GARIBALDI GIUSEPPE (1807-1882)

bohater narodowy, przywódca walk o zjednoczenie Włoch. Syn rybaka, w młodości był marynarzem. W 1833 r. wstąpił do organizacji Młode Włochy i z jej ramienia przystąpił rok później do organizowania powstania w Genui, do którego jednak nie doszło. Mimo to Garibaldi musiał wyemigrować z kraju, by uniknąć kary śmierci. Przebywał we Francji, Tunezji, a w latach 1843-46 brał udział w wojnie domowej w Urugwaju. Uważał się za republikanina i na znak tego nosił czerwoną koszulę.

Gdy wybuchła Wiosna Ludów, powrócił do Włoch i walczył przeciwko Austrii po stronie króla Sardynii. Po klęsce wyruszył na pomoc Republice Rzymskiej walczącej z Francuzami. Po kapitulacji Rzymu przedarł się do San Marino, gdzie rozwiązał swój legion i wyjechał do USA. Szybko powrócił jednak do Włoch i zamieszkał na małej wyspie zwanej Caprera. Kiedy w 1859 r. wybuchła wojna austriacko-włosko-francuska, Garibaldi utworzył ochotniczy korpus strzelców alpejskich, który mimo fatalnego uzbrojenia i niechęci rządu Sardynii wspaniale walczył w północnych Włoszech (rejon Alp).

Po wybuchu na Sycylii w 1860 r. powstania przeciw Ferdynandowi II (król Obojga Sycylii), wyruszył tam na czele 1200 ludzi. Pod Calatafimi rozbił wojska królewskie i zyskał olbrzymie poparcie mieszkańców, którzy wstępowali w szeregi jego wojska. Garibaldi zajął całą wyspę. 8 VIII wylądował w Kalabrii, a miesiąc później (z 10 ludźmi) wkroczył do Neapolu. 1 stycznia 1861 r. rozbił wojska neapolitańskie pod Volturno. Zarówno na Sycylii, jak i w Królestwie Neapolu obiecywał chłopom ziemię na własność, zniósł przywileje arystokracji i duchowieństwa. Jednak najważniejsze dla niego było zjednoczenie Włoch i dlatego oddał władzę królowi Sardynii Wiktorowi Emanuelowi II, a sam wycofał się na Capreę. W 1862 r. próbował jeszcze zdobyć Rzym, ale pod Aspromonte dostał się do niewoli.

Kiedy w Królestwie Polskim wybuchło powstanie styczniowe, Garibaldi poparł niepodległościowe aspiracje Polaków. W 1866 r. znów walczył w wojnie przeciw Austrii, a cztery lata później wraz z oddziałem ochotników wspomagał Francuzów w walce przeciw Prusom. W ówczesnej Europie był uważany za symbol walk niepodległościowych, przewodniczył też Lidze Wolności i Pokoju.