Pasteur Louis (lata 1822-1895) - francuski biochemik, profesor fizyki na uniwersytecie w Dijon oraz chemii n uniwersytetach w Strasburgu (1849), Lille (1854) oraz Paryżu (1867). Członek francuskiej Akademii Medycznej, także francuskiej AN oraz od 1890 AU. Przedmiotem jego badań było zjawisko fermentacji (fermentacja, beztlenowe oddychanie w czasie którego biorcą ostatecznym elektronów (akceptorem) jest organiczny związek, nie tlen (tlenowe oddychanie). W znaczeniu węższym fermentacja to rozkład beztlenowy cukrów, występujący u roślin, zwierząt, drożdży, bakterii oraz pleśni. W zależności od końcowego produktu fermentacji można wyróżnić jej rodzaje w tym np. masłowa, alkoholowa, mlekowa (mają zastosowanie w spirytusowym, piwowarskim i winiarskim przemyśle). Odkrył technikę rozdzielania racematów, która oparta jest na zastosowaniu reagentów optycznie czynnych, wyjaśnił optyczne własności (optyczna aktywność) winowego i gronowego kwasu, istnienie drobnoustrojów zostało przez niego udowodnione. Badania Pasteura drobnoustrojów, które występują w powietrzu obaliły ostatecznie teorię samorództwa. Przeprowadził on w 1865 roku badania nad chorobą jedwabników - pebryną, których wynikiem było udowodnienie jej bakteryjnej etiologii a także opracowanie sposobów zapobiegania tej chorobie. Przy pracach nad zakaźnością cholery u drobiu, różycy świń i wąglika odkrył ich etiologiczne czynniki, oraz stwierdził, że wyłącznym skutecznym profilaktycznym postępowaniem mogłoby być ochronne szczepienie. Szczepionki otrzymał z zarazków odpowiednio osłabionych. W 1880 roku dostał szczepionkę (zazwyczaj szczepionka to zawiesina zabitych albo żywych bakterii, ale osłabionych poprzez działanie chemicznych, fizycznych lub biologicznych czynników, w płynnym środowisku, którym zwykle jest roztwór fizjologicznej soli z niewielką ilością konserwującego środka (np.: formaliny, fenolu)) przeciwko cholerze u drobiu, w 1881 roku przeciwko wąglikowi, dwa lata później przeciwko różycy u świń. Badania kolejnej choroby - wścieklizny, prowadzone miedzy 1881 a 1885 rokiem, uwieńczone zostały sukcesem - pozyskaniem szczepionki przeciwko wściekliźnie (rok 1885). Uratowała ona życie człowiekowi, który został pokąsany przez psa chorego. Paseur opracował także technikę konserwowania żywności przy pomocy podwyższonej temperatury (nazwano ten proces pasteryzacją). W roku 1888 założono Instytut Pasteura (jego dyrektorem był Pasteur aż do śmierci). Prace tego naukowca miały ogromne praktyczne znaczenie dla rolnictwa, przemysłu i medycyny.

SZCZEPIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY WEDŁUG WIEKU

Wiek

Szczepienie przeciwko

Uwagi

1 rok życia

Po urodzeniu w trakcie 24 godzin

WZW typu B (domięśniowo)

GRUŹLICY - śródskórnie przy pomocy szczepionki BCG

Szczepienie przeciw gruźlicy noworodków powinno być wykonane równocześnie albo przed upływem 24 godzin od momentu szczepienia przeciwko WZW o typie B.

W 2 miesiącu życia (po upływie 6 tygodni od momentu zaszczepienia przeciwko WZW typu B i gruźlicy)

WZW typu B

Domięśniowo

BŁONICY, KRZTUŚCOWI, TĘŻCOWI

domięśniowo lub podskórnie szczepionką DTP

Druga dawka podstawowego szczepienia przeciwko WZW typu B jest podawana w sześciotygodniowym odstępie od momentu podania dawki pierwszej a trzecia uzupełniająca dawka podstawowego szczepienia po upływie 6 miesięcy od podania pierwszej dawki.

Drugą dawkę szczepionki WZW typu B podać należy po upływie 2 miesięcy życia od urodzenia równocześnie z dawką pierwszą szczepionki DTP, a czas podania trzeciej dawki to przełom 6 i 7 miesiąca życia.

