Finanse - wykłady

Dyrektor ds. finansów pełni funkcje konsultacyjne. Nadzoruje wydatki.

Zarządzanie przepływem gotówki:

Kredyty – musi być cel (przeznaczenie zgodne z nim wykorzystamy), spłacić w określonym terminie razem z odsetkami.

Prowizja – opłata stała za udzielenie kredytu wyrażona w %

Istnieje wiele klasyfikacji kredytów: okresowe, walutowe(różnice kursowe – ryzyko walutowe) itp.

Kredyty na działalność gospodarczą (najważniejsze kryterium):

• Obrotowe – udzielane przez bank z terminem spłaty do 1 roku, kredyty krótkoterminowe, przeznaczone na finansowanie obrotów (aktywów bieżących), czyli prowadzenie działalności gospodarczej. Mogą być przeznaczone na:
  •   Finansowanie należności (udzielanie kredytów kupieckich odbiorcom towarów bądź usług)
  •   Finansowanie zapasów (zwiększenie stanu w magazynach towarów, surowców i materiałów do produkcji)
  •   Zabezpieczenie poziomu gotówki na finansowanie  bieżącej działalności firmy
• Inwestycyjne – przeznaczony na inwestycje, kredyty długoterminowe z terminem spłaty powyżej 1 roku, przeznaczony na modernizację, tworzenie i zwiększenie majątku trwałego, na działalność rozwojową.

Kredyt kupiecki – firma A dostarcza już dziś firmie B produkt, towar lub usługę z zastrzeżonym na fakturze odroczonym terminem płatności np. 60 dni 

Finansowanie obrotu gospodarczego przy pomocy weksla

Weksel – papier wartościowy, złożony pisemnie, za pośrednictwem którego osoba wystawiająca weksel....

Dokument, który wzywa do bezwarunkowej zapłaty, jest określona data, kwota i okaziciel, trzeba się z niego wywiązać: wykupić weksel, dokument o nieograniczonej zbywalności (można go sprzedać os. Trzecim bez żadnych problemów)

Funkcje weksla:

• Funkcja gwarancyjna– przejawia się tym , iż weksel zabezpiecza np. spłatę zaciągniętego kredytu
• Funkcja obiegowa– wyraża się nieograniczoną zbywalnością, możliwością przenoszenia praw wekslowych na inne osoby
• Funkcja kredytowa
• Funkcja płatnicza

Kwota wekslowa może być wyższa od kwoty zobowiązania np. podwyższona o kwotę oprocentowania.

Weksel im blanco – weksel podpisany ale nie wypełniony , dotyczy przyszłych zdarzeń , podpisują go osoby materialnie odpowiedzialne za jakieś dobro np. magazynier. Aby zabezpieczyć się przed wpisaniem jakiejś nierealnej kwoty należy wypełnić deklarację wekslową (kto może go  wypełnić do jakiej kwoty)

Firma A może sprzedać komuś weksel, można go sprzedać za pomocą dyskonta jak również można go złożyć w banku tzw. dyskonto bankowe i uzyskać w ten sposób kredyt dyskontowy pod zastaw weksla.

Dyskonto weksla– potrącać wartość konta z góry

Dyskonto – obliczanie obecnej wartości

Faktoring – jest to umowa, wg której sumy należne firmie za sprzedaż towarów lub usług  odkupuje firma faktoringowa. Przedmiotem faktoringu są więc wierzytelności krótkoterminowe, do 90 dni i nieprzeterminowane. Prawa te wynikają z faktury.

W myśl konwencji  Ottawskiej  faktoring jest zdefiniowany : 

Umowa dwustronna zawarta między dostawcą (faktorantem) a faktorem zgodnie z którą dostawca przenosi na faktora własność wierzytelności wynikających z umowy sprzedaży dóbr (towarów, produktów usług) klientom (dłużnikom).

