Pies Baskerville'ów

Streszczenie szczegółowe

Sherlock Holmes

Doktor Watson spotyka się z Sherlockiem Holmesem. Przedmiotem dyskusji między mężczyznami jest pozostawiona przez jednego z gości w mieszkaniu detektywa laska. Mężczyźni  do pewnego stopnia bawią się w dochodzenie, kto jest jej posiadaczem. Bardzo dokładnie oglądają laskę i próbują na tej podstawie wysnuć określonego rodzaju wnioski. W końcu dołącza do nich doktor Jakub Mortimer, który okazuje się właścicielem przedmiotu. Przychodzi on jednak nie tylko po laskę. Prosi bowiem o możliwość rozmowy z Holmesem. 

Przekleństwo Baskerville'ów

Doktor Mortimer ma do Holmesa konkretną sprawę. Mężczyzna ma przy sobie rękopis pochodzący z 1742 roku. Okazuje się, że wszedł w jego posiadanie po śmierci swojego przyjaciela sir Karola Baskerville'a, który umarł w niejednoznacznych okolicznościach. Opowieść zawarta w rękopisie dotyczy jednego z przodków sir Charlesa, sir Hugona żyjącego w połowie XVII wieku. Samym przodkiem nie bardzo było się co chwalić, ponieważ był okrutnym człowiekiem. Okazało się, że porwał córkę jednego z mieszkających w pobliżu posiadaczy ziemskich do swojego zamku i więził wbrew jej woli. Na szczęście dziewczynie podczas jednej z uczt udało się uciec. Mężczyzna jednak nie porzucił planów związania się z nią. Poprzysiągł, że odda duszę diabłu, jeśli tylko uda mu się ją złapać jeszcze tej samej nocy. Tak pojawiły się demony Baskerville. Ucztujący razem przyjaciele ruszyli za nim w pogoń na koniach. W pewnym momencie spotkali pastuszka, który poinformował ich, że widział sir Hugona, jak gnał na koniu, którego gonił wielki czarny pies z piekła rodem. W końcu odnaleziono mężczyznę – martwego, leżącego w wąwozie. Nad jego ciałem rzeczywiście stał pies z ogniście płonącymi oczami i pyskiem we krwi. Okazało się, że dziewczyna także zginęła, najprawdopodobniej spadając  krawędzi wąwozu. Wszyscy byli przerażeni, uciekli z miejsca zbrodni. Okazało się jednak, że w dłuższym lub krótszym czasie wszyscy popadli w szaleństwo. Od tego wydarzenia kolejni członkowie rodu ginęli nagłą śmiercią. Była to tajemnica Baskerville’ów. Miejscem śmierci były moczary, gdzie podobno nadal krążył piekielny pies. Zdaniem Mortimera biedny sir Karol wierzył w legendę. Jego odnalezione ciało nie nosiło śladów żadnych obrażeń, a obok niego widać było obicie śladu łap wielkiego psa.  

Problem

Detektyw Sherlock Holmes jest oczywiście zaciekawiony całą opowieścią, dopytuje o szczegóły, próbuje jeszcze lepiej rozeznać się w tej historii. Doktor Mortimer pyta detektywa, jak w tej sytuacji ma odnosić się do nowego właściciela posiadłości Baskerville’ów – Henry’ego, syna brata sir Karola. Mortimer ma spore obawy, że jeśli młodzieniec zamieszka w domu, śmierć sir Henryka będzie nieunikniona. Holmes nie odpowiada od razu, prosi o dobę do namysłu. Cała sprawa zwraca jego uwagę. Detektyw jest bowiem przekonany, że sir Karol został po prostu zamordowany i siły ponadnaturalne nie mają z tym nic wspólnego. 

Sir Henry Baskerville

Następnego dnia u Holmesa pojawia się nie tylko doktor Mortimer, ale także sam sir Henryk, syn brata sir Karola i spadkobierca fortuny. Okazuje się, że ten ostatni otrzymał dzień wcześniej anonim, w którym doradzano mu, aby nie pojawiał się w pobliżu moczarów, jeśli chce zachować życie. Ciekawe jest także, że podczas jego pobytu w hotelu zaginął jeden z jego butów. W międzyczasie doktor Mortimer opowiada Holmesowi historię sir Hugo Baskerville'a i sir Karola. Mimo niebezpieczeństwa Henry odmawia rezygnacji z przeprowadzki do posiadłości. Kiedy goście opuszczają mieszkanie Holmesa, detektyw wspólnie z Watsonem wychodzą za nimi i udaje im się dostrzec, że sir Henry’ego śledzi brodaty mężczyzna. Nie udaje się im jednak go złapać. Detektyw Sherlock Holmes zapamiętuje jedynie numer dorożki. Po powrocie mężczyźni zwracają się z prośbą do zaprzyjaźnionego chłopca, Cartwrighta, aby przeszukał wszystkie hotelowe kosze w mieście i spróbował odnaleźć pociętą gazetę „Times”. Z niej bowiem wycięte bowiem zostały słowa zawarte w anonimie skierowanym do Henry’ego.  

Trzy zerwane nici

Holmes wspólnie z Watsonem idą na obiad. Zamierzają zjeść go w hotelu, w którym nocuje sir Henry. Kiedy się z nim spotykają, okazuje się, że mężczyzna jest wściekły. Zaginął mu bowiem kolejny but, od innej pary obuwia. Mężczyźni informują go, że śledził go brodaty mężczyzna. Mówił sir Henryk o tym, że czarną brodę ma lokaj w Baskerville Hall, Barrymore. Holmes postanawia więc dzięki pomocy depeszy sprawić, czy przebywa on obecnie w posiadłości. Zapada decyzja, że razem z sir Henrym do posiadłości pojedzie doktor Watson. Mężczyźni mają donosić Holmesowi o wszystkich niepokojących wydarzeniach. Po kolacji, którą wspólnie jedzą w hotelowej restauracji, znajduje się jeden ze zgubionych butów sir Henry’ego. Przychodzi także informacja od Cartwrighta. Nie udało mu się znaleźć żadnej pociętej gazety.  Okazuje się, że Barrymore cały czas przebywa w posiadłości. Dorożkarz, którego wzywa Holmes, twierdzi natomiast, że mężczyzna z dorożki podawał się za samego detektywa. Żaden z tropów nie pozwala więc pójść o krok dalej w śledztwie. 

Baskerville Hall

Sir Henry z Watsonem przybywają do Baskerville Hall, który sprawia niezbyt dobre wrażenie, mimo wszechogarniającego bogactwa. Panuje tutaj ponura atmosfera. Na pytanie, czemu tak się dzieje, Barrymore odpowiada, że on wspólnie z żoną przeżyli wielki wstrząs, jakim był  śmierć sir Charlesa. Informuje także, że oboje pragną zrezygnować ze służby, jak tylko nowy właściciel zatrudni wybranych przez siebie lokajów. Wszyscy kładą się spać, jednak Watsona w środku nocy budzi dochodzący z wnętrza domu przeszywający płacz kobiety. 

Państwo Stapleton z Merripit House

Następnego dnia Barrymore uparcie twierdzi, że nie płakała jego żona. Przeczy temu jednak jej wizerunek – kobieta ma zaczerwienione i opuchnięte oczy. Watson rusza na pocztę, aby skomunikować się z Holmesem.  Tutaj dowiaduje się, że telegram, który wysłali wcześniej, aby potwierdzić obecność Barrymore’a w posiadłości, odebrała jego żona, a nie on sam. Kiedy Watson wraca do posiadłości, po drodze zaczepia go Jack Stapleton, przyrodnik, który chce porozmawiać o śmierci sir Charlesa. Mężczyźni dyskutują także o legendarnym psie. Stapleton zaprasza Watsona do swojego dworku, gdzie opowiada przyjacielowi Holmesa o trzęsawisku znajdującym się na moczarach.  Watson poznaje także siostrę Stapletona – Beryl, wyjątkowo piękną kobietę. Beryl bez wiedzy swojego brata sugeruje Watsonowi, że najlepiej zrobi, jeśli natychmiast wyjedzie z tej okolicy. Szybko okazuje się jednak, że sugestia ta padła tylko dlatego, że kobieta wzięła Watsona za sir Henry’ego. W międzyczasie Stapleton zapowiada, że zamierza pojawić się w dworze. Watson udaje się w drogę do zamku i spotyka jeszcze raz pannę Stapleton, która przyznaje, że jest przekonana o prawdziwości opowieści o psie i dlatego też chciałaby, aby sir Henry wyjechał i nie ryzykował swoim życiem. 

