1. Co to jest trzęsienie ziemi?

Trzęsienie ziemi - to drganie skorupy ziemskiej, którego przyczyną może być rozprzestrzenianie się fal sprężystych, nazywanych falami sejsmicznymi w głębszych sferach powłoki ziemskiej. Punkt, gdzie wytwarzane są fale sejsmiczne zwane jest ogniskiem trzęsienia ziemi lub hipocentrum. Z kolei miejsce położone bezpośrednio nad hipocentrum na powierzchni ziemi, dokąd fale docierają najszybciej zwane jest epicentrum. Z uwagi na położenie hipocentrum trzęsienia ziemi możemy podzielić na trzęsienia płytkie, jeśli hipocentrum mieści się na głębokości do około 70km, średnie, jeśli fale powstają na poziomie z przedziału głębokości od 70 do 300km a głębokie zaś z przedziału od 300 do 700km.

  1. Rodzaje trzęsień ziemi:
  • Zapadliskowe trzęsienia ziemi

Ich powstanie wiążemy z zapadnięciem się stropów nad pustymi przestrzeniami w przypowierzchniowej strefie skorupy ziemskiej, np. w wyniku zapadania się stropów jaskiń podziemnych. Trzęsienia ziemi tego rodzaju wiążą się najczęściej z terenami krasowymi. Wstrząśnienia ziemi spowodowane takimi przyczynami posiadają na ogół słabą siłę niszczącą i biorą jedynie 3% udział we wszystkich trzęsieniach ziemi, a wywołane przez nie uszkodzenia są na ogół nieznaczne.

Do zapadliskowych trzęsień ziemi zaliczamy również tąpnięcia - są to wstrząśnienia ziemi spowodowane zapadnięciem się podpowierzchniowych wyrobisk górniczych. Gdy jakaś kopalnia znajduje się pod obszarem zabudowanym, a sieć chodników jest dość gęsta, tąpnięcie może wywołać ogromne zniszczenia. Na terytorium Polski tąpnięcia spotykane są na Górnym i Dolnym Śląsku, w rejonie znacznej i rabunkowej eksploatacji złóż węgla kamiennego.

  • Wulkaniczne trzęsienia ziemi

Ich występowanie związane jest z gwałtownymi erupcjami wulkanów eksplozywnych lub też w wyniku przemieszczania się magmy wewnątrz skorupy ziemskiej. Czasami wstrząsy ziemi mogą się związać z zapadnięciem się stropów pustych komór magmowych - dochodzi do kolapsu. Wulkaniczny typ trzęsień ziemi jest na ogół słaby i stanowi około 7% ogółu trzęsień ziemi.

  • Tektoniczne trzęsienia ziemi

Są najczęstszymi i najgroźniejszymi trzęsieniami ziemi w skutkach. Biorą one przeważający, bo aż 90% udział we wszystkich trzęsieniach ziemi, mających miejsce kuli ziemskiej. Podstawowa przyczyna tego typu trzęsień to gwałtowna dyslokacja mas skalnych wewnątrz skorupy ziemskiej lub wewnątrz górnego płaszcza ziemskiego, spowodowane rozładowywaniem nagromadzonych naprężeń. Spotykane są przede wszystkim na granicy płyt litosfery.

  1. Obszary powierzchniowe wyróżnione na podstawie częstotliwości i siły wstrząsów ziemskich
  • Obszary sejsmiczne

- wysoka częstotliwość trzęsień ziemi o znacznej sile

- obszar wokół wybrzeży Oceanu Spokojnego, obszary młodoalpejskich pasm górskich, pasmo grzbietów śródoceanicznych, terytorium basenu Morza Karaibskiego

Obszary pensejsmiczne

- sporadyczne występowanie wstrząsów lub o dużej częstotliwości, ale słabej sile

- teren Masywu Centralnego, góry Harz, teren Morza Północnego, góry Ural, Wielkie Góry Wododziałowe

