Podstawową jednostką układu nerwowego jest komórka nerwowa, jest to jednostka morfologiczno-czynnościowa. Komórka nerwowa zbudowana jest z ciała komórkowego zwanego perykarionem, który otacza jądro komórkowe, a także z wypustek: dendrytów (liczne, krótkie wypustki posiadające mniej elementów cytoszkieletu, zawierają również tigroid) i neurytów (inaczej akson; pojedyncza wypustka; komórka nerwowa może mieć tylko jeden neuryt).

Rdzeń kręgowy- znajduje się w kanale kręgowym, zajmuje obszar od I kręgu szyjnego do II kręgu lędźwiowego.

Neuromer- jest to podstawowa jednostka rdzenia kręgowego, która zawiera jedną parę nerwów rdzeniowych, rdzeń kręgowy zawiera 31 neuromerów:

  • 8- znajduje się na odcinku szyjnym rdzenia kręgowego;
  • 12- znajduje się na odcinku piersiowym;
  • 5- znajduje się na odcinku lędźwiowym;
  • 5- znajduje się na odcinku krzyżowym;
  • 1- krąg guziczny;

Rdzeń- drogi nerwowe:

Mianem tym określa się włókna istoty białej rdzenia kręgowego, zorganizowane w pęczki, układające się w sznury. Spajają one: autonomiczny i obwodowy układ nerwowy oraz mózgowie. Wyróżniamy:

  • drogi wstępujące: (domózgowie)- drogi czuciowe, przewodzą bodźce czuciowe pochodzące z obwodu;
  • drogi zstępujące: (odmózgowie)- są to drogi ruchowe, przewodzące bodźce ruchowe z mózgu do narządów wykonawczych;
  • drogi międzyodcinkowe: (własne)- drogi rdzenia kręgowego;

Droga nerwowa- zespół włókien nerwowych, które wychodzą ze skupienia komórek nerwowych i przekazują impulsy nerwowe w tymże kierunku.

Ośrodek nerwowy- zespół neuronów znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), odpowiedzialnych za kierowanie określonym procesem, narządem itp.

Ośrodki rdzenia kręgowego:

  • ośrodek ruchu- przepona znajduje się w części szyjnej rdzenia kręgowego ( 3-4 neuromer);
  • ośrodek ruchu kończyn górnych umiejscowiony w części szyjnej (5-8 neuromer);
  • ośrodek ruchu mięśni klatki piersiowej, grzbietu i brzucha;
  • ośrodek zawiadujący skurczami mięśni gładkich oka ( od 8 neuromeru szyjnego do 2 neuronu piersiowego); mięsień rzęskowy, tęczówki;
  • ośrodki oddawania moczu, wydalania stolca, erekcji, a także ejakulacji (wytrysk nasienia) znajdują się w części lędźwiowej i krzyżowej;

Opony- są to błony łącznotkankowe, które okalają rdzeń kręgowy, a także mózgowie.

Wyróżnia się:

  • oponę miękką tzw. jamę podpajęczynówkową;
  • oponę pajęczą tzw. jamę podtwardówkową;
  • oponę twardą;

Płyn mózgowo- rdzeniowy- jest to przejrzysta ciecz, która wypełnia komory mózgowia ( wodociąg mózgu, kanał centralny rdzenia przedłużonego i kręgowego, jamę podpajęczynówkową). Płyn ten wytwarzany jest przez sploty naczyniowe komór mózgowia na drodze filtracji osocza krwi. Płyn ten zabezpiecza przed urazami mechanicznymi OUN, dzięki niemu w jamie czaszki panuje równomierny rozkład ciśnienia, warunkuje on również dopływ krwi do mózgu, jego przepływ do kanału kręgowego w życiu płodowym odżywia komórki mózgu.

Podział mózgowia:

  • przedmózgowie;
  • kresomózgowie utworzone przez półkule mózgu, istotę białą, część wzrokową podwzgórza;
  • międzymózgowie;
  • wzgórzomózgowie (wzgórze, nadwzgórze, niskowzgórze);
  • część sutkowa podwzgórza;

I. Śródmózgowie

  • konary mózgu (odnogi mózgu)
  • pokrywa śródmózgowia

II. Tyłomózgowie:

  • wtórne w skład którego wchodzą most i móżdżek;
  • rdzeniomózgowie
  • rdzeń przedłużony

Podwzgórze- zbudowane ze struktur budujących kresomózgowie i międzymózgowie. Zlokalizowane jest w środkowej części podstawy mózgu. W jego skład wchodzą: ciała suteczkowate, guz popielaty, lejek, przysadka, skrzyżowanie wzrokowe, pasma wzrokowe. Zawiaduje ono ośrodkami: głodu, sytości, pragnienia, termoregulacji, agresji, ucieczki, jak również kontroluje produkcję hormonów przez przysadkę.