SOLE związki powstające w reakcji zobojętniania, pochodne kwasów, w których zdolny do oddzielenia w wyniku dysocjacji elektrolitycznej atom wodoru został zastąpiony atomem metalu lub rodnikiem (np. — NH4); w powstałej cząsteczce ów atom metalu lub rodnik może zostać odszczepiony podczas dysocjacji jako kation. Sole można również uważać za pochodne zasad, w których zdolne do dysocjacji grupy hydroksylowe zostały zastąpione również ulegającymi dysocjacji resztami kwasowymi. Wszystkie sole rozpuszczone w odpowiednim rozpuszczalniku ulegają dysocjacji elektrolitycznej, są więc elektrolitami. Na ogół sole są ciałami stałymi, nielotnymi lub słabo lotnymi, a stopione w odpowiednio wysokiej temperaturze dysocjują nawet bez rozpuszczalnika i przewodzą prąd.
Część soli to związki dobrze rozpuszczalne w wodzie i chętnie dysocjujące na jony:
Na2SO4 →2Na+ + SO42-
CdCl2 → Cd2+ + 2Cl-
Pewna część soli jest w wodzie nierozpuszczalna, a powstając w reakcji jonowej, strąca się całkowicie lub częściowo w postaci białego osadu, bądź osadu innego koloru. Ciekawą reakcją dającą sól jest reakcja dwóch różnych soli. Taka zachodzi jednak dopiero wtedy, gdy obie sole-substraty są dobrze rozpuszczalne w wodzie, a sól-produkt nie rozpuszcza się w wodzie, strąca się jako osad. Obok soli-osadu powstaje drugi produkt - sól dobrze rozpuszczalna.
Przykładem takiej reakcji jest:
2AlCl3 + 3K2SO3 →Al2(SO3)3 + 6KCl
Tak naprawdę w reakcji tej reagują tylko dwa jony: jon Al3+ powstały z dysocjacji chlorku glinu w roztworze oraz jon SO32- z dysocjacji siarczanu (IV) potasu.
2Al3+ + 6Cl- + 6K+ + 3SO32- → Al2(SO3)3 + 6K+ + 6Cl-
2Al3+ + 3SO32- Al2(SO3)3
Reakcje otrzymywania soli: | |
kwas + wodorotlenek → sól + H2O najpopularniejszy sposób, reakcja zobojętniania; powstaje dowolna sól | HNO3 + KOH → KNO3 + H2O H2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 + 2H2O |
metal + kwas → sól + H2 wodór z kwasu wypierają tylko te metale, które w szeregu napięciowym metali stoją powyżej wodoru | 2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2 Cu + HCl reakcja nie zachodzi |
metal + wodorotlenek → sól + H2 reakcja zachodzi tylko dla kilku metali, poprzez stapianie stałego wodorotlenku z metalem | Zn + 2KOH → K2ZnO2 + H2 2Al + 6NaOH → 2Na3AlO3 + 3H2 |
tlenek zasadowy + kwas → sól + H2O tlenki zasadowe to przeważnie tlenki metali, niektóre (bezwodniki zasadowe) reagują z wodą dając zasady | Na2O + 2HCl → 2NaCl + H2O CaO + H2SO4 → CaSO4 + H2O |
tlenek kwasowy + zasada → sól + H2O tlenki kwasowe to przeważnie tlenki niemetali, bezwodniki kwasowe, reagując z wodą dają kwasy | CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O |
tlenek kwasowy + tlenek zasadowy → sól | SO3 + K2O → K2SO4 |
metal + niemetal → sól | Ca + Cl2 → CaCl2 |
sól(1) + kwas(1) → sól(2) + kwas(2) zachodzi gdy sól(2) jest nierozpuszczalna lub gdy reaguje sól słabego kwasu z mocnym kwasem | BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 + 2HCl K2CO3 + 2HCl → 2KCl + H2CO3 (H2O+CO2) |
sól(1)+ zasada → sól(2) + wodorotlenek zachodzi gdy sól(2) jest nierozpuszczalna lub gdy powstaje nierozpuszczalny wodorotlenek | Na2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 + NaOH CuSO4 + KOH → K2SO4 + Cu(OH)2 |
sól(1) + sól(2) → sól(3) + sól(4) zachodzi gdy sól(3) lub sól(4) jest nierozpuszczalna w wodzie (czyli wytrąca się jako osad) | NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl |
sól(1) + chlorowiec(1) → sól(2) + chlorowiec(2) Chlorowiec(2) może być wyparty z soli tylko przez chlorowiec bardziej reaktywny | 2KBr + Cl2 → 2KCl + Br2 2NaI + Br2 → 2NaBr + I2 |
sól(1) + metal(1) → sól(2) + metal(2) metal z soli może być wyparty tylko przez metal reaktywniejszy (wyżej w szeregu napięciowym) | Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu |
Hydroliza to reakcja anionu lub kationu soli z cząsteczką wody, w wyniku której powstają odpowiednio jony OH- lub H+. Roztwór chlorku cynku jest kwasowy, gdyż jony Zn2+, powstałe w procesie dysocjacji tej soli, wchodzą w reakcję z wodą i powstają aniony H+, zakwaszające roztwór:
ZnCl2 → Zn2+ + 2Cl-
Zn2+ + 2H2O → Zn(OH)2 + 2H+
Analogicznie tłumaczy się zasadowy odczyn roztworu węglanu sodu:
Na2CO3 → 2Na+ + CO32-
Solami nazywa się elektrolity, które podczas dysocjacji tworzą kationy metali oraz aniony reszt kwasowych. W zależności od składu rozróżnia się sole obojętne, kwaśne, zasadowe i podwójne. Każdą sól można przedstawić jako produkt reakcji zasady i kwasu, to jest reakcji zobojętnienia, na przykład:
2NaOH+H2SO4=Na2SO4+2H2O
Podczas odparowania takiego roztworu zaczną wypadać kryształy soli obojętnej (w przykładzie jest nią Na2SO4).