Obszary asejsmiczne

- tereny bez wstrząsów ziemi, brak trzęsień ziemi

- obszar starych platform kontynentalnych

  1. Pomiar trzęsień ziemi

W celu zmierzenia siły trzęsienia ziemi stosowany są dwie skale, nazwane od nazwisk ich uczonych, którzy je opracowali: Mercallego i Richtera

  • Skala Mercallego

Skala Mercallego określa intensywność drgań ziemi na danym obszarze w wyniku trzęsienia ziemi. Mierzy się nią tzw. odczuwalną intensywność. Sama skala zaś to rejestr widocznych skutków trzęsienia ziemi.

Stopień

Możliwe skutki

1

Nieodczuwalne dla ludzi

2

Odczuwalne dla ludzi zamieszkujących wyższe piętra

3

Zawieszone na ścianach przedmioty mogą się poruszać

4

Zawieszone na ścianach przedmioty poruszają się, pojawia się drżenie okien i drzwi

5

Odczuwalne na dworze, małe przedmioty poruszają się

6

Odczuwalne przez każdego, poruszają się meble, chwieją się drzewa i krzewy

7

Ludzie z trudem utrzymują się na nogach, budynki pękają

8

Powstają duże szkody w budynkach, łamią się gałęzie drzew

9

W gruncie tworzą się duże pęknięcia, niektóre domy rozpadają się

10

Obsuwa się powierzchnia ziemi, liczne budynki leżą w gruzach

11

Duże przekształcenia powierzchni ziemi, wyginają się szyny kolejowe

12

Zniszczenia są niemal całkowite
  • Skala Richtera

Skala Richtera określa efekty energetyczne trzęsień ziemi w jego epicentrum. Jest skalą logarytmiczną, oznaczając, że wraz ze wzrostem intensywności trzęsienia ziemi o jedną jednostkę, trzęsienie się gruntu zachodzi 10-razy silnej, a z ogniska trzęsienia ziemi wyzwalana jest 30-krotnie większa energia.

Stopień

Możliwe skutki

1

Wykrywalne tylko za pomocą sejsmografów

<3

Ledwie odczuwalne przez ludzi

<5

Może spowodować niewielkie szkody

6

Dość niszczycielskie

7

Duże trzęsienie ziemi

<9

Bardzo niszczycielskie trzęsienie ziemi
  1. Tsunami a trzęsienie ziemi

Tsunami to fala morska, wywołana gwałtowną zmianą ukształtowania dna morskiego wywołaną m.in. trzęsieniem ziemi. Nagle zachodzące poniesienie się lub opadnięcie fragmentu dna generuje automatyczny ruch masy wody morskiej w górę lub w dół. Na skutek tego tworzy się fala powierzchniowa, która rozchodzi się po tafli oceanu w postaci kręgów. Niesie ona ogromną energię na dystans nawet kilkunastu tysięcy kilometrów. W strefie wybrzeża fala zwiększa swoja wielkość i czasami dochodzi nawet do wysokości 50 lub więcej metrów.

  1. Katastrofalne trzęsienia ziemi w historii świata

Najtragiczniejszymi trzęsieniami ziemi to te, występujące na terytorium Azji. Szczególnie duża liczbę ofiar spowodowały dwa trzęsienia w Chinach. W pierwszym z nich, które miało miejsce 23 I 1556 r. na terenie prowincji Shanxi śmierć poniosło około 830 tys. ofiar, w drugim zaś, które miało miejsce 27 VII 1976 r. w znacznie zamieszkałym rejonie przemysłowo - górniczym Tangshan, 110 km na wschód od Pekinu, o magnitudzie Mw = 8,0 poniosło śmierć 255 tys. ludzi - jak podają dane oficjalne; szacunki zaś wykazują ponad 655 tys. ofiar. Ta znaczna liczba ofiar była częściowo spowodowana słabymi konstrukcjami domostw i budynków.