Pierwsze sprawozdanie doktora Watsona

Watson pisze list do Holmesa i cały rozdział stanowi ten właśnie komunikat. W liście Watson informuje, że sir Henry wydaje się zainteresowany panną Stapleton. Co ciekawe, z tego obrotu spraw wydaje się niezadowolony brat Beryl, który nie chce pary ani na moment zostawić samej. Watsonowi udaje się także potwierdzić, że depeszę od Holmesa odebrała żona Barrymore'a i że to ona również na nią odpisała. To sprawia, że Watson nabiera przekonania, że pani i pan Barrymore coś ukrywają. Watson widział go pewnej nocy, kiedy stał przy oknie wychodzącym na moczary. Watson odniósł wrażenie, jakby mężczyzna czegoś wypatrywał lub na coś czekał. 

Drugie sprawozdanie doktora Watsona. Światło na moczarach 

Watson pisze kolejny list do Holmesa, w który informuje o planowanym przez sir Henry’ego remoncie zamku. Teraz już Watson jest także pewien, że sir Henry jest totalnie zakochany w Beryl. Kiedy Watson śledzi Henry’ego, natyka się na scenę, kiedy to spotkanie zakochanej pary brutalnie przerywa Stapletona. Dochodzi do poważnej awantury. Okazuje się bowiem, że sir Henry próbował się oświadczyć dziewczynie, ta unikała deklaracji uczuć, a w międzyczasie brat zaczął krzyczeć, że nie życzy sobie, aby jego siostra była nachodzona. Beryl nie umiała się przeciwstawić bratu, więc w końcu odeszła razem z nim. Następnego dnia jednak Stapleton przyszedł do Baskerville Hall i przeprosił za sposób, w jaki potraktował sir Henry’ego. Jako przyczynę swojego zachowania podał ogromne uczucie, jakim darzy siostrę i ogromny niepokój, jaki wywołuje w nim myśl, że musiałby się z nią rozstać. W końcu jednak obiecuje, że postara się przez trzy miesiące przywyknąć do tej myśli i nie stawać już zakochanym na drodze szczęścia. 

W międzyczasie Watson razem z sir Henrym śledzą Barrymore'a. Ponownie przyłapują go na posterunku przy oknie ze świecą. Podczas tego śledztwa okazuje się, że lokaj nie tylko stoi w oknie, ale daje komuś znaki. Nic jednak nie chce powiedzieć, więc sir Henry postanawia go zwolnić. W końcu więc żona Barrymore’a przyznaje, że na bagnach ukrywa się jej brat. Jest to niebezpieczny człowiek, morderca, były więzień, któremu małżeństwo zostawia jedzenie. W obliczu tej wiedzy Watson i sir Henry postanawiają, że pójdą na moczary i schwytają mężczyznę. Kiedy tylko jednak pojawiają się na trzęsawisku, słyszą przerażające wycia psa. Nie poddają się jednak: odnajdują bandytę i próbują go schwytać. W trakcie pościgu ich uwagę zwraca inna, stojąca na skale nieruchoma męska postać. Zaraz jednak ona znika, a morderca ucieka przed pościgiem. 