Jeżeli zasady weźmie się mniej niż wymaga się tego do całkowitego zobojętnienia kwasu siarkowego, to podczas odparowania zaczną wypadać kryształy soli kwaśnej (NaHSO4):
NaOH+H2SO4=NaHSO4+H,O
W cząsteczkach soli kwaśnych, oprócz jonów metalu i reszty kwasowej, zawarte są jony wodoru. Na przykład NaHSO4, Na2HPO4, NaH2PO4. Aniony soli kwaśnych ulegają dalszej dysocjacji jak słabe elektrolity. Sole kwaśne powstają z kwasów wielozasadowych. Kwasy jednozasadowe nie tworzą soli kwaśnych.
Sole zasadowe to sole, których cząsteczki oprócz jonów metalu i reszty kwasowej zawierają jony hydroksylowe. Można je przedstawić jako produkt niezupełnego podstawienia grup hydroksylowych zasady resztami kwasowymi. Sole zasadowe powstają z zasad wielokwasowych, natomiast zasady jednokwasowe nie tworzą soli zasadowych.
Cząsteczki soli podwójnych składają się z jonów dwóch różnych metali i z reszty kwasowej.
Nazwy.
Nazwy obojętnych soli kwasów tlenowych tworzy się z nazwy kwasu z końcówką -an i nazwy metalu. Na przykład, Na2SO4 siarczan sodowy, Ca3(PO4)2 — fosforan wapniowy. Jeżeli metal ma wartościowość zmienną, to sole zawierające jony na wyższym stopniu utlenienia mają nazwy kończące się przyrostkiem — owy, natomiast sole zawierające jony na niższym stopniu utlenienia mają nazwy kończące się przyrostkiem -awy. Na przykład, Fe2(SO4)3 — siarczan żelazowy, FeSO4 — siarczan żelazawy. Niekiedy zamiast tego rzymskimi cyframi oznacza się wartościowość metalu. W danym przypadku używa się nazwy siarczan żelaza (II) i siarczan żelaza (III).
Jeżeli niemetal tworzy kilka kwasów tlenowych to sole kwasu zawierającego niemetal na niższym stopniu utlenienia noszą nazwy zakończone przyrostkiem -yn. Na przykład sól kwasu azotawego KNO2 nazywa się azotyn potasowy. sól kwasu azotowego KNO3 — azotan potasowy.
Nazwy obojętnych soli kwasów beztlenowych składają się z nazwy niemetalu z przyrostkiem -ek oraz z nazwy metalu. Na przykład KBr — bromek potasowy, A1C13 — chlorek glinowy. Sole metali o zmiennej wartościowości rozróżnia się podobnie jak w przypadku kwasów tlenowych. Na przykład FeCl2 — chlorek żelazawy, FeCl3 — chlorek żelazowy.
Sole kwaśne i zasadowe nazywają się podobnie jak sole obojętne z dodatkiem określenia kwaśny w przypadku soli kwaśnej lub zasadowy — w przypadku soli zasadowej. Na przykład KHSO4 — kwaśny siarczan potasowy, NaHS — kwaśny siarczek sodowy, Al(OH)SO4 — zasadowy siarczan glinowy.
Przy graficznym przedstawianiu wzorów soli wychodzi się z odpowiednich wzorów kwasów zastępując w nich atomy wodoru — atomami metali z zachowaniem reguł wartościowości, to znaczy jeden atom wodoru zastępuje się metalem jednowartościowym, dwa atomy — metalem dwuwartościowym, trzy - trójwartościowym.
Otrzymywanie.
