Pieniny to jeden z piękniejszych regionów Polski. To pasmo górskie zachwyca wapiennymi formacjami skalnymi. Elementem, który decyduje o uroku tego rejonu jest niezwykle zróżnicowana rzeźba terenu. Obecność stromym ścian skalnych, samotnych skałek, które przybierają często formy iglic i pokrytych roślinnością łąkową rozległych powierzchni garbów i spłaszczeń skokowych kontrastuje z dużą powierzchnią lasów. Powstaje w ten sposób pienińska mozaika krajobrazowa. Nieodłącznym elementem tego regionu jest wijący się u podnóża Pienin Dunajec. Przełom Dunajca jest jedną z głównych atrakcji turystycznych obszaru.
Pas skałek wapiennych nazywany Pienińskim Pasem Skałkowym jest wciśnięty między Karpaty Zewnętrzne a Karpaty Wewnętrznymi. Jego centralne wypiętrzenie to Pieniny. Długości pienińskiego łańcucha górskiego wynosi 30 km a szerokość od 2 do 6 km. Na północ od łańcucha leżą Gorce i Pasmo Radziejowej. Na południe już na terenie Słowacji od Pienin znajduje się Przedgórze Magury Spiskiej. Granice Pienin wyznacza na zachodzie rzeka Białka, na północy: Jezioro Czorsztyńskie, dolina Krośnicy i Grajcarka, na wschodzie: przełęcz Rozdziele, a na południu rzeki: Dunajec, Kamionka, Lipnik, Niedziczanka i Łopuszanka. Dwukrotne przełamanie się Dunajca przez Pieniny dwukrotnie dzieli je na trzy grupy: Pieniny Spiskie, Pieniny właściwe i Małe Pieniny. Pieniny Spiskie znajdują się w całości w obrębie polskiego Spisza. Zajmują zachodnią część Pienińskiego Pasa Skałkowego, pomiędzy doliną Dunajca na północy i Łopuszanki na południu. Długość ich głównego grzbietu Braniska-Hombark wynosi około10 km. Branisko - najwyższe wzniesienie ma 879 m n.p.m. Rzeźbę w tym fragmencie Pienin cechuje niewielka różnorodność. Formy terenu są w większości przykryte roślinnością drzewiastą. Centralną częścią łańcucha między Czorsztynem a Szczawnicą są Pieniny Właściwe. To tu wnoszą się strzeliste wapienne turnie masywu Trzech Koron z najwyższym wzniesieniem Okrąglicą 982 m n.p.m. stanowiące o malowniczości Pienin. Większość dolin przyjmuje formę wąwozów, np.: Wąwóz Szapczański. Cechą wyróżniającą Pieniny właściwe jest także niesymetryczną budowa widoczna w postaci łagodnie zapadających stoków północnych i obrywających się w kierunku doliny Dunajca prawie pionowymi ścianami, o wysokościach dochodzących do 300 m, stokami południowymi. Ostatnie skały przełomu stanowią granicę, o której zaczynają się ciągnące się w kierunku południowo-wschodnim Małe Pieniny. Północne stoki Małych Pienin znajdują się w granicach Polski, a południowe Słowacji. Tu znajdują się tzw. Wysokie Skałki, będące kulminacją całego pienińskiego łańcucha. Wznoszą się one do wysokości 1052 m n.p.m. Małe Pieniny tworzą szeroki i wydłużony grzbiet pokryty łąkami. Intensywny wypas owiec, trwający na tym obszarze od kilku wieków doprowadził do przeobrażenia bujnych kiedyś lasów w hale.
Pieniński Pas Skałkowy, na który składają się Pieniny rozciąga się w formie wyciągniętego w kierunku północnym od okolic Wiednia, przez obszar Słowacji (dolinę Myjawy, Wagu i Orawy), Podhale, Spisz, Ruś Podkarpacką do samej Neresnicy w Rumunii. Długość tego ciągu wynosi prawie 600 km. Pas budują skały jurajskie i kredowe: przede wszystkim wapienie i margle oraz zalegające w obniżeniach łupki, piaskowce i zlepieńce. Wiek najstarszych skał regionu na 200-250 mln lat (trias). Przez wiele milionów lat doszło do nagromadzenia osadów na dnie morza. Powstały w ten sposób skały osadowe uległy sfałdowaniu, zmieszaniu. Dochodziło także do ich kilkukrotnego zanurzania i wynurzania. Najważniejszą fazą fałdowania Prapienin miała miejsce na przełomie paleogenu i neogenu (około 25 mln lat temu). Postępująca przez kolejne miliony lat erozja doprowadziła do zdarcia wierzchniej pokrywy skalnej i wymodelowania rzeźby współczesnej. W mniej odpornych skałach powstają przełęcze, dolinki, wąwozy, żleby oraz płaskie powierzchnie garbów. Twarde i odporne wapienie jurajskie są materiałem do tworzenia urwisk skalnych, strzelistych turni i samotnych skałek (ostańców).
Pieniny posiadają korzystny mikroklimat. Różnice w klimacie lokalnym wynikają z wysokości względnej oraz ekspozycji zboczy. Na stokach południowych temperatury są znacznie wyższe niż na północnych. Jest to związane z większą dostawą promieniowania słonecznego. Cechą charakterystyczną skał wapiennych jest ich zdolność do szybkiego nagrzewania się długie magazynowanie ciepła. Średnia roczna suma opadów waha się od 730 do 800 mm. Często występują mgły, które unoszą się nawet do 100 m ponad powierzchnią ziemi.
Do nieodłącznego elementu krajobrazu Pienin - Dunajec spływają okoliczne strumyki. Przełom Dunajca to nie tylko niezwykle widowiskowy obiekt przyrody nieożywionej, ale też największy przełom rzeczny w Polsce. Między Sromowcami Górnymi a Szczawnicą 9 km odcinek tworzy 7 pętli, a także mniejsze zakręty i zakola. Rozmieszczenie twardych i miękkich skał oraz układ pęknięć i szczelin przyczynił się do powstania niezwykle krętego biegu Dunajca. Płynąca woda w naturalny sposób omija skały twarde i drąży miękkie oraz wykorzystuje system pęknięć. Dzięki temu na tym obszarze powstały malownicze meandry. Nad meandrami wznoszą się dochodzące do kilkuset metrów ściany Trzech Koron czy Sokolicy.
W Pieninach powstał samodzielny okręg geobotaniczny. Jego powstanie wynikało z występowania na tym obszarze wyjątkowo zróżnicowanej flory. Na wykształcenie szaty roślinnej o wysokim stopniu endemizmu miało wpływ wiele czynników, w tym:. zróżnicowana rzeźba i skały budujące podłoże oraz zmienność warunków klimatycznych w odległych epokach geologicznych. Pieniny, jako jeden z nielicznych obszarów Polski, nie były zlodowacone w plejstocenie. Pozwoliło to przetrwać wielu gatunkom zaliczanym współcześnie do reliktów. Są to m.in.: chryzantema (złocień) Zawadzkiego, jałowiec sawina, oraz występujący w Tatrach dębik ośmiopłatkowy.
Na obszarze Pienin znajduje się także wiele cennych zabytków. Są to m.in. zamki w Czorsztynie i Dunajec, Czerwony Klasztor już na Słowacji a także u zalew czorsztyński. Jest tu też wiele miejscowości uzdrowiskowo-wypoczynkowych jak Szczawnica, Krościenko nad Dunajcem, Czorsztyn i Niedzica.