Wyjątek z dziennika doktora Watsona

Watson prowadzi także prywatny dziennik, w którym zapisuje swoje przypuszczenia. Zastanawia się na przykład, czy to możliwe, że historia z psem jest prawdziwa. Dochodzi jednak do wniosku, że nie.  Odnotowuje także, że mimo poważnej kłótni z Barrymore’em sir Henry ostatecznie podejmuje decyzję o tym, że nie wyda Seldena policji. Przekonują go Barrymore’owie, którzy zarzekają się, że morderca zamierza na stałe opuścić Anglię. Barrymore jest bardzo wdzięczny swojemu pracodawcy za tę decyzję, dlatego też decyduje się podzielić z sir Henrym i Watsonem informacją, że w noc morderstwa sir Charles wyszedł na spotkanie z kobietą o inicjałach L. L. Barrymore nie ma jednak pojęcia, kim mogłaby być ta kobieta. Rozpoczynają się poszukiwania tropu, który pozwoliłby ustalić jej tożsamość. W końcu doktor Mortimer przypomina sobie o Laurze Lyons, która była córką astronoma o nieco niepokojącym usposobieniu. Córka astronoma miała wyjść za mąż wbrew woli swojego ojca, a po jakimś czasie zostać porzucona przez męża. W końcu jednak udało się jej uniknąć całkowitego upadku moralnego, ponieważ Frankland, jej ojciec daje jej bowiem schronienie. Z pomocą Barrymore’a udaje się ustalić, że na bagnach ukrywa się jeszcze jeden mężczyzna. Selden dzieli się bowiem informacją, że oprócz niego przebywał tam jeszcze ktoś, komu jedzenie przynosił nastoletni chłopiec.  

Człowiek z Czarnego Szczytu

Sir Henry wraz z Watsonem postanawiają odwiedzić panią Lyons. Okazuje się ona przepiękną kobietą. Watson przygląda się jej bardzo uważnie i zauważa jednak po pewnym czasie pewną pospolitość, która sprawia, że nabiera on do niej dystansu. Kobieta początkowo nie jest skłonna do rozmowy, ale w końcu decyduje się na nią, podkreślając rolę sir Charlesa jako swojego dobroczyńcy, który pomógł jej uwolnić się od prześladującego ją męża. W końcu kobieta przyznaje, że feralnego dnia poprosiła o spotkanie, ale ostatecznie na nie nie poszła, ponieważ wcześniej udzielono jej już pomocy. Laura nie jest chętna do wdawania się w szczegóły, ale chodzi o obawę wplątania w kolejny skandal. 

Ponieważ trop nocnego spotkania nie prowadzi dalej, Watson postanawia szukać mężczyzny, który ukrywa się na bagnach. Po drodze pojawia się człowiek udzielający mu wskazówek. Okazuje się, że jest nim sam Sherlock Holmes. 

Śmierć na moczarach

Okazuje się, że detektyw Sherlock Holmes z pełną premedytacją dotarł na moczary bez niczyjej wiedzy. Nie chciał nikogo zaalarmować swoim przybyciem. To sprawiło, że udało mu się w dość krótkim czasie zebrać wiele informacji. Przede wszystkim okazało się, że Laura Lyons jest kochanką Stapletona, Beryl zaś wcale nie jest jego siostrą, tylko żoną, którą ten wykorzystuje do swoich celów. Tego jednak pani Lyons nie wie. Coraz więcej podejrzeń kieruje się w stronę Stapletona. W trakcie rozmowy Holmesa i Watsona dobiega do nich przeraźliwy krzyk człowieka. Zaraz po tym słychać także na przemian warczenie i wycie psa. Mężczyźni natychmiast ruszają na pomoc. Niestety nie udaje im się przybyć na czas. Pod skałami znajdują zwłoki. Nie należą one jednak do sir Henry’ego, choć mógłby na to wskazywać jego garnitur. Okazuje się, że trupem jest Selden, czyli zbiegły morderca. Mężczyźni dochodzą do wniosku, że pies musi należeć do Stapletona. Został najprawdopodobniej wytresowany tak, aby zabijać ludzi wydzielających określony zapach. W tym momencie na moczarach pojawia się Stapleton, który sprawia wrażenie przerażonego morderstwem. Twierdzi, że znalazł się tutaj, szukając sir Henry’ego, którego zaprosił do siebie na kolację, ale ten do tej pory nie dotarł na miejsce. Stapleton postanowił więc wyjść i go poszukać.  Stapleton sprawia wrażenie, że wierzy w to, że Selden spadł ze skały. W całej rozmowie ani razu nie pojawia się wspomnienie psa, którego wycie przecież wszyscy musieli słyszeć. Wracając do posiadłości Holmes i Watson, planują zdobycie dowodów na istnienie psa, a także przeciągnięcie Laury na swoją stronę. 

