Największe złoża bursztynu w Polsce. Gdzie się znajdują?

Bursztyn jest kojarzony głównie z wybrzeżem Morza Bałtyckiego. Najnowsze ustalenia Narodowego Instytutu Geologicznego mogą to zmienić. Okazuje się, że największe złoża tego surowca w Polsce znajdują się daleko od morskiej plaży.

Spis treści:

Bursztyn – czym jest i jak powstaje
Geologiczna nazwa bursztynu
Ciekawostki o bursztynie
Gdzie jest najwięcej bursztynu na świecie
Największe złoża bursztynu w Polsce

Bursztyn – czym jest i jak powstaje

Bursztyn to naturalny, organiczny minerał, który powstaje z utwardzenia żywicy drzew iglastych, głównie sosny. Jego geneza nie została do końca wyjaśniona. Naukowcy sądzą, że surowiec ten powstał ponad 40 milionów lat temu na Fennoskandii, która obejmowała tereny dzisiejszej Europy Północnej. Obszar ten porastały wówczas lasy pełne żywicujących drzew iglastych. Badacze do dziś zastanawiają się, co mogło pobudzić ten proces. Hipotez jest co najmniej kilka. Pierwsza dotyczy choroby drzew, choć mogły do tego doprowadzić zmiany klimatu, a nawet wybuch wulkanu. Bez względu na przyczynę skutek był taki sam. Żywica zaczęła ściekać, a jej część gromadziła się w uszkodzonych pniach drzew. Z czasem substancja ta uległa polimeryzacji, której efektem było jej utwardzenie. Pozostaje jednak pytanie, jak to się stało, że obecnie bursztyn można odnaleźć w różnych miejscach. Najprawdopodobniej, w wyniku erozji, bursztynowe bryły trafiały do zbiorników wodnych, a ich późniejsze „wędrówki” łączyły się z nastaniem kolejnych epok lodowcowych.

Geologiczna nazwa bursztynu

Bursztyn znany jest pod różnymi nazwami, takimi jak amber, jantar (z języka fenickiego „żywica morska”), a także elektrum (z greckiego ἤλεκτρον, czyli elektron). Miłośnicy tego minerału nazywają go również „kamieniem słońca” i „złotem bałtyckim” (ta ostatnia nazwa może mylnie sugerować, że bursztyn wydobywany jest w naszym kraju jedynie na wybrzeżu). Jak widać, określenia te mają często charakter regionalny. Dlatego warto przywołać również geologiczną nazwę bursztynu, która wydaje się najbardziej neutralna. Chodzi o sukcynit. Termin ten wprowadził do wykazów mineralnych w 1820 roku August Breithaupt, profesor mineralogii w Akademii Górniczej we Freibergu. Geologiczna nazwa bursztynu pochodzi z łaciny (succinum) i oznacza „sok”, wskazując tym samym na genezę tego minerału, który powstał z soku drzewnego, czyli z żywicy właśnie.

Przeczytaj również: Złoty pociąg i Bursztynowa Komnata - nowy trop w Mamerkach

Ciekawostki o bursztynie

Nazwa „bursztyn”, która przyjęła się w naszym kraju, to spolszczona wersja niemieckiego słowa „bernstein”, co możemy przetłumaczyć jako „płonący kamień”. Do tej pory odkryto ponad 60 odmian tego surowca.
Nie wszystkie jednak są równie cenne. Jaki rodzaj bursztynu jest najdroższy? Wyceniając ten surowiec, bierze się pod uwagę wiele czynników, ale tym najważniejszym jest barwa. Im rzadsza, tym bursztyn będzie kosztował więcej.
Najrzadziej spotykanym kolorem bursztynu jest biały, nazywany także mlecznym. Stanowi on zaledwie kilka procent ogólnego wydobycia i dlatego jest najbardziej pożądany.
Z racji tego, że większości z nas bursztyn kojarzy się głównie ze słoneczną, złotą barwą, sporym zaskoczeniem może być fakt, że minerał ten występuje także w kolorach: niebieskim, czerwonym, zielonym, a nawet czarnym.
Bursztyn od wieków był wykorzystywany jako kamień ozdobny i surowiec do produkcji biżuterii. Znaleziska archeologiczne dowodzą, że już w czasach prehistorycznych bursztyn był ceniony i używany do tworzenia ozdób.
Ponadto minerał ten po dziś dzień stosowany jest w medycynie naturalnej jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny. Nic więc dziwnego, że w starożytności bursztyn stanowił ważny element wymiany handlowej. Świadczy o tym chociażby słynny Szlak Bursztynowy, który łączył kraje europejskie leżące na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego, z ziemiami znajdującymi się na południowym wybrzeżu Bałtyku.

pozyskiwanie bursztynu, Bałtyk, okolice Gdańska — Wydobywanie bursztynu metodą hydrauliczną/Homik8 Michal Kosior/CC0 1.0

Gdzie jest najwięcej bursztynu na świecie

Prawie 90% wszystkich złóż bursztynu znajduje się obecnie w Obwodzie Królewieckim na terenie Rosji. Znaczenie tego minerału wzrosło, gdy w XIX wieku zaczęto wydobywać go na skalę masową. Złoża bursztynu znajdują się również w innych państwach sąsiadujących z Polską: na Litwie, w okolicach Wołynia na Ukrainie, w osadach miocenu na terenie Niemiec, a dokładniej – w mieście Bitterfeld w Saksonii. Co ciekawe, pokłady bursztynu odkryto także w krajach skandynawskich – Szwecji oraz Danii. Mamy tu na myśli najpopularniejszą odmianę tego surowca, czyli bursztyn bałtycki. Warto jednak pamiętać, że na świecie cenione są również inne odmiany tego kruszcu, takie jak choćby, wydobywany na wybrzeżu Morza Śródziemnego, bursztyn japoński, czy bursztyn meksykański, znany jako bursztyn z Chiapas. Jak na tym tle wypada nasz kraj? W którym regionie znajdują się największe złoża bursztynu w Polsce?

Przeczytaj również: Bajkowe wytwory natury. Oto 11 magicznych miejsc na świecie, od których trudno oderwać wzrok

Największe złoża bursztynu w Polsce

Wydawać by się mogło, że największe złoża bursztynu w Polsce zlokalizowane są nad Bałtykiem oraz w delcie Wisły. Tymczasem okazuje się, że niemal 98% krajowych zasobów bursztynu znajduje się na Lubelszczyźnie. Co ciekawe, powstały one w tym samym okresie, co złoża bursztynu bałtyckiego. Jak podaje Państwowy Instytut Geologiczny, na ten moment odkryto 9 złóż, a największe z nich to Niedźwiada II – niemal 2033 ton oraz Górka Lubartowska – ponad 986 ton.

Dzięki temu odkryciu zasoby bursztynu w Polsce wzrosły kilkukrotnie i wynoszą obecnie 3581 ton. Według prognoz zawartych w „Bilansie złóż kopalnych w Polsce”, w najbliższych latach liczba ta może zwiększyć się nawet o 22 tony. Taki wynik mógłby nam zapewnić pozycję światowego lidera, jeśli chodzi o wydobycie bursztynu.

Oprac.: Redakcja