A

Absens carens - nieobecny traci, (nieobecny sam sobie szkodzi)

Ab urbe condita - od założenia miasta

Ad futuram rei memoriam - na przyszłą rzeczy pamiątkę

Amor omnia vincit - miłość zwycięża wszystko

Ars longa, vita brevis - sztuka długa, życie krótkie

Asinus asinorum - osioł nad osłami

Audentes fortuna iuvat - śmiałym szczęście sprzyja

Ab equis ad asinos - z koni na osły (z deszczu pod rynnę).

Ab ovo usque ad mala - od jaj do jabłek (od początku do końca).

Absentem laedit, qui cum ebrio litigat - kto spiera się z pijanym, jakby się kłócił z nieobecnym.

Aequo pulsat pede - śmierć puka jednako (do drzwi bogatych i biednych).

Alea iacta est - kości zostały rzucone (kostka została rzucona)

Aliena nobis, nostra plus aliis placent - cudze bardziej podoba się nam, nasze innym.

Amicus certus in re incerta cernitur - pewnego przyjaciela poznasz w sytuacji niepewnej (prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie).

Amor vincit omnia - miłość wszystko zwycięża.

Ars longa, vita brevis - sztuka długa, życie krótkie.

A tuo lare íncipe - Zaczynaj od siebie.

Absentem qui rodit amicum, qui non defendit álio culpante, solutos qui cápiat risus hóminum famamque dicacis, fíngere qui non visa potest, commissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto! - Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec oskarżeń innych, kto cieszy się z drwin ludzkich i łowi plotki gaduły, kto potrafi zmyślać rzeczy niewidziane, a nie potrafi zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem; tego wystrzegaj się, Rzymianinie! (Horatius)

Accípere praestat quam inferre iniúriam.- Lepiej doznawać krzywd, niż je wyrządzać.

Actum ne ages! - Nie rób tego, co zostało już zrobione!

Ádeo familiáriter est homínibus ómnia sibi ignóscere, nihil áliis remíttere. -Jest rzeczą ludzką po przyjacielsku wszystko sobie wzajemnie wybaczać, nie pozostawiając nic innym [w tej sprawie] (Velleius Paterculus)

Ad impossibília nemo obligatur. - Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych.

Ad quas res aptíssimi érimus, in iis potíssimum elaborábimus - Najwięcej dokonamy w tym, do czego będziemy najbardziej uzdolnieni.

Adversas res leviores facit amicítia pártiens communicansque. - Przyjaźń przez współczucie i współudział łagodzi nieszczęście.

Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus - Słusznie jest wybaczać winy proszącemu o wybaczenie. (Horatius)

Afflictátio facit religiosos. - Utrapienia czynią ludzi religijnymi.

Aliena vítia in óculis habemus, a tergo nostra sunt. - Cudze błędy mamy na oku, nasze poza nami. (Seneca)

Alienum aes hómini ingénuo acerba est sérvitus. - Dla człowieka zacnego dług jest gorzką niewolą.

Áliter cum tyranno, áliter cum amico vívitur. - Inaczej żyje się z tyranem, inaczej z przyjacielem.

Áliud est fácere, áliud est dícere. - Co innego dotrzymać słowa, co innego obiecać.

Altari sérviens de altari vívere debet. - Kto służy ołtarzowi, powinien żyć z ołtarza.

Alterius non sit, qui suus esse potest. - Niechaj nie należy do innego ten, kto może należeć do siebie.

Álteri vivas oportet, si tibi vis vívere. - Trzeba, żebyś żył dla innych, jeżeli chcesz żyć dla siebie. (Seneca)

Amare simul et sapere ipsi Iovi non datur. - Kochać i zachować rozsądek to nie jest dane nawet Jowiszowi.

Amici fures témporum - Przyjaciele to złodzieje czasu.

Amici mores nóveris, non óderis. - Poznaj obyczaje przyjaciela, a nie będzie nienawiści.

Amicítia nisi inter pócula contracta plerumque vítrea est. - Przyjaźń zawarta przy kielichu jest zwykle szklana (krucha).