Zarzucanie sieci 

Sir Henry od Holmesa i Watsona dowiaduje się o śmierci Seldena i domniemanych przyczynach tej śmierci. Detektywi proszą go o współpracę podczas poszukiwań psa. W trakcie dyskusji Holmes przygląda się portretom członków rodu Baskerville’ów. Zwraca uwagę, że Stapletona z sir Henrym łączy dostrzegalne na pierwszy rzut oka podobieństwo, które musi wynikać z bliskiego pokrewieństwa z Baskerville’ami. To zaś może tłumaczyć, dlaczego dąży on do zabójstwa kolejnych dziedziców rodzinnej fortuny – po prostu sam chce zostać właścicielem majątku. 

Detektywi informują sir Henry'ego, że wyjeżdżają do Londynu. Proszą go także, aby koniecznie powtórzył tę informację podczas zaplanowanego już obiadu z Stapletonem. Kolejny element to odesłanie przez sir Henry’ego wozu do posiadłości i powrót piechotą przez moczary. Następnie już na stacji kolejowej Holmes odbiera depeszę informującą o planowanym przyjeździe Lestrade’a – absolutnie świetnego policyjnego agenta. Holmes prosi Cartwrighta, aby wysłał do Londynu depeszę do posiadłości Baskerville'ów z prośbą o odesłanie zostawionego przez detektywa notesu. Holmes i doktor Watson nigdzie jednak tak naprawdę nie wyjeżdżają. Kierują się za to do Laury Lyons, którą informują, że Beryl jest tak naprawdę nie siostrą, a żonę Stapletona. Holmes pokazuje kobiecie zdjęcia i rysopisy Stapletonów (wcześniej posługujących się nazwiskiem Vandeleur). Laura jest zrozpaczona, ale ostatecznie zgadza się na współpracę z Holmesem. Okazuje się, że to Stapleton wymyślił, aby poprosić sir Charlesa o pomoc w uzyskaniu rozwodu. To on zaproponował Laurze, aby poprosiła o spotkanie w tej sprawie, a potem groźbami namówił ją, by na nie nie poszła, ale nikomu w ogóle o tym nie wspominała.  

Pies Baskerville'ów

Do Holmesa i Watsona dołącza Lestrade. Mężczyźnie wspólnie urządzają zasadzkę w pobliżu skał, niedaleko domu Stapletonów. Na obiedzie jest tam właśnie sir Henry. W pobliżu nie ma pani Stapleton. Watson próbuje się zorientować w sytuacji i widzi, jak Stapleton wychodzi z domu, wchodzi do szopy, gdzie słychać dziwny odgłos pracującego łańcucha. Potem Stapleton wraca, opada mgła, która utrudnia widoczność. 

W końcu sir Henry wychodzi z domu, a chwilę później słychać odgłosy wielkiego biegnącego zwierzęcia. Nagle wyłania się ogromny pies z  buchającymi z pyska płomieniami i oczami płonącymi niczym rozpalone węgle. Do psa strzelają ukryci do tej pory Holmes i Watson. Pies wyje, ale biegnie dalej. Kiedy pies się zbliża, w niebezpieczeństwie znajduje się Watson, ale na szczęście Holmes zabija zwierzę w ostatniej chwili. Okazuje się, że jest to nietypowo duży kundel, który jest posmarowany fosforem, dlatego świeci w ciemności. Holmes i Watson udają się do domu Stapletona, gdzie uwalniają panią Stapleton. Pobita kobieta informuje ich, że Stapleton ukrywa się na środku moczarów. Znajduje się tam bowiem wyspa, gdzie mieści się dawna kopalnia cyny. 

