Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Poświęcenie to temat chętnie podejmowany przez artystów – nie tylko dogłębnie porusza odbiorców, ale bywa również życiową inspiracją. Wspaniałe przykłady poświęcenia znajdziemy w literaturze romantycznej, wojennej i okupacyjnej. Oddanie życia za ojczyznę czy drugiego człowieka jest poświęceniem, które zasługuje na największe uznanie. Znanym z historii wzorem poświęcenia był na przykład zakonnik Maksymilian Maria Kolbe, który będąc w obozie koncentracyjnym, poszedł na straszną, głodową śmierć w zamian za Franciszka Gajowniczka. Poświęcił swoje życie, by inny więzień, mający rodzinę i dzieci, miał szansę przeżyć. We wspomnieniach Gajowniczek napisał: „W tej chwili trudno mi było uświadomić sobie ogrom wrażenia, jaki ogarnął mnie; ja, skazaniec mam żyć dalej, a ktoś chętnie i dobrowolnie ofiaruje swoje życie za mnie. Wśród kolegów wspólnej niedoli oświęcimskiej dał się słyszeć jeden głos podziwu heroicznego poświęcenia życia tego kapłana za mnie”. W literaturze pięknym przykładem poświęcenia z miłości jest Sonia Marmieładowa – bohaterka powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”.  

Teza: Nie wszyscy ludzie są zdolni do poświęceń dla innych. Zdarzają się jednak osoby, które są gotowe poświęcić się dla innych, a często jest to spowodowane bezwarunkową miłością do drugiego człowieka.  

Rozwinięcie - „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego

Rozwinięcie: Z historii, literatury i życia znamy mnóstwo przykładów wspaniałych kobiet, które poświęcają swoje życie, zdrowie czy niezależność dla innych. W „Zbrodni i karze” Dostojewski opisał przynajmniej 3 takie bohaterki. Jedną z nich z pewnością jest Sonia Marmieładowa – dziewczyna, w której zakochuje się głównym bohater powieści, Rodion Raskolnikow.  Dziewczyna pochodzi z biednej rodziny, której głowa, czyli ojciec jest uzależniony od alkoholu. Mężczyzna przepija wszystkie pieniądze, w związku z czym na utrzymanie młodszego rodzeństwa nie ma już środków. Sonia, która ma twardy kręgosłup moralny, jest chrześcijanką trwającą  przy swoich wartościach, decyduje się wyjść na ulicę i zarabiać jako prostytutka. Można sobie tylko wyobrazić, jak dużo kosztowało ją poświęcenie dla rodziny własnej godności. Jej skłonność do poświęcenia zauważamy po raz kolejny, gdy Raskolnikow zostaje skazany na wywózkę na Syberię. Dziewczyna jedzie z nim, aby wspierać go duchowo. 

Drugą kobietą, o której należy wspomnieć w kontekście poświęcenia, jest Dunia Raskolnikowa – siostra głównego bohatera. Dziewczyna była gotowa wyjść za mąż za człowieka niezbyt dobrego, o dominującym charakterze tylko dla dobra rodziny. Mogła dzięki małżeństwu wspierać swojego brata w rozwoju kariery prawniczej. Trzeba też zaznaczyć, że Dunia nie mogła liczyć na szacunek i dobre traktowanie ze strony swojego męża, była gotowa więc poświęcić nie tylko swoją niezależność, ale także uczucia. Podobnym typem kobiety była matka Rodiona – Pulcheria Raskolnikowa. Aby syn mógł studiować, żyła w biedzie – nie miała czego poświęcić, więc poświęciła siebie. Powyższe przykłady postaci kobiet pokazuje, że miłość bezwarunkowa pozwala człowiekowi poświecić się dla dobra drugiego człowieka.  

Kontekst - „Lalka” Bolesława Prusa

Kontekst: W imię miłości wiele poświęcił także Stanisław Wokulski. Bohater „Lalki” od dziecka był pracowity, ambitny i zaradny. Jako dojrzały mężczyzna poznał piękną arystokratkę – Izabelę Łęcką, w której zakochał się bez pamięci. Świadomy tego, że jego pochodzenie może być przeszkodą w zawarciu przez nich małżeństwa, postanowił „nadrobić” to majątkiem. Liczył, że zgromadzenie odpowiednich finansów, a do tego nauka języków i manier sprawią, że kobieta weźmie go pod uwagę, a może nawet pokocha. Aby zrealizować swój cel, pracował, inwestował i ryzykował – na przykład wyjeżdżając do Bułgarii, by handlować bronią. Wszystko, co Wokulski robił – robił z myślą o Łęckiej. Aby pokazać, że jest godny zaufania i że można na niego liczyć, wykupił dług rodziny Łęckich. Niestety, choć Łęcka przez chwilę wydawała się zainteresowana tą znajomością i przyjęła nawet oświadczyny Stacha – w rzeczywistości nie miała zamiaru się w nim zakochać. Niezależnie od majątku czy wykształcenia, Wokulski był dla niej niewystarczającym mieszczaninem. Poświęcenie dużej części swojego życia, czasu, energii dla kobiety doprowadziło Wokulskiego na skraj załamania.  

Podsumowanie

Podsumowanie: Każde poświęcenie dla innych jest aktem odwagi, zasługującym na uznanie i szacunek. Poświęcenie nie musi jednak zawsze oznaczać złożenia na ołtarzu swojego życia, choć te najbardziej poruszające przykłady są właśnie o tym. W mitologii mamy Prometeusza, w Biblii – Jezusa. Czy zatem współczesny człowiek nie ma możliwości poświęcać się dla innych? Oczywiście, że ma. Inne czasy wymagają po prostu innych środków. Dziś poświęceniem może być praca charytatywna na rzecz seniorów, zwierząt czy dzieci albo zorganizowanie zbiórki pieniężnej na schronisko. Można poświęcić swój czas, młodzieńczą energię albo pieniądze – i nie trzeba od razu rezygnować ze swoich przyjemności czy rzucać pracy, by pomagać. Każdy, nawet mały gest w kierunku drugiego człowieka, jest wielki. Powyższe przykłady pokazują, że to miłość często stanowi czyn, w którym można poświecić się dla  drugiego człowieka. 

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.