Artykuł po raz pierwszy opublikowany 18.10.2023 r. został zaktualizowany 07.10.2024 r.
Spis treści:
Rjukan – historia i położenie
Rjukan to niewielkie miasto nad rzeką Måna, należące do okręgu Telemark w Norwegii. Ma powierzchnię ok. 3 km2 i mieszka w nim ponad 3 tys. osób. Tym, co wyróżnia miejscowość na tle innych, jest jej niezwykłe położenie, ponieważ miasteczko znajduje się w dolinie rzecznej między zboczami wysokich gór. Taka lokalizacja, choć gwarantuje niezwykłe widoki, sprawia, że co roku na 7 miesięcy miasto pogrąża się w mroku – od września do marca, kiedy słońce góruje nisko, jego promienie nie są w stanie przebić się przez góry i dotrzeć do Rjukan.
Skąd więc wzięli się w tak specyficznym geograficznie miejscu ludzie? Miasto zostało zbudowane od podstaw przez norweskiego inżyniera Sama Eyde’a, by mogło dawać schronienie pracownikom jego elektrowni, która mieściła się w okolicy i wykorzystywała moc pobliskiego 100-metrowego wodospadu Rjukanfossen.
Produkowano tam również „ciężką wodę” (zawierającą głównie tlenek deuteru zamiast tlenku wodoru), którą niemiecki przemysł zbrojeniowy chciał wykorzystywać do prac nad bronią jądrową, dlatego w miejscowości podczas II wojny światowej miały miejsce alianckie działania nazywane „bitwą o ciężką wodę”.
Od 21 sierpnia 2024 w mieście funkcjonuje Konsulat Honorowy RP. W ceremonii wzięli udział burmistrzowie Notodden, Seljord i Hjartdal, konsul honorowy Litwy Carl Thomas Carlsten, dyrektor Gaustabanen Halvor Haukaas, Siw Langeland z Visit Rjukan oraz Konsul RP Agnieszka Kucińska-Spyrka i wicekonsul Andrzej Jach.
Całości wydarzenia dopełniło wykonanie kilku utworów Wisławy Szymborskiej, które zebranej publiczności zaprezentowała norweska aktorka teatralna, Randi Mossing.
Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do podręczników z geografii? Poznaj nowy serwis edukacyjny!
Oświetlenie za pomocą gigantycznych luster
Sam Eyde od początku wiedział o problemach miasta z dostępem do słońca i już wtedy, początkiem XX wieku, chcąc poprawić warunki życiowe mieszkańców, wpadł na pewien pomysł. Wymyślił wówczas, że promienie słoneczne mogłyby być dostarczane za pomocą luster ustawionych na zboczach gór w kierunku miasta, by odbijać światło i tym samym doświetlać miejscowość.
Niestety w ówczesnych czasach nie dysponowano na tyle rozwiniętą technologią, by pomysł ten mógł zostać zrealizowany. Eyde w zamian za to wybudował więc dla mieszkańców górską kolejkę linową Krossobanen, która zawoziła ich na górę, by w ten sposób mogli zażywać słońca w jesienno-zimowe dni.
Dopiero w 2013 roku pomysł z lustrami udało się doprowadzić do skutku. Na zboczach gór, na wysokości 450 m, zamontowano inteligentny system trzech wielkich luster sterowanych komputerowo i zasilanych energią słoneczną. Lustra zmieniają swoje położenie wraz z wędrówką słońca po niebie, by móc przez cały dzień odbijać promienie w kierunku miasta. Ich działanie najlepiej obserwować z dziedzińca w centrum miejscowości, ponieważ właśnie z tego punktu rozchodzi się odbite światło. Na co dzień można w tym miejscu zobaczyć wygrzewających się w promieniach mieszkańców.
Przeczytaj również: Najmniejsze wyspy na świecie. Tam mieszkają ludzie
Na co wpływa brak słońca?
Doprowadzenie promieni słonecznych do miasta było niezwykle ważne, ponieważ niedobór słońca ma wiele negatywnych skutków dla zdrowia i samopoczucia człowieka. Powoduje zmęczenie, brak motywacji, senność, obniżoną odporność i nastrój, a nawet depresję oraz nasilenie objawów niektórych chorób.
Większości z tych objawów winne są niedobory witaminy D, która wytwarza się w organizmie podczas ekspozycji na promienie słoneczne. Właśnie dlatego w krajach dalekiej Północy, gdzie przez część roku brakuje lub występuje niedobór światła słonecznego, obserwuje się wyższe wskaźniki osób z sezonową depresją.
Oprac.: Joanna Cwynar
Źródło: theguardian.com, rzucijedz.pl, kieruneknorwegia.pl, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników z geografii znajdziesz tutaj:
Geografia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Odpowiedzi do zadań z podręcznika z geografii
Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręczniki z geografii