Najtragiczniejszym trzęsieniem ziemi na kontynencie europejskim było to, które nawiedziło 28 XII 1908 r. okolice Mesyny na terytorium Włoch. Zginęło wtedy prawie około 100 tys. ofiar.

Niewiele mniej ludzi zginęło (ponad 70 tys.) w wyniku trzęsienia ziemi, które miało miejsce w Lizbonie w 1755 r. Data dzienna trzęsienia ziemi to 1 listopad, w dzień Wszystkich Świętych, a ofiarami byli głównie ludzie modlący się za zmarłych w kościołach i świątyniach. Zniszczonych zostało ponad 20 tys. domostw, w dużym stopniu w wyniku pożarów spowodowanych zniszczeniem pieców. Dużą ilość ofiar zabrało tsunami, które nawiedzając Kadyks osiągnęło wysokość do 20 m. Zniszczony został również Algier, odległy o 1100 km od Lizbony. Trzęsienie lizbońskie spowodowało w Europie znaczny niepokój, który doprowadził m.in. do zapoczątkowania pierwszych naukowych badań nad trzęsieniami ziemi przez zespół kierowany przez angielskiego geologa J. Michella.

Najsilniejszymi trzęsieniami ziemi w XX w. były trzęsienia w Chile (w 1960 r.) i na Alasce (w 1964 r.). Te trzęsienia ziemi często opisywane są w literaturze naukowej i podręcznikach szkolnych. Wartym wspomnienia jest również trzęsienie ziemi na obszarze Kalifornii w 1906 r., które nawiedziło m.in. San Francisco. Na szczęście według oficjalnych danych liczba ofiar była niewielka (około 500); wywołane straty materialne były w dużej mierze dziełem pożarów, były niestety poważnymi. Trzęsienie wywołało przesunięcie się mas skalnych wzdłuż powierzchni uskoku San Andreas. Najbardziej tragicznym z amerykańskich trzęsień było to w dniu 31 V 1970 r. w Peru. Całkowitą liczbę ofiar oszacowano na 67 tys., w tym ok. 15 tys. zabrała śmiercionośna lawina skalno - lodowa, która nawiedziła dwie miejscowości, powodując równoczesną falę powodziową.

  1. Zjawiska wulkaniczne

Wulkan - termin ten wprowadził sławny geograf Bernhardus Valerius. Oznacza wzniesienie o genezie związanej z miejscem wydostania się magmy ze skorupy na powierzchnię ziemi, które budują skały będące produktami erupcji wulkanów: lawy i utwory piroklastyczne.

  1. Budowa wulkanu

Wulkan zbudowany jest ze:

- stożka wulkanicznego, którego wysokość i kształt wywołana jest rodzajem i ilością materiału wydostającego się podczas erupcji

- komina wulkanicznego, czyli kanału, z którego na powierzchnię ziemi wydostają się produkty erupcji

- krateru, będącego zakończeniem komina wulkanu

- ogniska lub komory magmowej, łączącej się poprzez komin wulkaniczny z kraterem, jest zbiornikiem magmowym, będącym źródłem materiału, który wydostaje się następnie poprzez erupcję wulkaniczną

Czasem dochodzi do sytuacji, że głównemu stożkowi wulkanicznemu towarzyszą znajdujące się w niedalekiej odległości od wulkanu stożki pasożytnicze, przez które również może wydobywać się lawa z utworami piroklastycznymi.

  1. Typy wulkanów

Wulkany możemy podzielić ze względu na:

  • Rodzaj wydostających się w czasie erupcji materiałów. Są to wulkany:

- Lawowe zwane również efuzywnymi - wyrzucają jedynie lawę

a) wulkany tarczowe - tworzą się w wyniku wydostawania się poprzez komin wulkaniczny lawy płynnej i rozlewającej się szeroko, tworząc wzniesienia o łagodnych stokach.

b) kopuły lawowe - tworzą się w wyniku wydostawania się poprzez komin wulkaniczny lawy o dużej lepkości i gromadzącej się w sąsiedztwie stożka wulkanicznego.