Amicus Plato, amicus Sócrates, sed magis amica véritas. - Drogi mi Platon, drogi Sokrates, ale jeszcze droższa mi prawda.

(Arystoteles)

Amor vincit ómnia. - Miłość wszystko zwycięża.

An nescis, mi fili, quantilla prudéntia mundus regatur? - Czyż nie wiesz, mój synu, jak mało trzeba rozumu do rządzenia światem?

(Axel Oxenstierna)

Antiqua, quae nunc sunt, fuérunt olim nova. - To, co jest dziś stare, było kiedyś nowe.

Antiquus amor cancer est. - Stara miłość jest jak rak.

(Petronius)

Áquila non cápit muscas. - Orzeł nie zajmuje się łapaniem much.

Aristóteles non semper Aristóteles. - Arystoteles nie zawsze jest Arystotelesem. - Nawet mędrzec może się mylić.

Ásinus ásino pulcherrimus. - Osioł wydaje się osłowi najpiękniejszy.

Áudi, vide, tace si vis vívere in pace. - Słuchaj, patrz, milcz, jeśli chcesz żyć w spokoju.

Áurea praxis, stérilis theória. - Złota jest praktyka, bezpłodna teoria.

Aut ne tentaris aut pérfice. - Albo nie próbuj, albo dokonuj.

Aut odit, aut amat múlier, nihil est tértium. - Kobieta albo kocha, albo nienawidzi, trzeciej ewentualności nie ma.

Ad impossibilia nemo obligatur - (nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych)

Adversus stimulum calcitrare - (wierzgać przeciw kosturowi) głową muru nie przebijesz

Aequam memento rebus in arduis ser vare mentem non secus in bonis - (Pamiętaj o zachowaniu spokoju umysłu tak w nieszczęściu jak i w powodzeniu)

Aequo pulsat pede - (Jednako bije takt - w znaczeniu, że każdemu jednakowo czas jest odmierzany)

Aliena nobis, nostra plus aliis placent (Publiliusz) - (Cudze nam bardziej się podoba, nasze zaś innym)

Aliquando bonum dormitat Homerus (Horacy) - (Czasem zdrzemnie się i dobry Homer)

Aliud est facere, aliud dicere - (Co innego zrobić, co innego mówić)

Altari serviens de altari vivere debet - Kto służy ołtarzowi, powinien żyć z ołtarza. Kto służy ołtarzowi, z ołtarza żyje

Alteri vivas oportet, si tibi vis vivere (Seneka) - Trzeba żyć dla innych, jeśli chcesz żyć dla siebie.

Amantes amentes (Plaut) - zakochani są szaleni, bez rozumu

Amicus Plato, amicus Socrates, sed magis amica veritas (Arystoteles) - Przyjacielem Platon, przyjacielem Sokrates, lecz większą przyjaciółką mi prawda

Aquila non capit muscas - Orzeł nie łapie much

Audentes fortuna iuvat decoratque corona - śmiałym los sprzyja i zdobi wieńcem

Avaritia et arogantia precipua validiorum vitia (Tacyt) - chciwość i bezczelność to główne wady możnych.

AMOR TUSSISQUE NON CELANTUR - Miłości i kaszlu nie da się ukryć

B

Bis dat, qui cito dat - dwa razy daje, kto szybko daje.

Bonus animus in re mala dimidium est mali - dobra myśl w nieszczęściu - złego połowa.

Barba non facit philosóphum. -Broda nie czyni nikogo filozofem.

Bene mori praestat, quam túrpiter vívere. -Lepiej dobrze umrzeć, niż haniebnie żyć.

Bene vertat, quod agis! -Oby na dobre wyszło to, co robisz.

Bis dat, qui cito dat. -Dwa razy daje, kto prędko daje.(Publilius Syrus)

Bono ánimo es! -Bądź dobrej myśli.

Bene bonis, male malis - Dobrze dziać się powinno dobrym, źle złym

Bonus ánimus in re mala dimídium est mali. -Dobra myśl w nieszczęściu - złego połowa.

