twórca partii bolszewików. Już w młodzieńczych latach związał się z rosyjskimi organizacjami rewolucyjnymi, za co został usunięty z uczelni i skazany na zesłanie do wsi Kokuszkino. Zdołał jednak ukończyć zaocznie studia prawnicze w Petersburgu. Przez cały czas prowadził działalność polityczną, której celem było obalenie caratu i utworzenie państwa opartego na założeniach marksistowskich. Utrzymywał też związki z rewolucjonistami (komunistami) europejskimi, za co został zesłany na Syberię. Choć był członkiem SDPRR (Socjaldemokratyczna Partia Robotników Rosji), to w 1903 r. stanął na czele bolszewików. Aby uniknąć aresztowania przez władze carskie, wyjechał do Szwajcarii i tam napisał szereg prac teoretycznych na temat komunizmu, w których zdecydowanie potępiał kapitalizm. W 1914 r. występował przeciwko wojnie, ale faktycznie uważał, że może ona pomóc komunistom w przejęciu rządów w Europie. Kiedy wywiad niemiecki zaproponował mu przerzucenie do Rosji w celu wywołania tam rewolucji, Lenin nie zawahał się, mimo iż ceną tego miało być zawarcie pokoju z państwami centralnymi. W 1917 r. Niemcy przewieźli go w specjalnym wagonie z Zurychu do Rosji, gdzie w kwietniu Lenin opublikował swoje "tezy kwietniowe". Pisał w nich m.in. że rewolucja burżuazyjna w Rosji powinna zostać przekształcona w rewolucję socjalistyczną z dyktaturą proletariatu. Odrzucał wszelką współpracę z Rządem Tymczasowym i poprzez wprowadzanie swoich ludzi do kierownictwa Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich zdobywał nad nimi kontrolę. Dzięki temu został przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych (pierwszego bolszewickiego rządu) i 7 XI 1917 r. rozpoczął w Rosji tzw. rewolucję październikową. Już wkrótce przerodziła się ona w wojnę domową, w czasie której Lenin nie wahał się zaprowadzić "czerwonego terroru" - likwidowania wszelkich przeciwników politycznych (m.in. cara i jego rodzinę). W 1918 r. zawarł w Brześciu separatystyczny pokój z Niemcami.
Z inicjatywy Lenina w 1922 r. utworzono ZSRR, na czele którego stanął on sam. W państwie tym realizowano marksistowską zasadę dyktatury proletariatu: polegała ona na rządach terroru, a w gospodarce na tzw. komunizmie wojennym. Ponieważ doprowadziło to do katastrofy gospodarczej i klęski głodu, w 1922 r. proklamował NEP.
Jego największym marzeniem był eksport komunizmu na Zachód - próbował osiągnąć to w 1920 r., kiedy doszło do wojny z Polską. Mimo iż przed śmiercią długo chorował, to jednak (ze strachu?) nie wyznaczył swojego następcy, ale w swoim "testamencie" ostrzegał bolszewików przed Stalinem. Po śmierci jego zwłoki zabalsamowano i do dzisiaj można je oglądać w mauzoleum Lenina w Moskwie.