- Gazowe zwane eksplozywnymi - wyrzucają jedynie materiał piroklastyczny

a) maary - są lejkowatymi zagłębieniami otoczonymi wałami, utworzonymi z popiołów wulkanicznych

- Mieszane zwane stratowulkanami

  • Rodzaj erupcji

- centralne - erupcja w jednym punkcie (centrum wybuchu), czyli kanał o kształcie cylindrycznym, który łączy poziomy powierzchni Ziemi z podziemnym ogniskiem magmy. Kanał ten prowadzi materiały piroklastyczne i lawę. Kończy się lejkowatym zagłębieniem, które powstaje w wyniku rozerwania skał podczas erupcji, zwanym kraterem.

typu islandzkiego - wylewa się bardzo płynna lawa szczeliną

typu hawajskiego - erupcja wulkanu częsta lecz spokojna, wulkan jest kształtu tarczowego

typu strombolijskiego - erupcja wulkanu częsta, rytmiczna lecz niezbyt gwałtowna, wydala niewielką ilość lawy o odczynie obojętnym , wyrzuca również materiał piroklastyczny

typu vulcano - wybuch rytmiczny co kilka, kilkanaście lat, wulkan wydala chmury popiołów i znaczne ilości lawy o odczynie średnio kwaśnym

typu Peleańskiego - wulkan wybucha niezwykle gwałtownie, a lawa posiada w swej masie wiele gazów

typu Pliniańskiego - wybuch krótkotrwały ale o ogromnej sile, produkty erupcji prawie wyłącznie popiół piroklastyczny

- szczelinowe (linearne) - wydobywanie produktów wulkanicznych odbywa się poprzez podłużne szczeliny. Lawa wypełniającą szczelinę w następnej kolejności przelewa się na jedną lub obie strony. Tak właśnie dochodzi do powstania pokryw obejmujących czasami ogromne obszary. Erupcje linearne są rzadszymi erupcjami niż centralne. Obszerne powierzchniowo pokrywy bazaltowe, o genezie w dawnych okresach geologicznych są świadectwem, że przed dziesiątkami milionów lat ten rodzaj erupcji był pospolitym. Na pewnych obszarach erupcyjnych można dokonać odtworzenia zanikania przeszłych, historycznych erupcji linearnych, których miejsce zajęły dziś erupcje centralne. Niemal zachodzi reguła, że erupcje linearne wydostają lawy zasadowe typu bazaltowego; ilość gazów w tej lawie jest niewielka. Dlatego też wylewy law podczas erupcji linearnych rzadko zachodzą jako potężne eksplozje, posiadają one bardziej charakter słabych wybuchów i wytwarzają jedynie niewielkie stożki wulkaniczne. Najbardziej częstym zjawiskiem jest tworzenie otwartych szczelin, którymi lawa wydostaje się bardzo spokojnie. Szczeliny czy rowy posiadają niewielkie kratery zlokalizowane wzdłuż linii na przebiegu szczelin lub rowów.

- arealne - powstają wtedy, gdy magma batolitu lub lakkolitu wydostaje się na powierzchnię Ziemi nie poprzez kanał lub szczelinę, lecz na całej powierzchni. Następuje to zwykle poprzez przetapianie skał wyżej leżących lub poprzez wdarcie się magmy na znaczną przestrzeń.. Współcześnie tego rodzaju erupcje nie występują, prawdopodobnie w historii świata miały one ogromne znaczenie, w czasach, gdy panowały korzystne warunki do wydostawania się znacznych mas magmy na powierzchnię ziemi. Erupcja arealna charakteryzuje się przechodzeniem występujących na powierzchni skał wylewnych w bardziej gruboziarnistą skałę głębinową. Do tego rodzaju erupcji zaliczamy amerykańską wulkaniczną płytę zbudowaną z riolitów w Yellowstone Park (Stany Zjednoczone Ameryki). Posiada ona powierzchnię ponad 10000 km2 oraz znaczną miąższość. Występowanie licznych gejzerów widoczne jest na obszarze riolitowym, co generuje stały dopływ ciepła z głębi skorupy ziemskiej. Ponieważ aktywność wulkaniczna tego terytorium zakończyła się w okresie plioceńskim, stąd wniosek, że tyle ciepła może wytwarzać batolit granitowy położonych w głębi skorupy ziemskiej.

