wybitny przedstawiciel polskiej nauki i piśmiennictwa okresu średniowiecza. Pochodził z rycerskiej rodziny osiadłej na ziemi sandomierskiej. Podjął studia na uniwersytecie w Bolonii (lub Paryżu), gdzie uzyskał stopień mistrza (magister), a po powrocie do kraju pełnił funkcję kanclerza na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego. Był też proboszczem kolegiaty sandomierskiej, a od 1207 r. biskupem krakowskim. W 1218 r. porzucił tę godność i osiadł w klasztorze cystersów w Jędrzejowie. Jest autorem kroniki ukazującej dzieje Polski na tle historii powszechnej, najbardziej poczytnego dzieła polskiego średniowiecza i najważniejszego o dziejach Polski aż do czasów Kroniki Jana Długosza. Kronika napisana jest z dużym smakiem i talentem literackim, choć jej konstrukcja jest niejednolita, a pierwsze księgi często niezgodne są z faktami historycznymi, gdyż mistrz Wincenty często je przeinacza w celu uzyskania zamierzonych efektów moralnych. Pierwsze 3 księgi obejmujące historię Polski do 1173 r. napisane są w formie dialogu między biskupem krakowskim Mateuszem a arcybiskupem gnieźnieńskim Janem i opowiadają o dziejach bajecznych (gdzie historia Polski powiązana jest z czasami Aleksandra Wielkiego i Juliusza Cezara) oraz rządach dynastii Piastów. Księga czwarta została zaś napisana w formie narracji ciągłej i zawiera informacje doprowadzone do 1202 r.