkwit "przemysłu gimnastycznego", nie tylko osoby chore,

ale dosłownie każdy ma możliwość korzystania z siłowni, basenu czy uprawiania aerobiku. Nie wolno jednak zapomnieć o zachowaniu umiaru i zdrowego rozsądku.

BIBLIOGRAFIA:

Kronika Medycyny

Encyklopedia Multimedialna PWN '99

Optimus Pascal Multimedia: Ciało Człowieka