BISMARCK OTTO VON (1815-1898)

polityk pruski, pierwszy kanclerz zjednoczonych Niemiec. Bez wątpienia był jednym z najwybitniejszych polityków niemieckich. Pochodził z Prus i swoją działalność polityczną rozpoczynał jako poseł pruski w Rosji, a następnie został ambasadorem we Francji. W 1862 r. został premierem i ministrem spraw zagranicznych Prus, głównym celem jego polityki było zjednoczenie wszystkich państw niemieckich w jedną Rzeszę pod zwierzchnictwem Prus. W tym celu postanowił wzmocnić pozycję Prus w Europie poprzez aneksję Szlezwiku i Holsztyna, czego dokonał w 1864 r. po zwycięskiej wojnie z Danią. Następnie po wojnie z Austrią (1866 r.) wykluczył Habsburgów ze Związku Niemieckiego oraz pokonał Francję Napoleona III, głównego przeciwnika jednoczących się Niemiec (wojna francusko-pruska 1870-71 r.). Dzięki temu 18 I 1871 r. w sali lustrzanej pałacu wersalskiego utworzono zjednoczone cesarstwo niemieckie - II Rzeszę. Pierwszym cesarzem został król pruski Wilhelm I, a kanclerzem sam Bismarck (do 1890 r.).

W latach 1870-71 Bismarck dążył do zapewnienia Rzeszy dominującej pozycji w Europie zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym. Dlatego z jego inicjatywy na kongresie zwołanym w Berlinie w 1878 r. rozpoczął pertraktacje z Austrią, w wyniku których rok później doszło do przymierza tych państw wzmocnionego dwa lata później akcesem włoskim (trójprzymierze). Z inicjatywy Bismarcka Niemcy przystąpiły też do wyścigu o kolonie w Afryce. Bismarck był zagorzałym konserwatystą i przedstawicielem bogatego pruskiego ziemiaństwa, czyli junkrów. Z powodów ideologicznych w latach 70. XIX w. prowadził politykę Kulturkampfu, zwalczał socjaldemokrację (poprzez wprowadzenie w życie ustaw o ubezpieczeniach i skróceniu czasu pracy), dążył do zgermanizowania mniejszości narodowych w Niemczech. Był zdecydowanym zwolennikiem rządów twardej ręki i nie wahał się stosować siły zamiast prawa, dlatego zyskał miano "żelaznego kanclerza".