Schemat faktoring:

Faktury nieprzeterminowane – faktury, w których nie minął termin płatności

Rodzaje faktoringu

•   Faktoring pełny (bez regresu, właściwy) – faktor (instytucja faktoringowa) przyjmuje na siebie całe ryzyko, obowiązek dochodzenia i ewentualnej windykacji należności
•   Faktoring niepełny (z regresem, niewłaściwy) – polega na tym,  że jeśli dłużnik nie zapłaci za fakturę w określonym terminie faktorant musi  zwrócić pieniądze faktorowi i sam dochodzić swoich należności , faktor może dochodzić zapłaty od dłużnika ale nie w swoim imieniu a w imieniu klienta

Zalety usług faktoringowych:

• Skredytowanie odbiorcy towarów
• Pieniądze od razu
• Pomaga dyscyplinować odbiorców towarów

Wady usług faktoringowych:

• Kosztowna usługa
• Więcej stron  a co za tym idzie możliwość występowania konfliktów
• Niezrozumienie pism może skutkować tym że dłużnik może uznać że faktorant zbankrutował

Forfaiting – jest to usługa finansowa powyżej 90 dni i w większości przypadków traktowana jest jako usługa alternatywna do kredytowania polegająca na finansowaniu leasingodawcy poprzez nabycie opłat leasingowych.

Leasing – przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tą rzecz korzystającemu do użytkowania i pobierania pożytków przez czas określony a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co najmniej cenie lub wynagrodzenie z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Przedmiotem leasingu może być dowolny środek trwały : budynek, samolot itp.

Schemat leasingu

Rodzaje leasingu

Leasing operacyjny (usługowy krótkoterminowy)– czasowe przekazanie jest o nim mowa jeśli umowa leasingowa spełnia następujące warunki : 

• •   Zostanie zawarta na czas oznaczony stanowiący co najmniej 40 % normatywnego okresu amortyzacji – w przypadku rzeczy ruchomych lub praw majątkowych albo co najmniej  10 lat w przypadku nieruchomości
  •   I jednocześnie suma ustalonych w umowie opłat pomniejszona o należny podatek VAT będzie odpowiadać co najmniej wartości początkowej tego przedmiotu lub prawa majątkowego.

Konsekwencje podatkowo-finansowe:

Wówczas w okresie trwania podstawowego okresu umowy : 

• •   Dla firmy finansującej opłaty leasingowe będą w całości przychodem, odpisy amortyzacyjne będą kosztem uzyskania przychodu
  •   Dla korzystającego kosztem uzyskania przychodu będą w całości czynsze leasingowe oraz wszelkie opłaty eksploatacyjne związane z użytkowaniem środka trwałego (koszty eksploatacyjne np. koszty ubezpieczenia)

Gdy już upłynie podstawowy okres takiej umowy firma finansująca ma prawo:

1.  Sprzedać dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu

Jeśli firma finansująca sprzeda dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu to :

• •   Jej przychodem będzie cena określona w umowie sprzedaży, przy czym jeżeli cena będzie niższa od hipotetycznej wartości netto to przychód będzie określony wg określonej wartości rynkowej
  •   Jej kosztem uzyskania przychodu będzie rzeczywista wartość netto (niezamortyzowana jeszcze część)

2.  Oddać dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu do dalszego użytkowania

Dalsze użyłkowanie rzeczy po wygaśnięciu umowy leasingowej. Jeśli po upływie podstawowego okresu umowy firma finansująca odda dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu do dalszego użytkowania to :

• Przychodem dla niej będą opłaty za dalsze użytkowanie
• Dla korzystającego opłaty te będą kosztem uzyskania przychodu

3.  Sprzedać przedmiot leasingu osobie trzeciej i wypłacić dotychczasowemu korzystającemu umówiona kwotę.

Wówczas  : 

