W najbardziej powszechnym rozumieniu "bunt" jest sprzeciwem, protestem, spontanicznym wystąpieniem jednostki czy grupy przeciwko ustalonym normom społecznym bądź prawom. Według psychologów postawy tego typu są wpisane w naturę człowieka, popychają go do działania i zmuszają do aktywnego funkcjonowania w świecie.

Nie sądzę, aby żył na Ziemi choćby jeden człowiek, który bezwarunkowo godziłby się na wszystko. Każdy przeciwstawia się rzeczywistości w ten, czy w inny sposób. Codziennie dowiadujemy się z prasy, radia i telewizji o nowych konfliktach, których przyczyną stał się bunt społeczeństwa wymierzony przeciwko władzy panującej w danym kraju, ustawom prawnym które nieoczekiwanie weszły w życie, obciążeniom podatkowym etc. Nie są nam również obce wiadomości dotyczące jednostkowych wystąpień. Każdy człowiek dąży do osiągnięcia innych celów, ma indywidualne pragnienia, które niejednokrotnie mogą ziścić się jedynie za sprawą buntu.

W swojej pracy powinienem odwołać się do literackich przykładów buntu. Tak też zamierzam zrobić. Szeroko rozumiany "bunt" postanowiłem rozgraniczyć na podgrupy:

1. Bunt wobec Boga i jego nakazów (przykłady zaczerpnięte zostały z Biblii):

  • Adam i Ewa: Pierwsi ludzie nie poddali się zakazom Stwórcy i zdecydowali się zjeść owoc z "drzewa poznania". Spotkała ich za to bardzo sroga kara. Zostali wypędzeni z raju oraz pozbawieni nieśmiertelności. Odtąd byli zmuszeni do życia na Ziemi, narażeni na ataki dzikich zwierząt i podatni na rozmaite choroby.
  • Kain i Abel: Kain nie mógł znieść uwielbienia Abla przez Boga. Przyjaźń pomiędzy bratem a Stwórcą była dla niego nie do wytrzymania. Któregoś razu zdecydował się zabić Abla. swój plan szybko wcielił w życie. Dowiedziawszy się o występku młodzieńca Bóg wpadł w wielki gniew. Postać Kaina symbolizuje bunt motywowany przez zazdrość.

2. Bunt wymierzony przeciw bogom dla dobra człowieka (mitologia grecka):

  • Prometeusz: Młody Tytan zdecydował się wystąpić przeciwko bogom aby poprawić warunki egzystencji człowieka na Ziemi. Potajemnie ukradł mądrość Atenie oraz ogień Hefajstosowi i obdarzył nimi ludzi, którzy szybko nauczyli się jak z nich korzystać. Za swój występek został srogo ukarany przez Zeusa. Wyrok przyjął z godnością i wielkim spokojem. Był przekonany, że postąpił właściwie.

3. Bunt przeciw ograniczeniom wynikającym z natury ludzkiej (mitologia grecka):

  • Dedal i Ikar: Dedal był znanym w całej antycznej Grecji wynalazcą i wybitnym konstruktorem. szanowany przez władców był wynajmowany do budowy pałaców i budynków gospodarczych. Jego talent nie miał sobie równych. Któregoś dnia, Dedal skonstruował skrzydła, dzięki którym człowiek mógł swobodnie wzbić się w powietrze. Wraz z synem postanowili użyć wynalazku aby przedostać się z Krety na sąsiednią wyspę. Podczas lotu, Ikar zanadto zbliżył się do słońca wskutek czego wosk łączący pióra w jego skrzydłach roztopił się i młodzieniec runął do morza. Poniósł śmierć na miejscu. Wynalazek Dedala umożliwił mu latanie. Jednak radość z osiągnięcia nie trwała długo...

4. Bunt wobec społecznej krzywdy:

  • Tomasz Judym: Główny bohater Ludzi bezdomnych autorstwa Stefana Żeromskiego, oddaje się idealistycznej misji naprawy świata. Za wszelką cenę stara się wpłynąć na warunki życia ludzi najbardziej potrzebujących. Gorąco wierzy w znaczenie haseł: pracy u podstaw i pracy organicznej, jest zwolennikiem teorii, że praca stanowi o wartości człowieka. Aby w możliwie największym stopniu poświęcić się działalności charytatywnej, rezygnuje z osobistego szczęścia i miłości. Do samego końca pozostaje wierny młodzieńczym ideałom i uparcie dąży do realizacji zamierzonych celów.

5. Bunt przeciwko zniewoleniu istoty ludzkiej:

  • K: Główny bohater powieści Zamek, autorstwa Franza Kafki buntuje się przeciwko nic nie znaczącej funkcji człowieka w otaczającym go świecie. Pragnąc przełamać absurdalne prawa zmaga się z beznadziejnie anonimowymi siłami, które mu zagrażają. Próbuje wszystkich sposobów aby dotrzeć do siedziby władz i dowiedzieć się, jaki jest sens działania aparatu państwowego. Nie godzi się na jałową egzystencję w nieustannym poczuciu strachu i niezrozumienia własnego losu. zamek jest powszechnie uznawany za bardzo dobrze skomponowany literacki obraz ustroju totalitarnego.
  • Kostylew: Powieść Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to przerażająca opowieść o mechanizmach funkcjonowania komunizmu i jego wpływu na psychologię wewnętrzną człowieka. W jednej z bardziej drastycznych scen w książce, jeden z więźniów łagru - Kostylew decyduje się nie pracować dla Rosjan. Ponieważ jawny sprzeciw nie odnosi zamierzonych skutków, mężczyzna doprowadza do straszliwego poparzenia własnej ręki. Jego bunt przybiera formę najtragiczniejszą - fizyczną.

Bunt jest stale obecny w kulturze i prawdopodobnie do końca naszej cywilizacji człowiek będzie sprzeciwiał się przeciwko prawom, konwenansom, normom itp. Autor wybitnej powieści pt. Dżuma, Albert Camus, twierdził, że: Aby istnieć, człowiek musi się buntować(...). Z pewnością, nie mylił się...