Sir Henry bardzo przeżywa ostatnie wydarzenia. Zapada na zdrowiu także z powodu wstrząsu związanego z ujawnieniem prawdziwej tożsamości ukochanej kobiety. Następnego dnia Holmes i Watson prowadzeni przez panią Stapleton udają się na bagna. Po drodze widzą skradziony z hotelu but sir Henry'ego. Odnajdują też miejsce trzymania psa. 

Rzut oka wstecz  

Holmes i Watson wracają do Londynu. Odwiedzają ich doktor Mortimer i sir Henry, który z Londynu planuje udać się w podróż dla poratowania zszarganych ostatnimi wydarzeniami nerwów. Okazuje się, że Holmes odkrył jeszcze, że Stapleton rzeczywiście pochodził z rodu Baskerville'ów. Był synem młodszego brata sir Charlesa, Rogera, który uznany został w rodzinie za „czarną owcę”. Po tym, jak stracił cały majątek, postanowił usunąć kolejnych spadkobierców rodowego skarbu i go przejąć. Rodzinna legenda o piekielnym psie miała służyć jako przykrywka. Kupił więc olbrzymiego psa i zaczął go tresować. W międzyczasie chciał, aby jego żona uwiodła sir Karola, ale się na to nie zgodziła, więc wykorzystał Laurę. 

Beryl próbowała ratować sir Henry'ego, dlatego wysłała do niego anonim. Kiedy dowiedziała się o istnieniu Laury, mąż stał się dla niej zupełnie obcy. Holmes się tego szybko domyślił, potrzebny jednak był dowód i możliwość ataku na sir Henry’ego, która potwierdziłaby ostatecznie winnego. 

Plan wydarzeń

1. Wizyta doktora Jakuba Mortimera u Holmesa. 

2. Historia śmierci sir Charlesa Baskerville'a i legenda rodu Baskerville'ów. 

3. Spotkanie z sir Henrym Baskervillem i informacja o anonimowych pogróżkach. 

4. Zaginięcie buta sir Henry’ego. 

5. Spotkanie tajemniczego mężczyzny w dorożce śledzącego sir Henry’ego. 

6. Wyjazd doktora Watsona do Baskerville Hall. 

7.  Tajemnicze zachowanie lokaja Barrymore’ a i jego żony. 

8. Spotkanie z przyrodnikiem Stapletona i jego siostrą. 

9. Watson odkrywa uczucie łączące sir Henry’ego i Baryl. 

10. Ujawnienie tajemnicy Barrymore’a – pomoc dla ukrywającego się na mokradłach brata żony. 

11. Informacja o spotkaniu sir Charlesa z Lucy Lyons. Wizyta Watsona u kobiety. 

12. Spotkanie z Holmesem na moczarach. 

13. Śmierć Seldena i podejrzenia Holmesa. 

14. Pozorny wyjazd Holmesa i Watsona do Londynu. Zastawienie pułapki na Stapletona. 

15. Pojawienie się piekielnego psa. 

16. Rozwiązanie zagadki. 

Charakterystyka bohaterów

Sherlock Holmes – słynny detektyw o niezwykłym umyśle analitycznym, rozwiązuje najtrudniejsze zagadki, łącząc logikę z wnikliwą obserwacją. W sprawie Baskerville'ów działa metodycznie i utrzymuje swoje plany w tajemnicy, aby zdobyć kluczowe dowody. 

Doktor John Watson – bliski przyjaciel i pomocnik Holmesa, lekarz i narrator powieści. Jest lojalny i odważny, a jego empatia i uważność pomagają w obserwacji miejscowych postaci i wydarzeń, co wzbogaca śledztwo. 