•   Dla firmy finansującej przychód ze sprzedaży będzie ustalony wg zasad ogólnych (wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży nie powinna znacznie odbiegać od wartości rynkowej rzeczy, w przeciwnym wypadku US ma prawo zakwestionować cenę sprzedaży)
•   Koszt będzie ustalony wg zasad ogólnych (niezamortyzowana część środka trwałego
•   Dodatkowym kosztem uzyskania przychodu będzie kwota wypłacona dotychczasowemu korzystającemu ale tylko do wysokości różnicy pomiędzy rzeczywistą wartością netto a hipotetyczną wartością netto
•   Dla dotychczasowego korzystającego przychodem będzie cała kwota otrzymana od firmy finansującej tytułem spłaty wartości przedmiotu wartości leasingu sprzedanego po zakończeniu okresu obowiązywania umowy osobie trzeciej

Rzeczywista wartość netto to wartość początkowa środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych pomniejszona o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne

Hipotetyczna wartość netto – wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne z uwzględnieniem współczynnika zwiększającego 3 – w odniesieniu do środków trwałych, odpisy amortyzacyjne obliczone przy zastosowaniu trzykrotnie zastosowanych opisów amortyzacyjnych w odniesieniu do wartości niematerialnych i prawnych

Leasing finansowy (kapitałowy, długoterminowy)

Cechy charakterystyczne : 

• • umowa została zawarta na czas oznaczony
  • suma ustalonych w umowie opłat pomniejszona o należny VAT odpowiada co najmniej wartości początkowej umowy
  • umowa zawiera postanowienie że korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych w podstawowym czasie trwania umowy leasingu

Wówczas dla firmy finansującej przychodem jest tylko odsetkowa część opłaty leasingowej

• • przychodem nie jest opłata leasingowa w części stanowiącej spłatę wartości początkowej wartości przedmiotu leasingu
  • dla korzystającego kosztem uzyskania przychodu jest tylko odsetkowa część opłaty leasingowej
  • kosztem nie jest opłata leasingowa w części stanowiącej spłatę wartości początkowej wartości przedmiotu leasingu
  • oraz odpisy amortyzacyjne od wartości środka trwałego

Gdy już upłynie podstawowy okres takiej umowy firma finansująca ma prawo:

1.  Sprzedać dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu

• •   Dla firmy leasingowej przychodem jest cena określona w umowie sprzedaży także wtedy gdy znacznie odbiega ona od wartości rynkowej
  •   zaś jej kosztem są wydatki  poniesione wcześniej na nabycie lub wytworzenie przedmiotu leasingu pomniejszone o spłatę wartości początkowej

2. Oddać dotychczasowemu korzystającemu przedmiot leasingu do dalszego użytkowania

• Przychodem firmy leasingowej będzie opłata za dalsze użytkowanie
• Dla korzystającego opłaty te będą kosztem uzyskania przychodu

3. Sprzedać przedmiot leasingu osobie trzeciej i wypłacić dotychczasowemu korzystającemu umówiona kwotę.

• Dla firmy leasingowej ze sprzedaży jest przychód ustalony wg zasad ogólnych
• Kosztem są wydatki poniesione wcześniej na nabycie lub wytworzenie przedmiotu leasingu pomniejszone o stratę wartości początkowej
• Dodatkowym kosztem uzyskania przychodu będzie kwota wypłacona klientowi
• Dla dotychczasowego korzystającego przychodem jest cała kwota otrzymana od firmy leasingowej

Leasing zwrotny (leasing back)

  Leasing

Struktura kapitału firmy – ustalenie prawidłowej struktury kapitału firmy

Pod pojęciem kapitału firmy rozumiane są wszystkie elementy, które występują po stronie pasywów w bilansie przedsiębiorstwa i stanowią źródło finansowania składników majątkowych zgromadzonych w przedsiębiorstwie (aktywa).

Kapitały :

• Własne (zewnętrzne i wewnętrzne)
• Obce
  •   Długoterminowe (okres spłaty powyżej 12 miesięcy )
  •   Krótkoterminowe (okres spłaty do jednego roku)

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

Majątek trwały powinien być sfinansowany z kapitału stałego.

