zjawisko w gospodarce europejskiej, które uwidoczniło się w XVI w., a zostało spowodowane wielkimi odkryciami geograficznymi i rozwojem państw kolonialnych. Charakteryzował się podziałem Europy na dwie strefy gospodarczo-społeczne, które rozgraniczała rzeka Łaba. Na zachód od niej rozwinęła się gospodarka towarowo--pieniężna, na wschód od Łaby zaś folwarczno-pańszczyźniana, charakteryzująca się zwiększeniem poddaństwa chłopów oraz wymiaru pańszczyzny, by zapewnić folwarkowi bezpłatną siłę roboczą, tak bardzo potrzebną w okresie wielkiego popytu na zboże w Europie Zachodniej.