Sir Henry Baskerville (sir Henryk) – spadkobierca majątku Baskerville’ów, niedawno przybyły z Kanady. Jest odważny, choć zaniepokojony mroczną legendą rodziny i zagrożeniem życia, które wymaga wsparcia Holmesa. 

Dr Mortimer – przyjaciel rodziny Baskerville'ów i lekarz, który jako pierwszy zwraca uwagę Holmesa na klątwę i tajemniczą śmierć Sir Charlesa. Jest intelektualistą zafascynowanym antropologią i nauką, co pomaga w analizie sprawy. 

Jack Stapleton – pozornie uprzejmy sąsiad i przyrodnik zamieszkały na wrzosowiskach, skrywający mroczne tajemnice. Jego rola w historii okazuje się kluczowa, a jego charyzma i pozory służą jako narzędzia do manipulacji. 

Beryl Stapleton – żona Stapletona, która początkowo przedstawiana jest jako jego siostra. Jest zastraszona przez męża i próbuje ostrzec Sir Henry’ego przed niebezpieczeństwem, które zagraża jego życiu. 

Sir Charles Baskerville (sir Karol) – zmarły właściciel Baskerville Hall, którego śmierć rozpoczyna całą historię. Był człowiekiem o dobrym sercu, lecz głęboko wierzył w klątwę, co prawdopodobnie przyczyniło się do jego nagłego zgonu. 

Laura Lyons – córka starego przyjaciela doktora Mortimera, którym jest Frankland. Młoda kobieta, po nieszczęśliwym małżeństwie. Stapleton obiecuje jej pomoc i wsparcie w uzyskaniu rozwodu, ale wykorzystuje ją jako element swojego planu, manipulując nią dla własnych korzyści. 

John Barrymore – lokaj w Baskerville Hall, który razem z żoną Elizą od lat służy rodzinie Baskerville’ów. Jego lojalność wobec rodziny i zaangażowanie w pomoc kuzynowi Elizy, są kluczowe w zrozumieniu części intrygi. 

Czas i miejsce akcji

Akcja „Psa Baskerville'ów” rozgrywa się pod koniec XIX wieku w Anglii. Główne miejsce wydarzeń to wrzosowiska Devonshire, ponura, mglista i tajemnicza okolica. Kluczową lokalizacją jest Baskerville Hall – stary, rodowy dwór, którego gotycka architektura oraz odludne położenie podkreślają niepokojący klimat całej historii. Oprócz Devonshire akcja na chwilę przenosi się również do Londynu, gdzie Sherlock Holmes i dr Watson dowiadują się o legendzie i gdzie wracają po rozwiązaniu zagadki. 

Problematyka

Główna problematyka „Psa Baskerville'ów” skupia się na konflikcie między racjonalizmem a wiarą w nadprzyrodzone siły. Powieść bada, jak legendy, przesądy i tajemnicze opowieści mogą wpływać na psychikę ludzi i ich zachowania, zwłaszcza w obliczu strachu. Sherlock Holmes reprezentuje podejście oparte na logice, dowodach i nauce, starając się rozwikłać zagadkę rzekomej klątwy w sposób racjonalny, mimo atmosfery grozy i mroku, która towarzyszy mitycznemu psu. Utwór porusza również kwestie chciwości i manipulacji, pokazując, jak łatwo można wykorzystać ludzkie lęki do własnych celów.  

Natura ludzkiego strachu – Powieść ukazuje, jak głęboko zakorzenione lęki i przekonania mogą wpływać na decyzje i reakcje ludzi, nawet tych wykształconych, takich jak dr Mortimer czy Sir Charles Baskerville. Strach przed nieznanym i niewyjaśnionym staje się narzędziem w rękach osób pragnących manipulować innymi, co wyraźnie widać w działaniach Stapletona, który wykorzystuje legendę o psie, by realizować swoje własne cele. 