Struktura kapitału – wzajemna proporcja kapitału własnego, zadłużenia długo- i krótkoterminowego.

Czynniki, które wpływają na ustalenie struktury kapitału

Czynnikiem, od którego zależy struktura kapitału jest profil przedsiębiorstwa, czyli ryzyko przedsiębiorstwa:

1. ryzyko przedsiębiorstwa– ryzyko normalne, które niesie za sobą działalność i funkcjonowanie przedsiębiorstwa na rynku, np. czy rynek, na którym działa firma jest stabilny

2. ryzyko finansowe – ryzyko związane z długiem, wynika z obciążenia jakie wywiera dług na przepływ gotówki (kwestia spłaty długu i zapłaty za dług), ryzyko związane z nieprzewidywalną stopą procentową

Zasadniczo struktura kapitału powinna odzwierciedlać rozsądną równowagę pomiędzy ryzykiem przedsiębiorstwa i ryzykiem finansowym, np.:

• •   Jeżeli ryzyko przedsiębiorstwa jest wysokie, ryzyko finansowe musi być niskie.
  •   Jeżeli ryzyko przedsiębiorstwa jest niskie, czyli firma działa w miarę bezpiecznym otoczeniu to ryzyko finansowe może ono ustalić na tzw. wysokim poziomie (firma może się zadłużać)

Najpierw rozważamy ryzyko przedsiębiorstwa a potem dostosowujemy do niego ryzyko finansowe.

Założyciele pewnej firmy przyjęli, że całkowite zapotrzebowanie finansowe wynosić będzie  5mln zł. Właściciele rozważają 3 możliwości sfinansowania swojej działalności:

1. sfinansowanie działalności gospodarczej w całości kapitałem własnym

2. 60% kapitału własnego, 40% długu (koszt długu – 8,75% w skali roku)

3. 40% kapitału własnego, 60% długu (koszt długu – 8,75% w skali roku)

W 3 przypadkach właściciele spodziewają się przychodów na poziomie 7,5mln zł rocznie oraz kosztów operacyjnych na poziomie 6,2mln zł. Podatek dochodowy wynosi 19%.

Należy pamiętać, że sama wysokość zysku netto o niczym nie decyduje.

Wskaźnik zysku netto – informuje nas o tym jaki jest procentowy udział czystego zysku ze sprzedaży, jaka część przychodu ze sprzedaży, jaka część przychodu ze sprzedaży przekłada się bezpośrednio na zysk, im ten wskaźnik wyższy tym lepiej.

Wskaźnik zyskowności kapitału własnego – informuje nas na ile zyskowne są kapitały wprowadzane do firmy, oprocentowanie kapitałów własnych. Im wyższy wskaźnik tym sytuacja jest bardziej korzystna

Zastosowanie III wariantu jest opłacalne, gdy ryzyko jest niewielkie. Ryzyko finansowe zostało przeniesione na firmy finansujące, np. bank

Zjawisko dźwigni finansowejpolega na wykorzystaniu struktury kapitału w celu zwiększenia siły zarobkowej kapitału własnego. Aby wystąpił dodatni efekt dźwigni finansowej, zyskowność, mierzona zyskiem operacyjnym, musi być wyższa od kosztów zaangażowania kapitału obcego.

Koszt kapitału

Koszt kapitału obcego (dług) – zobowiązania firmy

Pasywa bezodsetkowe– np. zobowiązania wobec dostawców

Faktyczny koszt kapitału obcego – pomniejszony jest o tak zwaną osłonę podatkową

Kfd = Kn (1-T)

Kfd – koszt faktyczny długu

Kn – koszt nominalny (oprocentowanie)

T – aktualna stopa podatku

Przykład: Obliczyć koszt pozyskiwania kredytu obrotowego. Oprocentowanie wynosi 9%. 

