Alkany charakteryzują się szeregiem własności fizycznych - są bardzo lotne, lżejsze od powietrza, rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych (ale nie w wodzie), są łatwopalne. Własności te zależą w dużym stopniu od długości łańcucha. Stan skupienia alkanów o liczbie atomów węgla w łańcuchu od 1 - 4 jest gazowy, alkany o 5 - 15 węglach w łańcuchu są ciekłe a mające ponad 15 węgli są ciałami stałymi. Im dłuższy łańcuch alkanów, tym ich gęstość jest większa a lotność mniejsza. Co ciekawe, ze wzrostem temperatury maleje palność alkanów.
Podstawową właściwością chemiczną alkanów jest ich spalanie: całkowite, niecałkowite oraz półspalanie.
Alkany są wykorzystywane w wielu substancjach, z którymi mamy do czynienia na co dzień, na przykład w benzynach, w zapalniczkach, jako paliwa oraz ich produkt, jako dodatek do rozpuszczalników, w farbach i barwnikach, gumach, kauczuku oraz do znieczuleń. Wykorzystuje się je także w syntezie organicznej.
Alkany wykorzystuje się do otrzymywania benzyny syntetycznej przez proces krakingu, który polega na rozrywaniu długich łańcuchów węglowodorów w celu utworzenia cząsteczek o krótszych łańcuchach, które lepiej się palą.
