Rusycyzmy
Ponad 100 lat zaborów, ale też bliskie sąsiedztwo sprawiły, że w naszym języku zadomowiło się wiele rusycyzmów.
Rusycyzm w zdaniu najłatwiej rozpoznać po słowie „na”, gdy użyte jest zamiast właściwie oddającego rzeczywistość słowa „w”. Mogą to być np. określenia: „pracować na hali” (gdy ktoś tak naprawdę pracuje w środku budynku, w hali), „będę na dniach” (zamiast „w tych dniach” lub po prostu „za kilka dni”), „na marszu skandowano hasła” (zamiast „podczas marszu…”, „w czasie marszu…”). Język polski oczywiście przewiduje sytuację, w której można „pracować na hali”, ale wtedy gdy praca odbywa się na dachu budynku. Gdy jesteśmy w środku, pracujemy zawsze „w hali”. W ten sam sposób nie skandujemy haseł „na marszu”, ponieważ nie znajdujemy się nad nim i nie depczemy uczestnikom po głowach.
Inne przykładowe kalki z rosyjskiego to np. „tym niemniej” (zamiast polskiego „mimo to”), „wziąć się za coś” (zamiast „zabrać się do czegoś”), „odstawać od reszty” (zamiast „pozostawać w tyle”), „okazać pomoc” (zamiast „udzielić pomocy”), „jak raz” (zamiast „właśnie”), „póki co” (zamiast „na razie”), „przykładowo” (zamiast „na przykład”).
Do języka polskiego weszły również pojedyncze słowa rosyjskie. Część z nich oznacza to samo w obu językach, część natomiast zyskała u nas inne znaczenie. Do pierwszej grupy zaliczają się chociażby: ustrojstwo, zagwozdka i zsyłka, a także określenia: nachalny i namolny. Natomiast do drugiej grupy należą m.in.: chałtura (w języku rosyjskim – coś tandetnego), pacan (ktoś niskiego wzrostu), żulik (łobuz, złodziej).
Germanizmy
Podobne przyczyny sprawiły, że w polszczyźnie znajduje się również bardzo dużo słów i wyrażeń pochodzących z Niemiec. Wpływ języka niemieckiego związany jest jednak nie tylko z okresem zaborów, ale też m.in. ze średniowieczem, kiedy to polskie miasta lokowano na prawie magdeburskim, a niemiecka ludność stanowiła dużą część mieszczaństwa.
Co jest przykładem germanizmu? To właśnie zza naszej zachodniej granicy pochodzą takie związki frazeologiczne, jak: „być w posiadaniu” („im Besitze sein”), „nie być w stanie” („nicht im Stande sein”), „w międzyczasie” („in der Zwischenzeit”), a także powiedzenie „tu leży pies pogrzebany” („da liegt der Hund begraben”).
W języku polskim istnieje też wiele słów przyswojonych z języka niemieckiego. To np. cegła (Ziegel), cukier (Zucker), handel (Handel), knajpa (Kneipe), szwagier (Schwager). Oprócz podobnych wyrazów funkcjonują u nas także słowa o odmiennym brzmieniu, ale o znaczeniu i konstrukcji pochodzącej z języka niemieckiego. Przykładem jest tutaj czasopismo (Zeitschrift; Zeit – czas, Schrift – pismo) albo światopogląd (Weltanschaung; Welt – świat, Anschaung – pogląd, widok).
Anglicyzmy
Współcześnie największy wpływ na języki całego świata ma z pewnością język angielski. Napływ anglicyzmów możemy łatwo zaobserwować także w naszym kraju.
Przykładem może być wyrażenie „dokładnie!”, stosowane wtedy, gdy chcemy coś potwierdzić (zamiast poprawnego „oczywiście”, „naturalnie”). Jest to kalka angielskiego słowa „exactly”, które oznacza precyzyjność, ale też przyznanie racji. Polskie słowo „dokładnie” odnosi się jedynie do precyzyjności, stąd używanie go w innym kontekście jest błędem. Anglicyzmem jest też np. określenie „wydaje się być…” (od „he seems to be…”; zamiast poprawnego „wydaje się…”).
Trudno policzyć wszystkie słowa pochodzące z języka angielskiego, ale łatwo można je dostrzec na co dzień. Część pozostała w niezmienionej formie, inne po pewnym czasie zaczęto zapisywać w spolszczonej formie. Wiele z nich związanych jest choćby ze sportem, np. mecz (match), faul, aut, derby, tenis (tennis), czy hokej (hockey). Inne angielskie słowa, które weszły do naszego języka to m.in. biznes (business), budżet (budget), fan, grill, menedżer (manager), serwer (server) i sponsor. To jedynie kilka przykładów z całej masy wyrażeń, które od jakiegoś czasu zmieniają polski język nie do poznania.
Rozwiąż nasze quizy:
Weekendowy QUIZ z fauny. Mało kto zdobędzie 15/20
Trudny QUIZ ortograficzny. Zdania z Ogólnopolskich Dyktand. Dasz radę?
QUIZ na środę. Pamiętasz seriale dla młodzieży z lat 80. i 90.?