Kfd=7,29%

Akcje uprzywilejowane mają z góry ustaloną stopę lub wartość dywidendy wypłaconej akcjonariuszom na koniec roku obowiązująca dla danej emisji

Koszt akcji uprzywilejowanych w danej emisji określa się następująco:

K_AU  - Koszt akcji uprzywilejowanych

D_AU – dywidenda wypłacona posiadaczom akcji uprzywilejowanych

W_AU – wpływy netto ze sprzedaży akcji uprzywilejowanych

Przykład: Firma zamierza wyemitować akcje uprzywilejowane zakładając 10% dywidendy od wartości nominalnej. Wartość nominalna akcji wynosi 40zł. Koszt emisji i sprzedaży (spodziewany jest na poziomie3,50 na 1 akcję). Firma chce teraz określić koszt akcji uprzywilejowanych.

  = 10,95

Koszt akcji zwykłych  - akcje zwykłe nie mają określonej stałej stopy dywidendy, mimo to akcjonariusze oczekują ściśle określonej dywidendy. Do ustalenia kosztu akcyjnego zwykłego można zastosować model wzrostu Gordona.

K_AZ  - koszt akcji zwykłych

D_AZ – roczna dywidenda wypłacona na 1 akcję zwykłą

C_AZ – cena rynkowa akcji zwykłej (wartość firmy/ilość akcji w obiegu)

G – stała Gordona – oczekiwany stały wskaźnik wzrostu dywidendy (%) 

Przykład: Wartość rynkowa akcji wynosi 20zł. Firma zamierza wypłacić dywidendę w wysokości 2 zł na 1 akcję na koniec roku. Wartość wypłaconej dywidendy wzrosła przeciętnie o około 5% rocznie. Firma chce teraz określić koszt kapitału akcyjnego zwykłego.

Metoda wyceny kosztu kapitału akcyjnego zwykłego oparta jest na tzw. modelu CAPM.

K_AZ = r_pt (r_o - r_f)

K_AZ - koszt akcyjny zwykły

r_pt - wolna od ryzyka stopa zwrotu  ( na ogół przyjmuje się stopę procentową obligacji skarbowych długoterminowych)

r_o - oczekiwana rynkowa stopa zwrotu

r_{f -}

Współczynnik b opisuje związek między dochodowością rynku a dochodowością  akcji wyrażonej statystycznie przy pomocy kowariancji. Mierzy on zmienność stopy zwrotu z danego papieru wartościowego względem zmienności średniej rynkowej stopy zwrotu.  Inaczej jest to miara ryzyka.

Oszacowanie średniego kosztu kapitału wymaga wykonania następujących kroków:

1. Ustalenie docelowych wag opartych na wartościach księgowych (najpierw należy określić strukturę kapitałową analizowanej firmy z uwzględnieniem źródeł własnych i obcych)

2. Oszacowanie kosztu dla obcych źródeł finansowania

3. Oszacowanie kosztu alternatywnego dla własnych źródeł CAPM lub 

4. Oszacowanie WACC (średniego kosztu kapitału własnego)

WACC = S W*K_po

W – waga

K_po – koszt po opodatkowaniu

WACC – średni ważony koszt kapitału. Jest to koszt jaki wiąże się z danym wykorzystaniem struktury firmy

Zarządzanie kapitałem obrotowym (kapitał pracujący, majątek obrotowy)

W najszerszym ujęciu kapitał obrotowy to :

Aktywa bieżące – Zobowiązania bieżące

Zapasy – jeśli firma jest produkcyjna to na zapasy składają się towary itp. Powodują one koszt zamrożenia gotówki, wiążą dodatkowe ryzyko, powodują dodatkowe koszty wyrażone kwotą na dany dzień.

Należność – środki należne firmie za sprzedaż towarów, produktów lub usług, zamrażają gotówkę, należności mogą zostać nigdy nie spłacone, stracone lub trudne do odzyskania, zobowiązania podatkowe powstaje w momencie wystawienia faktury.