(Publilius Syrus)

Breve tempus aetatis satis longum est ad bene honestumque vivendum. -Krótki okres życia jest dostatecznie długi, by żyć dobrze i uczciwie.

BENE VERTAT, QUOD AGIS! -Oby na dobre wyszło to, co robisz

C

Caeca invidia est - zazdrość jest ślepa

Carpe diem - chwytaj dzień

Cogito, ergo sum - myślę, więc jestem

Cognosce te ipsum - poznaj samego siebie

Consensus facit legem - zgoda tworzy prawo

Cui bono? - na czyją korzyść?

Cum debita reverentia - z należnym szacunkiem

Cum tacent, clamant - kiedy milczą - krzyczą (milczenie jest wymowniejsze od mowy)

Corruptissima re publica plurimae leges (Tacyt)- Państwo jest w największym nierządzie, gdy ma wiele praw.

D

Dictum acerbum - gorzkie słowo, gorzka prawda

Dictum sapienti sat - mądrej głowie, dość dwie słowie

Disce puer - ucz się chłopcze

Divide et impera - dziel i rządź

Docendo discimus - ucząc innych, sami się uczymy

Dum spiro, spero - nie tracę nadziei, dopóki żyję

Duobus litigantibus tertius gaudet - gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta

Dura lex, sed lex - twarde prawo, ale prawo

Daemoni etiam vera dicenti non est credendum-(św. Jan Chryzostom)- Diabłu, nawet gdy mówi prawdę, nie należy wierzyć

E

Errare humanum est - błądzić jest rzeczą ludzką

Est modus in rebus - są granice, których nie należy przekraczać

Festina lente - spiesz się powoli

F

Finis coronat opus - koniec wieńczy dzieło

Falsum etiam est verum, quod constituit superior (Publiliusz Syrus) -Fałsz jest również prawdą, którą ustanowił potężniejszy

FELICITAS MULTOS HABET AMICOS- Szczęście ma wielu przyjaciół

Fata prementia longos efficiunt, celeres fata benigna dies-Zły los dni wydłuża, a pomyślny je skraca.

G

Gloria victis - chwała zwyciężonym

Gloria virtuti resonat - sława jest echem cnoty

H

Hodie mihi, cras tibi - dziś mnie, jutro tobie

Hominem quaero - szukam człowieka

Hominem te (esse) memento - pamiętaj, że jesteś tylko człowiekiem

Homo homini lupus est - człowiek, człowiekowi wilkiem

Homo sum, humani nihil a me alienum puto - jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce

Humana non sunt turpia - co ludzkie, nie hańbi

HANC PERSONAM INDUISTI, AGENDA EST- Wziąłeś na siebie tę rolę, trzeba więc ją grać.

Homo, qui homini calamitoso est misericors, meminit sui (Publilius Syrus)- Człowiek, który okazuje miłosierdzie wobec człowieka nieszczęśliwego, sam o sobie pamięta

I

Ignavis semper feriae - lenie zawsze mają święto

Impos animi - słaby na umyśle (głupiec)

In perpetuam rei memoriam - na wieczną rzeczy pamiątkę

In vino veritas - (dosł. w winie prawda), wino rozwiązuje języki

L

Labor omnia vincit - praca wszystko zwycięża (Wergiliusz)

Littera scripta manet - słowo zapisane pozostaje

Laudamus veteres, sed nostris utimus annis (Owidiusz)

Chwalimy dawne lata, lecz żyjemy w naszych

M

Manus manum lavat - ręka rękę myje (Seneka)

Medice, cura te ipsum - lekarzu, ulecz samego siebie

Medio tutissimus ibis - najbezpieczniej jest chodzić środkiem (Owidiusz)

Memento mori - pamiętaj o śmierci

Mens sana in corpore sano - w zdrowym ciele, zdrowy duch

N

Nemo sapiens nisi patiens - nie jest mądry, kto nie jest cierpliwy

Ne puero galdium - nie dawaj dziecku miecza

Nil desperandum - nie trzeba tracić nadziei (Horacy)