Przeciwko POLIOMYELITIS - dzieci mające 1 rok życia dwie pierwsze dawki - inaktywowaną szczepionką IPV. Dawka pierwsza -przełom 3 oraz 4 miesiąca życia równocześnie z dawką drugą szczepionki DTP. Dawka druga w 5 miesiącu życia równocześnie z dawką trzecią szczepionki DTP.

Pierwsze trzy dawki podstawowego szczepienia DTP są podawane w sześciotygodniowych odstępach.

Na przełomie 3 i 4 miesiąca życia (w momencie gdy upłynie 6 tygodni od szczepienia poprzedniego)

BŁONICY, KRZTUŚCOWI, TĘŻCOWI

domięśniowo lub podskórnie szczepionką DTP

POLIOMYELITIS domięśniowo lub podskórnie zabitą szczepionką - IPV (1, 2, oraz 3 typ wirusa) dawka pierwsza

W 5 miesiącu życia (w 6 tygodni od szczepienia poprzedniego)

BŁONICY, KRZTUŚCOWI TĘŻCOWI

domięśniowo lub podskórnie szczepionką DTP

POLIOMYELITIS domięśniowo lub podskórnie zabitą szczepionką - IPV (1, 2, oraz 3 typ wirusa) dawka druga

Na przełomie 6 i 7 miesiąca życia (w 6 tygodni od szczepienia poprzedniego)

WZW typu B

domięśniowo

U dzieci u których stwierdzono przeciwwskazania do szczepienia przeciwko krztuścowi szczepienia DTP nie wykonuje się. Takim dzieciom można: a) podać szczepionkę DT - zgodnie z zaleceniami producenta. Wtedy po upływie 2 miesięcy życia domięśniowo podać należy szczepionkę przeciwko WZW typu B, po upływie 6 tygodni z kolei zaszczepić równocześnie dawką pierwszą DT (podskórnie) oraz dawką pierwszą szczepionki POLIO (IPV; podane podskórnie). Po kolejnych 6 tygodniach zastosować: dawkę drugą szczepionki DT (podaną podskórnie) oraz równocześnie - dawkę drugą szczepionki POLIO (podskórnie IPV)

b) rozważyć podanie szczepionki DTaP (wraz z krztuścowym komponentem bezkomórkowym), w cyklu szczepienia obowiązkowego DTP, w ramach zalecanych szczepień.

12 miesiąc życia

GRUŹLICY

śródskórnie z zastosowaniem szczepionki BCG

Szczepienie jedynie u dzieci, po pierwszym szczepieniu BCG nie posiadając blizny albo bliznę mają o średnicy poniżej 3 mm.

U dzieci mających styczność z chorym na gruźlicę wykonać należy tuberkulinową próbę i szczepić tuberkulinoujemne dzieci w dniu w którym odczytano próbę.

2 rok życia

W 13-14 miesiącu życia

ŚWINCE, ODRZE, RÓŻYCZCE - szczepionką żywą skojarzoną

Podstawowe szczepienie.

Zachorowanie na świnkę, różyczkę czy odrę w wywiadzie nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia; po dwóch miesiącach od wyzdrowienia należy podać szczepionkę.

W 16-18 miesiącu życia

BŁONICY, KRZTUŚCOWI TĘŻCOWI

domięśniowo lub podskórnie szczepionką DTP

POLIOMYELITIS domięśniowo lub podskórnie inaktywowaną szczepionką IPV (1,2 i 3 typ wirusa) dawka trzecia

Dawka czwarta, uzupełniająca podstawowe szczepienie DTP oraz dawka trzecia uzupełniającego podstawowego szczepienia przeciw POLIO.

Dzieci, które dostały dwie dawki DT w trakcie pierwszego roku życia, zaszczepić należy podskórnie dawką trzecią DT.

przedszkolny okres

6 rok życia

BŁONICY, KRZTUŚCOWI, TĘŻCOWI

domięśniowo lub podskórnie szczepionką DtaP, która zawiera komponent krztuśca acelularny

POLIOMYELITIS doustnie żywą poliwalentną szczepionką OPV (1, 2 oraz 3 typ wirusa)

Dawka pierwsza przypominająca szczepionki przeciwko krztuścowi, błonicy, tężcowi (acelularny komponent).