Zobowiązanie wobec dostawców – pasywa bieżące, to co firma jest winna innym przedsiębiorcom za sprzedaż towarów lub usług (np. kredyt kupiecki).

Kapitał obrotowy nettomoże mieć wartość:

• Dodatnią (suma zapasów, należności jest większa od zobowiązań wobec dostawców)
• 0 
• ujemną

Wskaźnik rotacji zapasów – jest to wskaźnik bilansowo-wynikowy, inaczej wskaźnik obrotu zapasami, dla każdego rodzaju zapasu może być liczony osobno

Z_A – stan zapasów na ściśle określony dzień (np. 31. XII)

S – sprzedaż za dany okres (za 365 dni, czy za 12 ostatnich miesięcy)

Przykładowo gdy WRZ_A=35 dni to jego wartość informuje nas o tym, że: 

• średnio rotacja zapasów wynosi 35 dni
• od momentu wejścia do momentu wyjścia z magazynu mija 35 dni
• średnio zapasy przebywają w firmie 35 dni
• zapasy wiążą 35 dniową sprzedaż w skali roku (koszt zamrożenia gotówki)

WRZ_A powinien dążyć do wartości jak najniższych. Im jest niższy tym mniej kosztów zamrożenia gotówki (które odbijają się w cenie towaru czy produktu) i innych problemów, z zastrzeżeniem, że pewien poziom zapasów jest konieczny (nie może być krytycznie niski), by zapewnić ciągłość prowadzenia zwykłej działalności gospodarczej: produkcji, sprzedaży. Jest obliczany na podstawie danych historycznych. Dość prosty do obliczenia.

Wskaźnik rotacji należności – firma powinna bezwzględnie dążyć do tego by ten wskaźnik kształtował się na jak najniższym poziomie, najlepiej gdy wynosi 0. WRNA=0 w firmach gdzie się płaci gotówką, np. w detalicznych punktach usługowych.

N_A – stan należności na ściśle określony dzień (np. 31. XII)

S – sprzedaż za dany okres (za 365 dni, czy za 12 ostatnich miesięcy)

Przykładowo gdy WRN_A=40 dni to jego wartość informuje nas o tym, że: 

• w danej firmie odbiorcy regulują swoje należności za zakupione towary/produkty średnio po 40 dniach
• należności wiążą 40 dniową sprzedaż, co wiąże się z kwestią zamrożenia gotówki i możliwością stracenia należności

Wskaźnik rotacji zobowiązań wobec dostawców – ten wskaźnik powinien kształtować się na jak najwyższym poziomie

Z_OWD – stan zobowiązań wobec dostawców na ściśle określony dzień (np. 31. XII)

S – sprzedaż za dany okres (za 365 dni, czy za 12 ostatnich miesięcy)

Przykładowo gdy WRZ_OWD=20 dni to jego wartość informuje nas o tym, że: 

• firma spłaca swoje zobowiązania średnio po 20 dniach

Cykl kapitału obrotowego=35+40-20=55

Kapitał obrotowy wiąże w skali roku 55 dniową sprzedaż w skali roku. Prawie 2 miesiące sprzedaży są zamrożone w należnościach i zapasach. Nie jest to korzystne dla danej firmy.

Prognoza kapitału obrotowego:

1. prognoza zapasów ( na ściśle określony dzień) – może być średnią z kilku ostatnich lat 

P_S – prognoza sprzedaży

L_DWO – liczba dni w okresie

WRZ_A – wskaźnik rotacji zapasów

2. Prognoza należności – odzwierciedla politykę sprzedaży firmy (ile zakupów jest na kredyt kupiecki, jak długi jest okres spłaty długu), rzeczywisty spływ należności.