Nil novi sub sole - nic nowego pod słońcem

Nolens volens - chcąc nie chcąc

Non omnis moria - nie wszystek umrę

Non scholae, sed vitae discimus - uczymy się nie dla szkoły, lecz życia

Nosce te ipsum - poznaj samego siebie

Nuda veritas - naga prawda

Nulla dies sine linea - ani jeden dzień bez owocnej pracy

NE CAESAR QUIDEM SUPRA GRAMMATICOS- Nawet Cezar nie stoi nad gramatykami

NESCIT VOX MISSA REVERTI - Słowo, które raz wyleciało, nie umie powrócić

Non fert ullum ictum illaesa felicitas (Seneka)- Nieprzerwane powodzenie nie wytrzyma żadnego ciosu.

Non omnia possumus omnes (Wirgiliusz)-Nie wszyscy możemy wszystko

O

Omne ignotum pro magnifico - wszystko co nieznane, wydaje się niezwykłe

Omnia vincit Amor est nos cedamus Amori - miłość wszystko zwycięża - i my ulegnijmy miłości (Wergiliusz)

O tempora, o mores! - O czasy, o obyczaje!

Obsequium amicos, veritas odium parit (Terencjusz)-Usłużność stwarza przyjaciół, prawda rodzi nienawiść

Q

Quam quisque norit artem, in hac se exerceat!- Niech każdy ćwiczy się w tej sztuce, którą zna

QUID ROMAE FACIAM? MENTIRI NESCIO-(Co będę robił w Rzymie? Kłamać nie umiem)

Qui alteri exitium parat, sibi parat pestem - Kto drugiemu gotuje zgubę, ten na siebie ściągnie klęskę

P

Pecunia non olet - pieniądz nie śmierdzi

Per aspera ad astra - przez trudy do gwiazd

Per pedes - pieszo

Primus inter pares - pierwszy wśród równych

Principiis obsta - wyraź sprzeciw na początku (niszcz zło w zarodku).

Prima pars est aequitatis aequalitas (Seneka)-Równość to pierwsza zasada sprawiedliwości

Par super parem potestatem non habet - Równy nad równym nie ma władzy

Populus vult decipi- Lud chce być oszukiwanym

R

Releta refero - powtarzam, co słyszałem

Rem tene, verba sequentur - opanuj treść, a słowa się znajdą

Repetitio est mater studiorum - powtarzanie jest matką wiedzy

Res severa verum gaudium - prawdziwa radość jest rzeczą poważną

S

Sapere aude - odważ się być mądrym (Horacy)

Satis verborum - dość słów

Sursum corda - w górę serca

Sustine et abstine - znoś i powstrzymuj się

SUUM CUIQUE (Katon)-Każdemu, co mu się należy

SALUS POPULI SUPREMA LEX-(Dobro ludu najwyższym prawem)

Supra nos fortuna negotia curat- Ponad nami los sprawy załatwia

T

Tempora mutantur et nos mutamur in illis - kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi

Tertius gaudens - gdzie dwóch się kłóci, tam trzeci korzysta

U

Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia - gdzie ty, Gajuszu, tam i ja, Gaja

Utile dulci miscere - łączyć przyjemne z pożytecznym

Utinam falsus vates sim - obym był fałszywym prorokiem

V

Vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami i wszystko marność

Variatio delectat - odmiana bawi

Verba veritatis - słowa prawdy

Volenti nihil difficile - dla chcącego nic trudnego

Vox populi vox Dei - głos ludu jest głosem Boga

VENTER CARET AURIBUS (Seneka) - Brzuch nie ma uszu

VIVE MEMOR, QUAM SIS AEVI BREVIS (Horacy) - Żyj pamiętając, jak krótkie jest twe życie

Vive valeque (Horacy.) Żyj i bądź zdrów.

VINCIT MALOS PERTINAX BONITAS (Seneka) - Zwycięża złych nieustanna dobroć

Veritas in omnem partem sui eadem est (Seneka) - Prawda jest z każdej swej strony taka sama