  1. Produkty erupcji
  • Produkty ciekłe:

lawa - tworzą ją stopione tlenki krzemu i metali oraz krzemiany jak również gazy

  • Produkty stałe:

popioły wulkaniczne - składają się z bardzo drobnych okruchów law i skał wyrwanych z wnętrza i ścian komina wulkanu

lapille - są drobnymi kawałkami lawy o wielkościach grochu lub orzecha włoskiego

bomby wulkaniczne - są dużymi bryłami skalnymi lub zastygłymi w powietrzu fragmentami lawy

  • Produkty gazowe - ekshalacje

fumarole - są bardzo gorącymi gazami wulkanicznymi, osiągającymi od 200 do nawet 1000 stopni C, złożonymi głównie z pary wodnej oraz domieszek tlenku węgla, fluoru i chloru

solfatary - to gazy o temperaturze około 100-200 stopni C a składa się głównie z pary wodnej oraz dwutlenku węgla i siarkowodoru

mofety - są stosunkowo chłodnymi gazami, bo o temperaturze poniżej 100 stopni C, wyziewy składają się głównie z dwutlenku węgla.

  1. Rozmieszczenie wulkanów

Rozmieszczenie geograficzne wulkanów grupuje się w niewielu strefach, które często są obszarami młodych pasm górskich lub łuków wyspowych na wybrzeżu Pacyfiku. Aktywna wulkanicznie strefa to strefa ryftów i grzbietów śródoceanicznych. Wulkany spotyka się również na dnie głębokich basenów oceanów, przy czym najwięcej znajduje się ich na Oceanie Spokojnym. Wulkany występują dodatkowo w ciekawym miejscu - we wschodniej Afryce, co wiąże się z wielkimi rozłamami w skorupie ziemskiej, którymi jest strefa Wielkich Rowów Wschodnioafrykańskich. Oprócz wymienionych obszarów wulkany spotyka się z wielką rzadkością. Rozkład wulkanów na powierzchni ziemskiej wskazuje wyraźne na związek z budową geologiczną skorupy ziemskiej i przebiegającymi wewnątrz procesami.

PAŃSTWO:

Wysokość m n.p.m.:

OSTANI WYBUCH - ROK:

Etna, Sycylia, Włochy

3263

1980

Beerenberg, Jan Mayen, Norwegi

2278

1971

Askja, Islandia

1510

1961

Hekla, Islandia

1491

1991

Wezuwiusz, Włochy

1279

1949

Pico Gorda, Azory, Portugalia

1021

1968

Stromboli, W-y Liparyjskie, Włochy

926

1975

Tab.1. Aktywne wulkany

  1. Wybuchy wulkanów jako klęski żywiołowe

Ponad 20% populacji świata zamieszkuje strefy aktywne wulkanicznie. Na gęsto zaludnionych terenach gwałtowne wybuchy wulkanów mogą śmiało jednorazowo pochłonąć znaczną liczbę ciał niż dotychczasowe erupcje aż po XVIII w. W tym czasie śmierć poniosło około 220 tys. osób, co daje udział ponad 80% wulkanów ogólnej liczbie ofiar wulkanizmu.

Czynniki powodujące największe straty w ludziach to:

- klęski głodowe i choroby epidemiczne (30,3%);

- chmury gorąca i lawiny piroklastyczne (26,8%),

- lahary (17,1%)

- fale tsunami (16,9%),

- gwałtownie schodzące lawiny gruzowe (4,5%),

- opady popiołów i bomby wulkaniczne (4,1%),

- potoki law (0,3%)

- pozostałe czynniki, np. śmiercionośne trujące gazy, nieprzewidziane wstrząsy sejsmiczne (0,03%).