P_S – prognoza sprzedaży

L_DWO – liczba dni w okresie

3. Prognoza zobowiązań wobec dostawców - 

P_S – prognoza sprzedaży

L_DWO – liczba dni w okresie

WRN_A – wskaźnik rotacji zobowiązań wobec dostawców

Utrzymanie zapasówzwiązane jest:

1. z koniecznością zapewnienia rytmicznej produkcji

2. z korzyściami skali dostaw

3. z ograniczeniem ryzyka związanego z niepewnością  w dostawach i czasie dostaw

4. z zabezpieczeniem przed innymi zdarzeniami

Koszty utrzymania zapasów

Koszty kapitałowe utrzymania zapasów można nazwać inaczej kosztami utraconych możliwości lub utraconych korzyści z kapitału.

Oprócz problemu zamrożenia gotówki w zapasach występują inne niekorzystne czynniki utrzymania zapasów. Obejmują one:

• niebezpieczeństwo uszkodzenia, zniszczenia, zestarzenia się bądź kradzieży
• dodatkowe koszty związane z ewentualnym ubezpieczeniem
• konieczność utrzymania powierzchni magazynowej
• koszt dozoru

Optymalny poziom zapasów

I etapem efektywnego zarządzania zapasami jest ustalenie optymalnego poziomu zapasów. Decydują o tym:

•   poziom sprzedaży lub przewidywany poziom sprzedaży
•   długość i złożoność procesów produkcji
•   podatność zapasów na zniszczenia
•   dostępność produktów oraz rynkowe procesy zamówień i dostaw
•   ekonomiczna wielkość zamówienia będąca optymalną liczbą surowców, które zamawia się każdorazowo
•   wymagany poziom zapasu buforowego tzn. minimalna ilość zapasów potrzebna do zapewnienia nieprzerwanej produkcji

Ekonomiczna wielkość zamówienia

Przy ustaleniu ekonomicznej wielkości zamówienia trzeba wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• całkowitą ilość zapasu potrzebnego do produkcji w ciągu roku lub innego okresu rozrachunkowego
• koszt związany z zamówieniem  - koszty transakcji
• koszt utrzymania zapasów (koszty jakie ponosimy gdy zamówienie jest zrealizowane i materiały znajdą się w magazynie)
• koszty przypadające na jednostkę zapasu (cena jednostkowa zapasu)

Średniorocznie koszt związany z utrzymaniem zapasów ma przełożenie na 50tys. sztuk.

Koszt utrzymania w ciągu roku 50tys. sztuk *cena jednostkowa

Im więcej się kupuje w jednej transakcji to koszty jednostkowe spadają. Im mniejsze zamówienie tym kosztu zakupu większe.

EWZ – ekonomiczna wielkość zamówienia

K_Z – koszt zamówienia i dostawy jednej partii zapasu

J – roczne zapotrzebowanie zapasu na dany rok w jednostkach naturalnych

U – kosztu utrzymania jednostki zapasów wyrażonej % 

K_J – jednostkowy koszt zapasu

Przykład: Producent zużywa 120 tys. opakowań rocznie. Kierownictwo firmy intuicyjnie wyznaczyło zakup 12 razy do roku. Sprawdźmy czy to rozwiązanie jest z ekonomicznego punktu widzenia jest słuszne. Załóżmy, że koszty realizacji każdego zamówienia wynosi 1100 zł, cena jednostkowa – 50gr. Koszt utrzymania zapasów wynosi 35%.

Należy zrobić dostawy po 40tys. sztuk aby zoptymalizować . 

Obliczyć roczną oszczędność, przy założeniu, że koszt zamówienia jest taki sam jak utrzymania zapasów.

