jedna z faz absolutyzmu, szczególnie charakterystyczna dla Europy w II połowie XVIII w. Początek tej epoki przypada na 1763 r., kiedy to po zakończeniu wojny 7-letniej rozpoczął się wieloletni okres pokoju.
Monarchowie uznający tę formę rządów kierowali się zasadą "wszystko dla ludu, nic dzięki ludowi". W interesie państwa (i monarchii) przeprowadzono reformy zmierzające do pełnej centralizacji rządów w rękach władcy. Uważano, że jedynie wykształcony (oświecony) monarcha, dysponujący w pełni suwerenną i silną władzą (nawet despotyczną) może zapewnić państwu szybki i nowoczesny rozwój.
Za wzór oświeconego monarchy uważano Fryderyka II pruskiego i Józefa II (cesarza rzymsko-niemieckiego), choć ich polityka niewiele różniła się od polityki ich poprzedników. Pod wpływem haseł filozofii oświecenia deklarowali oni jednak chęć zreformowania państwa w duchu tej filozofii, a dla celów propagandowych afiszowali się z przyjaźnią wobec filozofów, dzięki czemu pozyskali sobie ich przychylność.
Charakterystyczne dla absolutyzmu oświeconego tendencje to dążenie do podporządkowania państwu Kościoła (ograniczono też jego rolę publiczno-prawną i ideologiczną, oddzielając sprawy świeckie od spraw wiary i doktryny kościelnej - laicyzacja), polityka tolerancji religijnej (dążenie do wygaszenia konfliktów wyznaniowych i zachęcenia różnowierców do osiedlenia się w kraju), wprowadzenie humanitaryzmu w prawodawstwie (zakaz tortur, konieczność udowodnienia winy oskarżonemu), ograniczenie różnic stanowych, np. poprzez równomierne rozłożenie podatków czy osłabienie ucisku feudalnego na wsi (praca chłopa była dzięki temu bardziej wydajna, po zmniejszeniu obciążeń chętniej też dostarczał rekruta dla wojska), wspieranie rozwoju ekonomicznego (tworzenie korzystnych warunków do rozwoju manufaktur, zakładanie kompanii handlowych, rozbudowa przemysłu zbrojeniowego) i troska o rozwój oświaty (wprowadzono powszechny obowiązek edukacji, zakładano towarzystwa i akademie naukowe). Głównym zadaniem szkół było praktyczne przygotowanie uczniów do przyszłego zawodu oraz poprzez odpowiednią indoktrynację związanie ich z monarchią i państwem (stąd awans języków narodowych).
Wszystkie te reformy przeprowadzano w imię tzw. racji stanu. Z tego samego powodu monarchie oświecone były też typowymi państwami policyjnymi, zwalczającymi wszelką opozycję.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
