Używkami - nazywamy wszelkie produkty spożywcze nieposiadające prawie w ogóle jakichkolwiek wartości odżywczych, a działające na układ nerwowy człowieka dzięki zawartości związków chemicznych, jakimi są przykładowo kofeina czy nikotyna.

  1. Kawa - jako używka w formie palonych ziaren drzewa (krzewu - zielonego w ziemie) kawowego. Drzewo to rośnie w klimacie gorącym, wilgotnym, na żyznej glebie, jest bardzo wrażliwe na bezpośrednie nasłonecznienie. Uprawia się je w krajach o dogodnych warunkach klimatycznych i dostatecznych zasobach taniej siły roboczej ( wymagają tego ręczne zbiory oraz pracochłonne procesy obróbki poprzez suszenie i palenie ziaren).Na Wyżynie Abisyńskiej można spotkać jej dziko rosnące odmiany. Ziarna kawy zawierają około 1,5% kofeiny.

Rejonami występowania są:

    • kraje Ameryki Środkowej,
    • wschodniej i południowej części Wyżyny Brazylijskiej,
    • Wybrzeże Kości Słoniowej,
    • kraje południowych Indii,
    • kraje Afryki Równikowej.

Najwięcej kawy produkuje się na skale światową w:

  • Brazylii 1160 t
  • Kolumbii 750t
  • Indonezji 348t
  • Meksyku 325t
  • Ugandzie 238t
  • Etiopii 230t

Najwięksi eksporterzy kawy to:

Najwięksi importerzy kawy to:

  1. Herbata - jest rośliną uprawianą po raz pierwszy w Chinach - już od 2 tys. lat p.n.e. Jest najbardziej popularną używką świata. Uprawia się ją w strefie klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego, jest rośliną wymagającą ogromnych ilości ciepła i regularnej, ale niezbyt wysokiej liczby opadów. Krzew herbaty jest krzewem zimozielonym, w dzikich warunkach rosnącym w rejonie południowo-wschodniej Azji, niewymagającym żyznych gleb. Nasiona herbaty posiadają do 35% tłuszczu. Wywar z wysuszonych liści ma barwę zieloną, ze sfermentowanych i wysuszonych - posiada barwę czarną. Liście herbaty posiadają w swym składzie 2-4% teiny. Jedyną wadą herbaty jest jej pracochłonna uprawa a potem sposób ręcznego zbierania.

Herbata występuje:

    • Na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego,
    • W południowo-wschodniej Azja,
    • Na wschodnim wybrzeżu jeziora Wiktorii;

Najwięksi producenci to:

Najwięksi eksporterzy herbaty to:

Najwięksi importerzy herbaty to:

  • Wielka Brytania 23%
  • USA 9.8%
  • Rosja 8,7%
  1. Kakao - kakaowiec jest drzewem lub krzewem o takich samych jak kawowiec wymaganiach, nie może jedynie być w jego obecności zbyt dużo wilgoci. Drzewo kakaowca jest rośliną cieniolubną, pochodzącą z lasów równikowych, gdzie temperatura powietrza dochodzi często do ok. 24-28 stopni C, suma opadów wynosi - 2000mm, drzewo wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej. Spotyka się je dziko rosnące w dorzeczu Amazonki, z pnia wyrasta kwiatostan (kaulifloria), a z niego rozwija się system strąków, z których następnie wykształcają się ziarna zawierające ok. 50% tłuszczu, potrzebnego do wyrobu masła kakaowego. Odtłuszczone nasiona ulegają mieleniu, następnie otrzymuje się proszek jako substrat do produkcji napoju. Ziarno kakaowca zawiera do 1,5% teobrominy ( specyficznego środka pobudzającego).

Rejony, w których występują drzewa kakaowca:

    • We wschodniej części Wyżyny Brazylijskiej,
    • W okolicach Zatoki Gwinejskiej,
    • W Indonezji.

Najwięksi producenci kakao to:

1. Tytoń - jest rośliną jednoroczną, niespotykaną w stanie dzikim, niezwykle popularną jako rodzaj używki. Po raz pierwszy w Europie pojawił się w epoce Wielkich Odkryć Geograficznych, najprawdopodobniej jest sprowadzony z któregoś z krajów Ameryki Południowej. Jest to roślina posiadająca znaczne zdolności adaptacyjne, jednak ogólne warunki klimatyczno - glebowe posiadają ogromne znaczenie i wpływ na jakość danego owocu. Tytoń rośnie w klimacie ciepłym i umiarkowanie wilgotnym. Ogromna popularność tego produktu powoduje, ze ustawicznie plantatorzy zwiększają areał upraw, nie zważając na szkodliwość tytoniu na zdrowie człowieka. Tytoń uprawia się prawie na obszarze całego świata, nie uwzględniając jednak obszarów polarnych i pustynnych. W liściach tej rośliny znajduje się tak popularna wśród palaczy nikotyna. W wyniku fermentowania, suszenia i kruszenia otrzymujemy produkt, wykorzystywany następnie do produkcji papierosów, cygar i fajek a ze sproszkowanych liści otrzymuje się tabakę.

Rejony, w których notuje się występowanie tytoniu:

  • W strefie klimatów zwrotnikowych,
  • W strefie klimatów podzwrotnikowych,
  • I umiarkowanych.

Do największych producentów tytoniu należą: