NAZWY MIEJSCOWE

nazwy własne określające obiekty geograficzne, kontynenty,  państwa, krainy, regiony, oceany, dzielnice.

Zasady tworzenia przymiotników od nazw miejscowych:

  • są takie same, jak zasady tworzenia przymiotników od odpowiednich wyrazów pospolitych.
  • różnice mogą wynikać z tego, iż w przymiotnikach od nazw miejscowych często utrwalane są przez historyczne, słowotwórcze procesy, lub zmiany/tendencje regionalne

Postać wielu przymiotników, która ze stanowiska współczesnego mogłaby być uznana za nieregularną z punktu widzenia historycznego jest uzasadniona, ponieważ przechowuje ona stan archaiczny.

  • Babimost - babimojski
  • Bydgoszcz - bydgoski
  • Białowieża - białowieski
  • Nisko - niżoński
  • Środa - średzki
  • Ujazd - ujejski
  • Leszno - leszczyński
  • Sierpc - sierpecki

Końcówki wybranych nazw miejscowych:

  • -ice/-icki/-cki/-dzki: Niepołomice - niepołonicki
  • -no/-ski/-eński: Grodno - grodzieński
  • -no:

z przyrostkiem „ski” z pominięciem rzeczownikowego „no”: Wąbieżno-Wąbrzniski

z przyrostkiem „owszki”: Grabno-grabnowski

z przyrostkiem „eński”: Gniezno-gnieźnieński

z przyrostkiem „iński” z pominięciem rzeczownikowego „no”: Chełmno-chełmiński

z przyrostkiem „ański”: Pajęczno-pajeńczoński

Dodanie sufiksu w wersji rozszerzonej można motywować tylko tradycją i lokalnym zwyczajem. UWAGA! Niekiedy występują formy oboczne, np. Bródno-bródzieński a bródzikowski

Zasady tworzenia przymiotników od nazw miejscowych dwuczłonowych

Od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z przymiotników i rzeczowników stworzymy przymiotnik pisany bez łącznika, np. Jelenia Góra-jeleniogórski, Nowy Targ - nowotargowski, Nowe Miasto-nowomiejski

Od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z rzeczownika i następującego po nim przymiotnika stworzymy przymiotnik jedynie od członu pierwszego, też bez łącznika, np. Kamień Pomorski-kamieński, Kazimierz Dolny-Kazimierski

Od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z rzeczownika i następującego po nim rzeczownika stworzymy przymiotnik z łącznikiem (w rodzimych), lub bez łącznika (w obcych), np. Golub-Dobrzyń: golubsko-dobrzyński, Ułan Bator-ułanbatorski

Odmiana nazw miejscowych

  • Fleksja nazw miejscowych budzi więcej wątpliwości z zakresu normatywności niż odmiana imion i nazwisk
  • Aby włączyć daną nazwę do odpowiedniego modelu deklinacyjnego trzeba najpierw rozpoznać jej podstawowe cechy gramatyczne: rodzaj i liczbę

Odmiana nazw miejscowych dokonuje się poprzez wybór typów odmiany ze względu na część mowy.

  • rzeczownikowa żeńska zakończona na -a
  • rzeczownikowa męska zwykle zakończone na spółgłoskę
  • rzeczownikowa nijaka -e, -o

Odmiana rzeczownikowa męska nazw miejscowych polega na ustaleniu twardości, lub miękkości tematu w dopełniaczu.

Nazwy obce nieodmienne ze względu na zakończenie gloskowe wokaliczne inne niż -a: Capri, Melao, Fidżi

Nazwy obce rodzaju męskiego częsciej przyjmują -u: Londynu, a dla rodzimych typowe jest -a; określa też spolszczone wyrazy

-burg i -pol zawsze otrzymują „a”, zgodnie z motywacją morfologiczną, np. Terespola