Nadchodzi wiosna! Nietoperze już fruwają po niebie

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie donosi, że nietoperze już wybudziły się z zimowej hibernacji. W tym roku pobudka miała miejsce wyjątkowo wcześnie – zwykle nietoperze zaczynają wylatywać ze swoich zimowych kryjówek dopiero pod koniec marca.

Tak wczesne wybudzenie tych ssaków jest wynikiem wysokich (jak na przełom lutego i marca) temperatur, które od kilku tygodni notuje się na terenie całego kraju. IMGW potwierdziło, że ubiegły miesiąc był wręcz ekstremalnie ciepły – aż o 5,9 stopnia powyżej wieloletniej normy.

 

 

To sprawiło, że już w połowie lutego przez uchylone okna zaczęły wpadać do mieszkań nieco ospałe muchy i inne owady – niemal wyłączne źródło pożywienia nietoperzy. Wczesna pobudka nie powinna więc negatywnie odbić się na populacji tych objętych ochroną ssaków.

Sen zimowy nietoperzy. Ile trwa?

Nietoperze udają się na zimowy odpoczynek od połowy listopada. Zwykle nie opuszczają swoich kryjówek przed połową marca, co daje ok. 4 miesięcy w stanie hibernacji.

Zwierzęta te zimują w dziuplach drzew, sztolniach, schronach, piwnicach i oczywiście naturalnych jaskiniach. Podczas snu nietoperze obniżają swoją temperaturę ciała, zwalnia ich puls i zmniejsza się liczba oddechów. Tylko dzięki takim "systemom oszczędzania energii" są w stanie przetrwać do wiosny na zapasach tłuszczu zgromadzonych poprzedniej jesieni.

Zdarza się, że w trakcie snu zimowego zwierzęta wybudzają się samoistnie, jednak znacznie częściej pobudkę prowokują nieodpowiedzialne zachowania ludzi. Szczególna odpowiedzialność ciąży tu na grotołazach zwiedzających jaskinie w zimie. Jeżeli wiemy, że dane miejsce jest zimowym schronieniem nietoperzy, to powinniśmy odłożyć jego zwiedzanie do wiosny.

W niektórych miejscach jest to regulowane prawnie – np. w Rezerwacie Nietoperek, największym zimowisku nietoperzy w Europie Środkowej, gdzie od 15 października do 15 kwietnia obowiązuje zakaz wstępu do fragmentów tras większości podziemnych korytarzy i bunkrów, w których po wojnie rozgościły się te ssaki.

Czytaj także: Motyle odlatują na zimę? Migrujące gatunki żyją także w Polsce

Jeżeli trafimy na zimujące nietoperze przez przypadek, trzeba dołożyć wszelkich starań, żeby ich nie obudzić. Nawet niewielkie wahnięcia temperatury wewnątrz groty spowodowane samą obecnością grupy ludzi mogą zmylić biologiczne systemy odpowiedzialne za hibernację.

Z pewnością zrobi to też rozpalone w środku ognisko, co przychodzi do głowy niektórym niezbyt rozgarniętym turystom. W tym miejscu nie zaszkodzi jeszcze raz przypomnieć, że wszystkie gatunki nietoperzy żyjące w Polsce są objęte ochroną, a działania narażające je na zranienie lub śmierć naruszają przepisy ustawy o ochronie przyrody i grożą konsekwencjami prawnymi.

Jakie ssaki zapadają w sen zimowy?

Wśród ssaków, które zapadają w sen zimowy i występują w polskiej faunie, najliczniejszą grupę stanowią gryzonie. Niektóre, np. popielice pozostają w hibernacji od października aż do początku czerwca!

sen zimowy infografika
Jakie zwierzęta zapadają w sen zimowy? /Lasy Państwowe/lasy.gov.pl

 

Inne przykłady zimujących gryzoni to m.in. smużki, żołędnice, orzesznice czy koszatki. W sen zimowy nie zapadają natomiast wiewiórki.

Oprócz niewielkich ssaków wymienionych powyżej na zimowy odpoczynek udają się też:

  • jeże;
  • jenoty;
  • borsuki;
  • niedźwiedzie.

Hibernacja nie ogranicza się jednak tylko do ssaków – bardzo podobne procesy obserwujemy także wśród gadów, naszych (ssaków) ewolucyjnych przodków. Wśród tych żyjących w Polsce można wymienić np. żmiję zygzakowatą czy żółwia błotnego. Zimują też płazy – choćby ropuchy. 

Źródła: www.gov.pl; www.lasy.gov.pl; twitter.com/IMGWmeteo; bryk.pl

Marcin Szałaj

Czytaj także:

Zadziwiająca ośmiornica. Niebieskie pierścienie to ważny sygnał

QUIZ ornitologiczny. Rozpoznasz ptaki wracające z ciepłych krajów?

Bociany omijają Polskę? Wkrótce rusza międzynarodowe liczenie tych ptaków