Katastrofalne szkody przyniosły erupcje czterech największych i najgroźniejszych wulkanów:

  • Tambora ( w1815 r.),
  • Krakatau (w 1883 r.),
  • Pelee ( w 1902 r.),
  • Nevado del Ruiz (w 1985 r.).

Były one przyczyną łącznie ponad 66% przypadków śmiertelnych w ostatnich 200-latach, przy czym każda z tych erupcji wywołała różny efekt zagłady: głód, falę tsunami, lawiny piroklastyczne i lahary.

  1. Najsilniejsze wybuchy wulkanów w ostatnim piętnastoleciu

W ostatnich 15 latach śmiercionośne erupcje wulkanów miały miejsce głównie na wyspach we wschodnich i południowo-wschodnich obszarach wybrzeży Azji, a także na terytorium Ameryki Środkowej, a zwłaszcza na obszarze Małych Antyli.

Wybuchy te spowodowały śmierć ponad 1500 ludzi; wśród nich 80% zmarła po erupcji pojedynczego wulkanu (Pinatubo), w tym: 30% w wyniku opadu popiołów i bomb wulkanicznych, 12% w wyniku spływu laharów, pozostała część w wyniku chorób i epidemii. Przyczyna śmierci ofiar w wyniku innych erupcji to przede wszystkim zejście lawin piroklastycznych i chmury gorąca, a tylko w 12% w wyniku zejścia na powierzchnię ziemi opadów piroklastycznych.

W 1990 r. na wyspie Jawie wznowiła się działalność jednego z najbardziej niebezpiecznych wulkanów, Kelud, który w czasie ostatnich sześciu stuleci spowodował śmierć około 15 tys. ofiar. Na skutek wybuchu wulkanu eksplozywnego uległ zdewastowaniu obszar o powierzchni 35 km2 w oddaleniu 24 km od krateru wulkanu; od opadów popiołów i bomb wulkanicznych śmierć poniosło prawie 35 osób. Powybuchowe spływy laharów ( w liczbie 33) zdewastowały 1546 budynków, wiele kilometrów drogi i mostów, ok. 25 tys. ha ziem uprawnych, ok. 6400 ha lasów; były bezpośrednią przyczyną również także poważnych obrażeń 43 osób.

Sprawca największej katastrofy ostatnich dziesięciu lat to wulkan Pinatubo, leżący na obszarze filipińskiej wyspy Luzon. Po 500-letnim okresie spoczynku, w 1991 r. doszło do silnych erupcji eksplozywnych, które wzniosły ogromną chmurę popiołów wulkanicznych do wysokości nawet 40 km, były bezpośrednią przyczyną zapadnięcia się wierzchołka wulkanu i utworzenia rozległej kaldery o głębokości sięgającej 600 m i średnicy do 2 km. Erupcje posiadały zjawiska towarzyszące w postaci wstrząsów sejsmicznych i ulewnych deszczów, jednocześnie doszło do wystąpienia tajfunów, co doprowadziło do wzbudzenia spływów błotnych - laharów. Eksplozja, zapadnięcie się wierzchołka wulkanu i opad piroklastyczny stały się przyczyną pozbawienia życia 364 osób i obrażeń 184 osób; 143 osoby poniosły śmierć na skutek laharów, a 700 umarło w następstwie chorób epidemicznych. Na terytorium 100 km2 zostało zniszczonych wiele hektarów upraw, kilometrów dróg, kilka wsi i miejscowości.

Erupcje japońskiego wulkanu Unzen, ożywionego w 1990 r., osiągnęły maksimum zniszczeń w roku kolejnym. Wybuchy o charakterze mieszanym doprowadziły do wydźwignięcia kopuły lawy oraz wytworzenia licznych chmur gorejących, częstych lawin utworów piroklastycznych i gruzowych, jak również spływów - laharów; zmarło 43 osoby, rannych było 9 osób; spaliły się aż 400 budynki, zburzono 137 budowle. Ewakuacji poddano 8600 obywateli.

