Jak napisać tekst o charakterze argumentacyjnym (szkoła podstawowa)
Tekst o charakterze argumentacyjnym to jedna z form wypowiedzi, których znajomość potrzebna ci będzie na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego. Rozprawka tylko brzmi groźnie – w rzeczywistości wcale nie jest taka trudna do napisania, o ile zapamiętasz najważniejsze zasady kompozycji tego typu wypowiedzi argumentacyjnej, a także znasz lektury i potrafisz odnajdywać w nich różne motywy.
Większość tekstów, jakimi posługujesz się zarówno na lekcjach polskiego, jak i również w codziennym życiu składa się trzech podstawowych części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Taki podział musisz znać nawet wtedy, gdy ktoś obudzi cię w środku nocy. W przypadku rozprawki do niniejszego schematu musisz tylko dodać tezę lub hipotezę, argumentację i wnioski. Innymi słowy, schemat wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym będzie wyglądać następująco:
1. Wstęp – w rozprawce musisz w tym miejscu postawić jakąś tezę lub hipotezę. Niejednokrotnie będzie ona już postawiona w temacie wypracowania i wystarczy ją zgrabnie powtórzyć z wykorzystaniem parafrazy.
2. Rozwinięcie – to w rozprawce najważniejsza część, w której muszą pojawić się argumenty za lub przeciw postawione tezie, lub hipotezie. Szukając trafnej argumentacji, inspiracji będziesz szukać w poznanych lekturach: postępowaniu bohaterów, wydarzeniach opisanych w utworze lub motywach wykorzystanych w książce.
3. Zakończenie – czyli twoje wnioski. Tutaj podsumowujesz swoją argumentację, potwierdzając lub zaprzeczając postawionej we wstępie tezie.
Na początek daj sobie czas na właściwe zrozumienie tematu wypracowania i wybór argumentacji. Nie spiesz się: kilka razy spokojnie przeczytaj temat i zastanów nad nim. W tekście o charakterze argumentacyjnym niezwykle ważne są rzecz jasna argumenty. Ich wybór jest kluczowy dla spójności tekstu oraz decydujący o ocenie końcowej. Z tego względu postaraj się poświęcić nieco więcej czasu na wybór lektur, które chcesz wykorzystać w argumentacji. Zdecydowanie dobrym pomysłem jest napisanie planu wypowiedzi, który pozwoli ci uporządkować pomysły i wybrać najlepszą argumentację, a także zadbać o prawidłową budowę twojej rozprawki. Pamiętaj, że rolą rozprawki jest przekonanie odbiorcy o słuszności twoich wniosków.
Zwróć uwagę na kryteria egzaminacyjne
Egzamin ósmoklasisty podzielony jest na dwie części:
- pierwsza część zawiera szereg pytań otwartych i zamkniętych na temat wskazanych tekstów literackich, nieliterackich, ikonicznych i innych;
- druga część polega na napisaniu wypracowania na zadany temat. Do wyboru będziesz mieć opowiadanie twórcze lub tekst o charakterze argumentacyjnym. W tym drugim możesz zatem napisać właśnie rozprawkę lub przemówienie.
Tekst o charakterze argumentacyjnym na egzaminie ósmoklasisty musi liczyć minimum 200 słów i można za niego zdobyć prawie połowę wszystkich punktów (20/45). Warto zatem przyłożyć się i napisać go jak najlepiej. Ważne jest także, aby nie popełniać błędów, za które odejmowane są punkty. Szczególnie uważaj na:
- temat – przeczytaj go ze zrozumieniem kilka razy, spokojnie zastanów się, jak możesz go rozwinąć, nie spiesz się. Praca nie na temat może być oceniana na 0 punktów, zatem stawka jest wysoka;
- odwołanie do lektur – musisz odwołać się do dwóch lektur. Jeśli nie odniesiesz się do żadnej – nawet za najpiękniejsze wypracowanie dostaniesz 0 punktów;
- czytelność – zwróć uwagę na staranność pisma, ponieważ nieczytelne wypracowanie to także 0 punktów;
- argumentacja – nie wystarczy wspomnieć o lekturze lub bohaterze literackim. Musisz rozwinąć temat, co oczywiście nie oznacza konieczności streszczania całego utworu. Ważne, aby uzasadnić wykorzystanie akurat takiej, a nie innej książki. Jeśli tego nie zrobisz, możesz zarobić 0 punktów;
- błędy ortograficzne, językowe, interpunkcyjne, rzeczowe, logiczne, graficzne – niestety za błędy również odejmowane są pojedyncze punkty w zależności od ich ilości;
- długość wypracowania – pamiętaj, że 200 słów to minimum. Krótsze wypracowania będą ocenianie tylko według części kryteriów, co oznacza sporo straconych punktów.
Oczywiście pisząc swoją rozprawkę na egzaminie, pamiętaj o jej kompozycji, która również podlega ocenie. Wybierając lektury do poparcia swojej tezy (lub hipotezy), postaw na te, które znasz najlepiej. Jeśli nie masz pewności, jak miał na imię bohater albo jakieś inne istotne fakty w stresie uciekły ci z głowy, zastanów się nad innym utworem, co do którego nie będziesz mieć wątpliwości.
Słowniczek pojęć
Rozprawka – forma wypowiedzi pisemnej, w której przedstawiasz swoją opinię na dany temat (czyli tezę lub hipotezę), a następnie uzasadniasz ją argumentami i przykładami, najczęściej z lektur.
Teza — jasne i zdecydowane stwierdzenie, z którym się zgadzasz i które będziesz udowadniać w rozprawce.
Hipoteza — pytanie lub przypuszczenie, które stawiasz na początku rozprawki i próbujesz rozważyć, czy jest prawdziwe, czy nie.
Argumenty — dowody, które uzasadniają twoje zdanie. Dzięki nim pokazujesz, że twoja teza lub hipoteza ma sens. Kilka argumentów składa się z kolei na argumentację.
Przydatne zwroty
Pisząc tekst o charakterze argumentacyjnym, przydadzą ci się następujące sformułowania:
- „Moim zdaniem...”
- „Uważam, że...”
- „Sądzę, że...”
- „Zgadzam się z twierdzeniem, że...”
- „Wątpliwości budzi stwierdzenie…”
- „Po pierwsze/drugie/trzecie...”
- „Pierwszym argumentem, który potwierdza moją tezę, jest...”
- „Dowodem na to może być sytuacja przedstawiona w...”
- „Świetnym przykładem jest postać z lektury…, która…”
- „Kolejnym argumentem jest...”
- „W książce… autor pokazuje, że...”
- „Reasumując…”
- „Podsumowując…”
- „Na zakończenie…”
- „Wszystkie te przykłady pokazują, że...”
- „Jestem przekonana/przekonany, że...”
