BOLESŁAW CHROBRY (967-1025)

książę polski od 992 r., pierwszy koronowany król Polski (w 1025 r.), syn Mieszka I i Dobrawy. Jako dziecko przebywał przez pewien czas (od 973 r.) na dworze cesarza Ottona I jako zakładnik i być może była to jego pierwsza szkoła polityki międzynarodowej. Historycy sądzą, że ojciec wyznaczył Chrobremu księstwo na terenie ziemi krakowskiej, ale odsunął go od dziedziczenia państwa Polan na korzyść synów z drugiego małżeństwa.

Po śmierci ojca Bolesław (992 r.) wygnał macochę (Odę) i przyrodnich braci do Niemiec, a sam przejął rządy w całym państwie. Początkowo (do 1002 r.) kontynuował linię polityczną ojca. Nie tylko utrzymywał dobre stosunki z cesarstwem (wspomagając cesarza w walkach z Wieletami i Obodrzycami), ale także z państwami skandynawskimi i Węgrami.

Gorzej układały się relacje z Rusią (która zajęła w 981 r. Grody Czerwieńskie) i Czechami. Kiedy w Czechach doszło do konfliktu panujących tam Przemyślidów z rodem Sławnikowiców, Bolesław poparł ocalałego z masakry Wojciecha Sławnikowica, biskupa praskiego zaprzyjaźnionego z cesarzem Ottonem III. Kiedy Wojciech podjął misję nawrócenia pogańskich Prusów, Bolesław wspomógł go finansowo, a gdy duchowny został zamordowany (997 r.) - wykupił jego ciało (płacąc tyle złota, ile ważył męczennik) i pochował w gnieźnieńskiej katedrze. Kiedy Wojciecha uznano za świętego, Bolesław postanowił to wykorzystać w staraniach o utworzenie polskiej prowincji kościelnej. W ten sposób chciał uniezależnić Kościół polski od zwierzchnictwa biskupów czeskich, podległych zresztą biskupom niemieckim. W 1000 r. cesarz Otto III podjął pielgrzymkę do grobu św. Wojciecha (słynny zjazd gnieźnieński), w czasie której przekazał Bolesławowi bullę papieską o utworzeniu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego oraz nowych biskupstw w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie, i nadał mu prawo inwestytury, co Chrobry wykorzystał w staraniach o koronację (u papieża Sylwestra II). Niektórzy historycy sądzą, że Otto III uznał Bolesława za zwierzchnika całej Słowiańszczyzny, a nawet za swojego następcę; to ostatnie wydaje się być znacznie przesadzone.

Śmierć Ottona III (1002 r.) i przejęcie rządów w Niemczech przez nastawionego nieprzychylnie do Piastów Henryka II storpedowały plany koronacyjne Bolesława i zapoczątkowały długoletnie wojny niemiecko-polskie (1002-1018), zakończone ostatecznie pokojem w Budziszynie. Okazał się on dla Chrobrego korzystny, gdyż Bolesław utrzymał zajęte w 1002 r. Łużyce i Milsko (bez zobowiązań lennych) oraz otrzymał od cesarza pomoc w planowanej wyprawie na Kijów. Nie udało się jednak Chrobremu utrzymać zwierzchnictwa nad Czechami.

W 1018 r. Bolesław podjął wyprawę na Ruś rządzoną przez Jarosława Mądrego. Chrobry osadził wtedy na tronie kijowskim swojego zięcia Świętopełka (ale nietrwale), a w drodze powrotnej przyłączył do swojego państwa obiekt sporu - Grody Czerwieńskie.

Okres rządów Bolesława w latach 1018-24 jest mało znany. Wiemy tylko, że kiedy w 1024 r. zmarli niechętni wobec Polski papież Benedykt VIII i cesarz Henryk II, Bolesław wznowił starania o koronę, które zostały zwieńczone powodzeniem na Wielkanoc 1025 r. Zmarł prawdopodobnie 17 VI 1025 r.

Bolesław Chrobry był czterokrotnie żonaty: z córką margrabiego Miśni, córką księcia węgierskiego (z którą miał syna Bezpryma) - małżeństwa te zostały zerwane, a żony odesłane rodzicom. Następną żoną była jego ukochana Emnilda, księżniczka słowiańska, z którą miał synów Mieszka (późniejszy król Mieszko II) i Ottona oraz trzy córki. Po śmierci Emnildy (ok. 1017 r.), którą Bolesław bardzo kochał i która - jak pisze Gall - "miała na niego bardzo dobry wpływ", ożenił się jeszcze (ze względów politycznych) z siostrą margrabiego Miśni, Rychezą, niezbyt popularną i lubianą na dworze. Bolesław był nie tylko mężny, odważny i przebiegły na polu walki, był przede wszystkim wytrawnym politykiem oraz przenikliwym, perspektywicznie myślącym dyplomatą.

Polska, Czechy i Węgry około 1025 r.