AUGUST III SAS (1696-1763), właśc. Fryderyk August II Wettin

elektor saski i król polski w latach 1733-63.

Władysław Konopczyński pisał, że August III "za młodu zapowiadał się nieźle", gdyż był zupełnym przeciwieństwem ojca. Z czasem jednak zupełnie się zmienił - stał się bardzo otyły, apatyczny, a interesowały go jedynie polowania i prymitywne rozrywki (policzkowanie błaznów, strzelanie do psów). Cenił malarstwo. Nigdy nie nauczył się języka polskiego.

Elekcję 1733 r. co prawda przegrał, gdyż 13-tys. rzesza szlachty głosowała za Stanisławem Leszczyńskim, ale kandydaturę Augusta poparły Rosja i Austria. Wojska rosyjskie zmusiły część szlachty do głosowania na Augusta III Sasa (5 X 1733 r.), a poprzednią elekcję (Stanisława Leszczyńskiego) unieważniono. Doszło do tzw. wojny o sukcesję polską, która zakończyła się w 1735 r. pokojem w Wiedniu. August III zatrzymał tron polski, a Stanisław Leszczyński został księciem lotaryńskim. Szlachta polska zawiązała konfederację w Dzikowie (1734 r.), której głównym celem była walka o niezależność Rzeczypospolitej, ale wojska saskie i rosyjskie szybko uporały się z tą opozycją.

Król August III rządził w Polsce głównie za pomocą swoich urzędników (Henryka Brühla, Jerzego Mniszcha). Okres ten przyniósł dalsze rozluźnienie unii polsko-saskiej, walki frakcji magnackich (na 14 sejmów zerwano 13), a Polska całkowicie utraciła swoją pozycję w Europie, uzależniając się od sąsiadów. Przez ziemie polskie bez zezwolenia przemaszerowywały wtedy wojska różnych państw, a król Prus Fryderyk II traktował Rzeczypospolitą jak terytorium podbite.

Polska stanowiła wtedy zlepek większych lub mniejszych państewek magnackich powiązanych różnymi (często przeciwstawnymi) interesami z władcami europejskimi. Zresztą jedna z frakcji magnackich, tzw. republikańska (związana z Potockimi), dążyła do przekształcenia Polski w federację prowincji magnackich, głosząc pogląd, że Polska tylko dlatego zachowuje niepodległość wśród mocarstw, że nie posiada scentralizowanej władzy ("nierządem Polska stoi").

Trzeba jednak podkreślić, że w tym okresie powstały pierwsze projekty reformy państwa proponowane głównie przez Stanisława Konarskiego i Czartoryskich. Dwór Augusta III poparł początkowo te propozycje, ale król porzucił tę politykę, gdy Saksonia w okresie wojny siedmioletniej (1756-63 r.) zaczęła ponosić klęski.

Rzeczpospolita i Saksonia w latach 1697-1763