Dziedziczenie i władza – Powieść dotyka również problemu dziedziczenia i prawa do majątku, które wiąże się z odpowiedzialnością i możliwymi zagrożeniami dla spadkobierców. Baskerville Hall staje się symbolem materialnej wartości oraz przynależności do tradycji, którą za wszelką cenę próbuje przejąć Stapleton. Dla Holmesa motyw dziedziczenia stanowi ważny trop w rozwikłaniu intrygi, wskazując na to, jak silnym motywatorem mogą być pieniądze i ambicje. 

Pojęcie klątwy i przeznaczenia – W powieści legenda o przeklętym rodzie Baskerville'ów wprowadza wątek przeznaczenia, który jest obecny w opowieściach rodzinnych i naznacza los członków rodziny. Zarówno Holmes, jak i Watson stopniowo odkrywają, że "klątwa" to jedynie fikcja, jednak wielu bohaterów wierzy w nią lub obawia się, że jest ona rzeczywista. Ten wątek odzwierciedla, jak łatwo ludzie akceptują wyjaśnienia nadprzyrodzone, jeśli są one zgodne z opowieściami i lękami przekazywanymi przez pokolenia. 

Rola przyjaźni i współpracy – Przyjaźń i współpraca między Holmesem a Watsonem to kolejny ważny temat w powieści. Ich zaufanie i lojalność wobec siebie są kluczowe dla rozwiązania zagadki i ochrony Sir Henry’ego. Watson, choć czasami samodzielnie bada sprawę, kierując się intuicją i odwagą, nieustannie odwołuje się do metod Holmesa, ukazując siłę ich wspólnego działania. 

Wiktoriańska moralność i etyka – Doyle umieszcza akcję w czasach, gdy moralność wiktoriańska podkreślała znaczenie rozsądku, honoru i szlachetności, co kontrastuje z chciwością i podstępem Stapletona. Konflikt moralny odzwierciedla wiarę epoki w to, że nauka i postęp są wyższe od przesądów i irracjonalnych wierzeń, a rozwiązanie sprawy przywraca równowagę między rozumem a przesądami. 

Gatunek i narracja

„Pies Baskerville'ów” to powieść detektywistyczna z elementami horroru, w której kluczowe jest dochodzenie Sherlocka Holmesa, bazujące na logice i analizie faktów. Mroczna legenda o przeklętym psie i pełna napięcia atmosfera nadają utworowi gotyckiego klimatu. 

Narrację prowadzi dr John Watson w pierwszej osobie, co nadaje historii intymny charakter i pozwala na poznanie wydarzeń z jego perspektywy. Dzięki temu czytelnik krok po kroku odkrywa zagadkę, śledząc zarówno działania Holmesa, jak i osobiste obserwacje Watsona, co potęguje napięcie i umożliwia stopniowe rozwikłanie tajemnicy wraz z bohaterami. 

Biografia autora

Sir Arthur Conan Doyle (1859–1930) był szkockim pisarzem, lekarzem i jednym z najwybitniejszych twórców literatury detektywistycznej. Urodził się w Edynburgu, gdzie studiował medycynę, a w czasie praktyki lekarskiej zainspirował się swoim profesorem, co miało wpływ na stworzenie postaci Sherlocka Holmesa. Najbardziej znany jest właśnie z serii przygód Holmesa, genialnego detektywa, którego wykreował w powieści „Studium w szkarłacie” (1887) – pierwszym z wielu utworów o tej postaci, m.in. „Znak czterech” (1890), „Pies Baskerville’ów” (1902) i „Dolina trwogi” (1915). 

Conan Doyle stworzył również wiele opowiadań o Holmesie, publikowanych głównie w magazynach i zbieranych później w tomach, takich jak „Przygody Sherlocka Holmesa” (1892) czy „Powrót Sherlocka Holmesa” (1905). Choć jego sława opierała się głównie na detektywistycznych opowieściach, pisał także powieści historyczne, m.in. „Biała Kompania” (1891) oraz utwory fantastycznonaukowe, np. „Zaginiony świat” (1912), w którym zadebiutował ekscentryczny profesor Challenger.