W 1993 r. miała miejsce erupcja wulkanu Mayon ( na wyspie Luzon, na Filipinach). Wulkan wzbił w powietrze chmurę popiołów do wysokości aż 5 km, a częste lawiny i opady utworów piroklastycznych, które sięgały około 6 km od krateru, wywołały śmierć 70 osób i obrażenia odniosło ponad 100 osób. Popiół, potoki lawy i lahary pokryły kilometry dróg i hektary pól uprawnych.

Wulkan Merapi, który w XI w. wywołał zagładę ludności cywilizacji jawajskiej, a następnie dodatkowo kilkakrotnie powodował śmiertelne katastrofy, wybuchł w 1994 r.; Popioły wulkaniczne wyrzucono do wysokości nawet 10 km. Opady piroklastyczne opadły na tereny położone w oddaleniu ponad 45 km od krateru wulkanu. W wyniku laharów, częstych i tragicznych lawin piroklastycznych oraz opadających chmur gorąca śmierć poniosły 64 osoby, 43 doznały ciężkich obrażeń; zniszczono kilka wsi, spalono ponad 500 ha lasów. Ponad 6 tys. osób musiano poddać przymusowej jednakże koniecznej ewakuacji.

Ostatnią z największych katastrof wywołanych erupcjami wulkanów była w 1997 r. erupcja aktywnego od trzech lat wulkanu Soufriere Hills, położonego na wyspie Montserrat ( na obszarze Małych Antyli). Wybuch zrobił w kopule wulkanu dziurę o średnicy ponad 200 m, przez który wypłynął a właściwie wytrysnął do wysokości 10 km gejzer rozpylonej gorącej lawy. Opad z popiołów piroklastycznych pokrył obszar o powierzchni 4 km2. Lahary, wywołane fragmentarycznie poprzez wstrząsy sejsmiczne w wyniku erupcji, wywołały śmierć 19 osób i zniszczyły około150 budynków.

Silnymi erupcjami wulkanicznymi odznaczają się również słabo zaludnione obszary Andów, Alaski, Wysp Aleuckich, Kamczatki i Islandii. Wybuchy te wywołały ogromne straty materialne i szkody w środowisku przyrodniczym, spowodowały intensywne opady popiołów piroklastycznych ( wybuch wulkanu Mount Hudson, Chile, 1991 r.), lahary (wybuch wulkanu Spurr, Alaska, 1992 r.) jak również wylewy wód roztopowych ( w strefie ryftu wschodniego na obszarze Islandii, 1996 r.).

  1. Zapobieganie skutkom erupcji wulkanicznych

Badania nad aktywnością wulkaniczną, prowadzone są aby dokonać prognoz przyszłych erupcji, ich siły i czasu trwania a dokonuje się je poprzez m.in. monitoring sejsmiczny, akustyczny, termiczny i geochemiczny .

Wykorzystuje się również możliwość monitoringu satelitarnego erupcji wulkanów, jak również komputerowego modelowania procesów wulkanicznych, opartych na danych uzyskiwanych jednocześnie poprzez monitoring, jak i prace eksperymentalne.

Dla osiedli mieszkalnych, zlokalizowanych w pobliżu wulkanów prowadzi się opracowania szczegółowych planów ewakuacyjnych, ogromne znaczenie posiada rozwijanie wszelkich systemów ostrzegania, tworzenie i przeszkolenia specjalnych służb ratowniczych, edukowanie mieszkańców w zakresie możliwych zagrożeń, jak również długoterminowe planowanie urbanistyczne, które ma pozwolić na uniknięcie koncentracji ludności na terenach o szczególnym zagrożeniu. Czasami budowane są również liczne zapory i kanały, które mają na celu ukierunkowanie przemieszczających się produktów wybuchu wulkanu.