Przypominająca dawka

7 rok życia

po upływie 6 tygodni od szczepienia przeciwko ODRZE

ODRZE - domięśniowo lub podskórnie żywą szczepionką - zgodni z zaleceniami producenta

GRUŹLICY- szczepionką BCG śródskórnie

Przypominająca dawka. Zachorowanie na odrę w wywiadzie nie stanowi przeciwwskazanie do szczepienia; należy podać szczepionkę po upływie przynajmniej 2 miesięcy od momentu wyzdrowienia. Szczepienie przeciwko odrze odbywa się u dzieci, które podejmują naukę w szkole Zamiast szczepionki monowalentnej przeciw odrze podać można potrójną szczepionkę przeciw różyczce, odrze i śwince na zasadzie zalecanego szczepienia. Szczepienie bez tuberkulinowej próby. U dzieci mającym styczność z chorym na gruźlicę wykonać należy tuberkulinową próbę Mantoux oraz szczepić tuberkulinoujemne dzieci w dniu, w którym odczytano próbę.

podstawowa szkoła i gimnazjum

12 rok życia

GRUŹLICY

szczepionką BCG śródskórnie

Jedynie dzieci z wynikiem ujemnym tuberkulinowej próby Mantoux.

Szczepienie wykonać należy w dniu, w którym odczytano próbę.

13 rok życia

RÓŻYCZCE

domięśniowo lub podskórnie zgodnie z zaleceniami producenta

Jedynie dziewczęta

14 rok życia

WZW typu B

3-krotnie domięśniowo w cyklu 0; 1; 6 miesięcy

TĘŻCOWI, BŁONICY szczepionką Td domięśniowo lub podskórnie

Szczepienie podać należy młodzieży z gimnazjum (I albo II klasa). Osoby uprzednio szczepione podstawowo przeciwko WZW typu B przy szczepieniach zalecanych nie powinny być szczepione. Nie ma przewidywanych przypominających dawek. Dawka druga przypominająca. Szczepienie podać można równocześnie (tzn. w przeciągu 24 godzin) łącznie ze szczepieniem przeciwko WZW typu B.

ponad- podstawowa szkoła

19 rok życia albo ostatni rok w szkole

TĘŻCOWI, BŁONICY szczepionką Td domięśniowo lub podskórnie

Przypominająca dawka trzecia; nie powinna podana być wcześniej niż w 3 lata od dawki ostatniej szczepionki Td

SZCZEPIENIA OSÓB NARAŻONYCH W SPOSÓB SZCZEGÓLNY NA ZAKAŻENIE: szczepienie przeciw; osoby podlegające szczepieniu oraz uwagi.

  • GRUŹLICY
    • szczepionką BCG śródskórnie
    • tuberkulinoujemni studenci medycznych akademii oraz uczniowie szkół medycznych policealnych (w trakcie pierwszego miesiąca nauki) nie poddani badaniom poprzez tuberkulinowe próby w przeciągu 12 miesięcy ostatnich
    • Szczepienie wykonać należy w dniu, w którym odczytywana jest tuberkulinowa próba Mantoux
  • WZW typu B
    • domięśniowo
    • pracownicy wykonujący medyczne zawody o ryzyku wysokim zakażenia,
    • uczniowie średnich oraz policealnych medycznych szkół i studenci medycznych akademii w trakcie pierwszego szkolnego/akademickiego roku,
    • osoby z otoczenia bliskiego chorych na WZW o typie B oraz nosicieli HBV (w tym domownicy i osoby przebywające na terenie zakładów wychowawczych, opiekuńczych i zamkniętych zakładów)
    • podstawowe szczepienia zgodnie ze schematem: 0; 1; 6 miesięcy
    • dawki przypominające pojedyncze: w odstępach 5- letnich jedynie dla pracowników w służbie zdrowia w szczególny sposób narażonych na zakażenie.
  • BŁONICY
    • podskórnie monowalentną szczepionką (d, D) albo w skojarzeniu ze szczepionką przeciwko TĘŻCOWI (Td, DT)
    • osoby mające styczność z chorymi na błonicę,
    • osoby pracujące w służbie zdrowia, wyróżnieni funkcjonariusze Policji, personel, który zatrudniony jest w ośrodkach przeznaczonych dla uchodźców, osoby które zatrudnione są na granicznych przejściach i w obsłudze pasażerów komunikacji kolejowej, lotniczej oraz autobusowej na międzynarodowych trasach we wschodnim kierunku,
    • osoby, które wyjeżdżają do państw, na terenie których pojawiły się zachorowania na błonicę,
    • osoby mające 20-29 lat pochodzące ze przygranicznych województw wschodnich
    • W przypominających szczepieniach podać należy:
    • osobom do 30 lat - pojedynczą dawkę d (Td)
    • osobom mającym 30 lat oraz starszym - pojedynczą dawkę d (Td), po miesiącu - dawkę drugą d (Td)
    • dzieciom - pojedynczą dawkę DT albo D, w zależności od wskazań.
  • TĘŻCOWI
    • podskórnie zabitą szczepionką
    • z indywidualnych wskazań osoby, które podlegały zranieniu
    • Liczba dawek uzależniona od daty oraz cyklu szczepienia poprzedniego; w czynno-biernym uodpornieniu podaje się również tężcową antytoksynę.
  • WŚCIEKLIŹNIE
    • domięśniowo zabitą szczepionką
    • z indywidualnych wskazań osoby będące podejrzanymi o zakażenie się wirusem wścieklizny (po ugryzieniach przez zwierzęta dzikie albo nieznane, podejrzane o wściekliznę);
    • szczepienie w punktach szczepień wytypowanych
    • Cykl szczepień zgodnie z zaleceniami producenta. W czynno-biernym uodpornieniu podaje się również surowicę albo immunoglobulinę swoistą przeciwko wściekliźnie.
  • DUROWI BRZUSZNEMU
    • szczepionką Ty albo TyTe podskórnie
    • decyzja podejmowana jest przez wojewódzki sanitarny inspektorat w zależności od lokalnej epidemiologicznej sytuacji
    • podstawowe szczepienie zgodnie ze schematem: 0; 1; 12 miesięcy.
    • dawki pojedyncze przypominające: w odstępach 3 - 5 letnich.

SZCZEPIENIA ZALECANE

Szczepienie przeciw

Zalecane osobom

Szczepionki zarejestrowane w Polsce

domięśniowo WZW typu B - dawkowanie oraz cykl szczepień zgodnie z wskazaniami producenta szczepionki

- dzieciom, które nie podlegają obowiązkowym szczepieniom,

szczepionki rekombinowane są zalecane

- młodzieży,

- osobom mającym 20-40 lat, przede wszystkim kobietom,

- osobom, które na skutek trybu życia albo wykonywanego zajęcia narażone są na zakażenia powiązane z przerwaniem ciągłości tkanek albo przez seksualny kontakt.

ENGERIX-B (SmithKline Beecham)

HB-VAX-II (Merc Sharp Dohme)

domięśniowo WZW typu A - dawkowanie oraz cykl szczepień zgodnie z wskazaniami producenta szczepionki

- dzieciom w przedszkolnym wieku, szkolnym a także młodzieży; zalecane zwłaszcza dzieciom, które rozpoczynają w podstawowej szkole naukę, które jeszcze nie chorowały na tego typu chorobę,

HAVRIX (SmithKline Beecham)

- osobom, które wyjeżdżają do rozwijających się krajów oraz innych charakteryzujących się wysoką zapadalnością na WZW typu A,

VAQTA (Merck Sharp Dohme)

- osobom, które zatrudnione są przy produkcji oraz dystrybucji żywności.

AVAXIM (Paster Merieux) tylko dla dorosłych

RÓŻYCZCE, ODRZE, ŚWINCE - jedną dawką skojarzonej - szczepionki podskórnie

- dzieciom mającym 13-15 miesięcy i 7 lat w zamian za szczepienia obowiązkowe przeciw odrze;

zalecana szczepionka: MMR II (Merc Sharp Dohme)

zachorowania na świnkę, różyczkę lub odrę w wywiadzie nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia; szczepionkę podać należy po 2 miesiącach od wyzdrowienia.

