Włodzimierz Ilicz Lenin (prawdziwe nazwisko Uljanow) urodził się w 1870 roku jako syn inspektora szkolnego. Był założycielem partii bolszewickiej i twórcą państwa radzieckiego. W latach 1879-1889 uczęszczał do gimnazjum w Sybirsku. W 1887 roku rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Kazaniu. Usunięty z uczelni za udział w antycarskich manifestacjach. W 1891 roku ukończył – jako jeden z najlepszych - eksternistyczne studia prawnicze na uniwersytecie w Petersburgu. Przez cały okres lat studenckich  prowadził aktywna działalność polityczną i publicystyczną w marksistowskich kółkach, zarówno wśród studentów, jak i robotników. Wielokrotnie podróżował między innymi do Szwajcarii, Francji i Niemiec, gdzie nawiązał kontakty z działaczami zachodnioeuropejskiego ruchu robotniczego. W 1895 roku doprowadził do połączenia kółek marksistowskich w Rosji w Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej. Pod koniec tego samego roku został aresztowany i skazany na zesłanie na Syberię. Zarówno w więzieniu,  jak i na wolności prowadził badania nad struktura społeczną carskiej Rosji, której był zagorzałym krytykiem. W 1902 roku wydał broszurę „Co robić?” w której przedstawił koncepcję powołania do życia partii proletariackiej. W 1903 roku był jednym z głównych organizatorów II Zjazdu Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, podczas którego doszło do podziału uczestników na bolszewików (od rosyjskiego słowa bolsze – więcej), którzy uznali za swego przywódcę właśnie Lenina i mienszewików (od słowa miensze – mniej). Działalnością polityczną bolszewików kierował z Szwajcarii, a potem z Petersburga podczas rewolucji 1905-1907 roku. W latach 1907-1917 był prześladowany przez władze carskie. Od 1912 roku do 1914 roku przebywał na emigracji. Podczas swego pobytu za granicą, między innymi w Krakowie i Białym Dunajcu pod Poroninem redagował „Prawdę”. W tym czasie był też działaczem i przywódcą lewicy w II Międzynarodówce. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, po krótkotrwałym pobycie w areszcie austriackim, wyjechał do Szwajcarii. Dążył do zjednoczenia lewicy socjaldemokratycznej oraz wysunął hasło przekształcenia wojny imperialistycznej – za jaką uznał I wojnę światową – w wojnę domową w Rosji. Był zwolennikiem marksizmu, lecz w przeciwieństwie do K. Marksa uważał, iż rewolucja wybuchnie w Rosji, a stamtąd przeniesie się do innych krajów europejskich. K. Marks postulował, iż rewolucja proletariacka powinna wybuchnąć w krajach najlepiej rozwiniętych. Sprawom przekształcenia I wojny światowej w wojnę domową poświęcone były konferencje w Zimmerwaldzie w 1915 roku i w Kientalu w 1916 roku.

Po rewolucji lutowej w Rosji, Niemcy umożliwiły mu przejazd do Szwecji (w zaplombowanym wagonie), a stamtąd w kwietniu 1917 roku udał się on do Piotrogrodu. W tym samym miesiącu wydał tzw. tezy kwietniowe, w których sformułował nową linię polityczną partii bolszewickiej, wysuwając przy tym hasło: „cała władza w ręce rad”. Trzy miesiące później uznał, iż jedyną drogą zdobycia władzy przez bolszewików jest powstanie zbrojne. Uważał za niezbędne zdobycie władzy przez rady delegatów robotniczych, chłopskich i żołnierskich. W październiku 1917 roku był przywódcą powstania zbrojnego w Rosji. Zapoczątkowało ono tzw. rewolucję październikową.  Dnia 9 listopada (27 października wg starego kalendarza ) 1917 roku na II Ogólnorosyjskim Zjeździe Rad została wybrany na przewodniczącego (premiera) Rady Komisarzy Ludowych (rząd). Funkcję tę pełnił do końca swego życia. W sierpniu 1918 roku padł ofiarą zamachu, w wyniku którego został ciężko ranny. Wobec swych przeciwników politycznych akceptował stosowania tortur i szerokich represji, których głównym narzędziem była Czeka (Wszechrosyjska Nadzwyczajna Komisja Do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem). To właśnie z inicjatywy Lenina powstała w 1919 roku Międzynarodówka Komunistyczna (Komintern). W 1921 roku na Zjeździe Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) doprowadził do zwrotu w strategii gospodarczej państwa radzieckiego, która polegała na odejściu od komunizmu wojennego i przejściu do NEP- Nowa Ekonomiczna Polityka. Był także inicjatorem utworzenia w grudniu 1922 roku ZSRR, czyli Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zmarł w wyniku ciężkiej choroby w 1924 roku. Jego miejsce zajął Józef Stalin.

Bolszewicy byli rewolucyjnym, marksistowskim ugrupowaniem socjaldemokracji rosyjskiej, któremu przewodniczył W. Lenin. Ugrupowanie to wyodrębniło się w 1903 roku po II Zjeździe Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Bolszewicy w przeciwieństwie do mienszewików byli zwolennikami utworzenia partii robotniczej nowego typu, opartej na zasadach tzw. centralizmu demokratycznego. Poza tym dążyli oni do rewolucji socjalistycznej i ustanowienia tzw. dyktatury proletariatu. W swej działalności politycznej byli bezwzględni. Organizowali strajki robotnicze oraz zakładali kółka rewolucyjne w armii i flocie. Wydawali także nielegalne czasopisma. Od 1912 roku ich najważniejszych organem prasowym była „Prawda”. Stali się osobne partią po VI Ogólnorosyjskiej Konferencji SDPRR  - przyjmując nazwę Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików). Po obaleniu caratu w okresie istnienia Rządu Tymczasowego, dążyli do obalenia rządów demokratycznych i przekazania całej władzy w państwie radom delegatów robotniczych i żołnierskich. To właśnie bolszewicy przygotowali powstanie zbrojne w Piotrogrodzie w 1917 roku, które zapoczątkowało tzw. rewolucję październikową, której stali się główną siłą. W 1918 roku partia bolszewików zmieniła nazwę na Rosyjską Komunistyczną Partię (bolszewików), w latach 1925-1952 Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików), a od 1952 roku Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego. Do czołowych działaczy bolszewickich, poza W. Leninem, należeli: Nikołaj Bucharin, Feliks Dzierżyński (z pochodzenia Polak), Lew Kamieniew, Józef Stalin.