Przed:

12 * 1 100 + 0,5*20 000*0,35 =14 075

Po:

3 * 1 100 + 0,5*20 000*0,35 = 6 800 

  Różnica    72 075 – roczna oszczędność

Zapas buforowy- minimalna ilość zapasów potrzebna do zapewnienia nieprzerwanej produkcji

ZB – zapas buforowy

Z – wartość standaryzowanej zmiennej o rozkładzie normalnym przy założonym poziomie bezpieczeństwa

LT – czas dostawy

b_U  - standaryzowane odchylenie zużycia (popytu) na jednostkę czasu

Przykład: Średnie zużycie wynosi 50 pojemników dziennie a rozkład dziennego spożycia jest w przybliżeniu normalny przy standardowym odchyleniu 5 pojemników dziennie. Czas dostawy wynosi 4 dn. Jaki musi być zapas buforowy aby zapewnić 99% poziom bezpieczeństwa.

Zarządzanie należnościami przedsiębiorstwa

Zarządzanie należnościami oprócz działań związanych z przyznaniem kredytu kupieckiego. Obejmuje również zagadnienia dotyczące kształtowania racjonalnego poziomu należności poprzez:

• upusty cenowe
• faktoring
• ograniczenie ryzyka kredytowego kontrahentów poprzez:
  • •   weksel
    •   poręczenie wekslowe (dodatkowe zabezpieczenia weksla)
    •   gwarancja bankowa – zobowiązanie banku do wypłaceniu wierzytelności określonej kwoty pieniężnej w przypadku, gdy dłużnik nie uregulował zobowiązaniu
    •   ubezpieczenie kredytów kupieckich

Polityka upustów cenowych przedsiębiorstwa

Generalnie można wyróżnić w praktyce 4 rodzaje upustów:

1. upust za płatność gotówkową

2. upust za ilość (hurtowy)

3. rabat sezonowy

4. rabat funkcjonalny

Upust za płatność gotówkową – jest upustem jaki otrzyma odbiorca jeśli dokona płatności w terminie nie dłuższym niż zaoferowany mu przez przedsiębiorstwo termin płatności lub skorzysta z upustu cenowego. Koszt rabatu można obliczyć przy pomocy wzoru:

K – roczny koszt zapasu

r - % wielkość rabatu udzielona kontrahentowi

t – przyjęty termin płatności (w dniach)

Przykład: Przedsiębiorstwo proponuje rabat w wysokości 4% za płatność gotówkową. Termin płatności wynosi 40dni. Oblicz koszt rabatu w skali roku.

Elementem, który powinien towarzyszyć określaniu parametrów rabatu, jest ustalenie momentu ściągania należności, czyli dopuszczalne wielkości przekroczenia  przez kontrahenta limitu czasowego płatności. Moment ten precyzuje dzień, w którym przedsiębiorstwo powinno rozpocząć działania zmierzające do ściągnięcia przeterminowanych należności. Moment ten wyznaczamy za pomocą wzoru:

C – termin rozpoczęcia ściągania należności

Z – przyjęty w transakcji termin płatności

Przykład: Termin płatności wynosi 21 dni.

W 28 dniu firma powinna zacząć ściągać swoje płatności.

Rabat ilościowy niekumulowany – oznacza redukcję cen zbytu za zakup odpowiednio dużej partii towaru w jednorazowej transakcji

Rabat ilościowy kumulowany – redukcja ceny dla nabywców, których suma zakupów w określonym czasie jest odpowiednio duża.

Ekonomiczna (optymalna) partia sprzedaży danego produktu:

EPS – ekonomiczna partia sprzedaży

S – popyt na dany produkt w danym okresie (w jednostkach naturalnych)

KRZ – koszt realizacji zamówienia

KUZ – koszt utrzymania zapasów

EPS=10sztuk – w tym momencie nie opłaca się sprzedawać poniżej tej ilości (minimalna wielkość sprzedaży)

Rabaty sezonowe– polega na tym, że producenci proponują nabywcom, którzy kupują  produkty po za sezonem

Rabat funkcjonalny– jest to redukcja ceny dla pośredników w zamian  za realizację  przez nich odpowiednich funkcji: dystrybucyjnych lub promocyjnych związanych z ofertą sprzedaży.