zawiera świnkowy szczep atenuowany Jeryl Lynn

ŚWINCE - jedną dawką pojedynczej szczepionki - podskórnie

- dzieciom począwszy od 13 miesiąca życia, które nie były szczepione przeciwko śwince (skojarzonymi szczepionkami);

MUMPSVAX (Merck Sharp Dohme)

zachorowanie na świnkę w wywiadzie nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia; szczepionkę podać należy po 2 miesiącach od wyzdrowienia.

zawiera świnkowy szczep atenuowany Jeryl Lynn

GRYPIE - cykl i dawkowanie szczepień zgodnie z wskazaniami producenta szczepionki

z klinicznych wskazań i indywidualnych:

"split" - zawierające wiriony rozszczepione:

- chorym przewlekle (niewydolność nerek, układu krążenia, oddychania astma, cukrzyca),

BEGRIVAC (Chiron Behring GmbH & Co)

- w stanach odporności obniżonej,

FLUARIX (SmithKline Beecham)

Szczepionki są ważne jedynie jeden rok na skutek corocznych zmian składu zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia.

podjednostkowe:

z epidemiologicznych wskazań:

INFLUVAC (Solvay Duphar B.V.)

- pracownikom w służbie zdrowia, handlu, szkół, budownictwa, transportu i ludziom narażonym na kontakt z niemałą ilością ludzi lub pracującym na przestrzeni otwartej.

FLUVIRIN (Medeva Pharma Ltd)

ISIFLUZONALE S.U. (I.S.I.S.p.A)

ZAPALENIU KLESZCZOWEMU MÓZGU - cykl i dawkowanie szczepień zgodnie z zaleceniami producenta szczepionki

- osobom, które przebywają na obszarach o występowaniu nasilonym tej choroby:

ENCEPUR (Chiron Behring GmbH & Co)

zatrudnionym osobom przy eksploatacji terenów leśnych, rolnikom, stacjonującemu wojsku, młodzieży, która odbywa praktyki i turystom czy uczestnikom kolonii i obozów .

FSME-IMMUN Inject (Baxter AG)

Zakażeniom powodowanym przez HAEMOPHILUS INFLUNZAE b typ - podskórnie lub domięśniowo

- dzieciom począwszy od 2 miesiąca życia przy zapobieganiu zapaleniom mózgowo-rdzeniowych opon, zapaleniom nagłośni, posocznicy itp.

Act-HIB (Pasteur Merieux)

- cykl i dawkowanie szczepień zgodnie ze wskazaniami producenta szczepionki

Jeśli szczepienie wykonuje się w roku pierwszym życia dziecka, pierwszą dawkę najlepiej podać równocześnie ze szczepionkami DTP i WZW B , drugą z POLIO (IPV) i DTP, dawkę trzecią natomiast ze szczepionkami POLIO (OPV) i DTP.

HIBERIX (SmithKline Beecham)

HibTITER (Wyeth-Lederle Pharma GmbH)

PedvaxHIB (Merc Sharp Dohme)

TĘŻCOWI, BŁONICY - podskórnie

- dorosłym osobom (podstawowo szczepionym) dawki przypominające pojedyncze co 10 lat, w przeszłości nie szczepionym - podstawowe szczepienie.

Td (Biomed Kraków)

- cykl i dawkowanie szczepień zgodnie ze wskazaniami producenta szczepionki

RÓŻYCZCE - podskórnie

- kobietom młodym przede wszystkim pracującym w dziecięcych środowiskach (szkoły, przedszkola, przychodnie, szpitale) by zapobiec wrodzonej różyczce. Nie można szczepić w trakcie trwania ciąży.

ERVEVAX (SmithKline Beecham)

- cykl i dawkowanie szczepień zgodnie ze wskazaniami producenta szczepionki

W trakcie trzech miesięcy po szczepieniu nie powinno się zachodzić w ciążę.

RUDIVAX (Pasteur Merieux)

GORĄCZCE ŻÓŁTEJ oraz INNYM CHOROBOM

- osobom które wyjeżdżają za granicę, zgodnie z wymogami docelowego kraju oraz Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.

Każda szczepionka dla osób które wyjeżdżają za granicę wykorzystywana w punktach szczepień zarejestrowane są w Polsce.

Informacji szczegółowych udzielają sanitarno-epidemiologiczne stacje wojewódzkie.