Poniżej dane są przykłady otrzymywania soli różnorodnymi metodami, aczkolwiek należy pamiętać, że nie każdą sól można otrzymać za pomocą tych metod.
1) Reakcja zobojętnienia (neutralizacji)
2) Działanie kwasów na tlenki zasadowe
4) Reakcja dwu różnych soli
5) Działanie zasad na tlenki kwasowe
6) Działanie alkaliów na sole
7) Reakcje pomiędzy tlenkami zasadowymi i kwasowymi
8) Reakcje metali z niemetalami
9) Reakcje metali z kwasami
10) Reakcje metali z solami
11)Reakcja amoniaku z chlorowodorem:
Tak więc, sole powstają w wyniku reakcji chemicznych pomiędzy związkami nieorganicznymi różnych klas oraz substancjami prostymi.
Właściwości.
Sole są stałymi substancjami krystalicznymi. Pod względem rozpuszczalności w wodzie można je podzielić na rozpuszczalne, trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne.
Wszystkie sole kwasu azotowego i octowego są rozpuszczanie w wodzie. Rozpuszczalne w wodzie są również sole kwasu solnego oprócz AgCl, Hg2C12 .
Chemiczne właściwości soli uwarunkowane są ich zachowaniem się wobec metali, zasad, kwasów i soli.
1) W szeregu napięciowym każdy metal wypiera z roztworów
soli metale następujące po nim.
2) Sole reagują z zasadami.
3) Sole reagują z kwasami.
4) Liczne sole reagują między sobą.
Do przeprowadzenia reakcji 1 - 4 stosuje się zwykle roztwory soli. Reakcje przebiegają do końca tylko w tym przypadku, jeżeli jeden z powstających produktów opuszcza środowisko reakcji to jest wypada w postaci osadu, ulatnia się w postaci gazowej albo tworzy związek zdysocjowany w niewielkim stopniu. Jeżeli natomiast produkty reakcji, podobnie jak substancje wyjściowe są dobrze rozpuszczalna w wodzie, to reakcje te będą procesami odwracalnymi.
HYDROLIZA SOLI
Doświadczenie wykazuje, że roztwory pewnych soli mają odczyn zasadowy (pH>7), innych — odczyn kwaśny (pH<7), innych wreszcie odczyn obojętny (pH=7). Dlaczego tak jest? Przecież sole te nie zawierają w swoim składzie ani jonów wodorowych ani hydroksylowych.
Wytłumaczenia tych faktów należy szukać w oddziaływaniu soli z wodą. Dla przykładu roztwór octanu sodowego CH3COONa wykazujący odczyn zasadowy.
Octan sodowy, jako silny elektrolit podczas rozpuszczania w wodzie całkowicie dysocjuje na jony Na+ i CH3COO-. Jony te reagują z jonami H+ i OH- pochodzącymi z wody, przy czym jony Na+ nie mogą związać jonów OH- w cząsteczki NaOH, ponieważ wodorotlenek sodowy jest mocnym elektrolitem i występuje w roztworze w postaci jonów. Z drugiej strony jony octanowe wiążą jony H+ tworząc cząsteczki słabego elektrolitu — kwasu octowego, w wyniku czego nowe cząsteczki H2O dysocjują na jony H+ i OH-. Procesy te przebiegają dotąd, póki nie ustali się równowaga. Równanie to wskazuje, że w wyniku utworzenia słabego elektrolitu kwasu octowego przesuwa się równowaga jonowa dysocjacji wody i wytwarza się nadmiar jonów OH-, dlatego też roztwór przybiera odczyn zasadowy.
Oddziaływanie wody z jonami soli prowadzące do utworzenia słabego elektrolitu nazywa się hydrolizą soli. Jak pokazuje powyższy przykład roztwór stał się zasadowy w wyniku hydrolizy soli CH3COONa.
Należy nadmienić, że każdą sól można przedstawić jako produkt reakcji kwasu i zasady. Zatem octan sodowy CH3COONa utworzony jest przez słaby kwas CH3COOH i silną zasadę NaOH, chlorek amonowy NH4OH — przez słabą zasadę NH4OH i silny kwas HC1, CH3COONH4 — przez słaby kwas CH3COOH i słabą zasadę NH4C1, NaCl — przez mocną zasadę NaOH i mocny kwas HC1.
Wszystkie sole utworzone przez słaby kwas i mocną zasadę będą ulegać hydrolizie i nadawać roztworowi odczyn zasadowy (pH>7). Sole utworzone przez mocny kwas i słabą zasadę również ulegają hydrolizie. Nadają one roztworowi odczyn kwaśny, jak to ma miejsce w roztworze chlorku amonowego NH4Cl. W tym przypadku tworzy się słaby elektrolit NH4OH.
W wyniku tego część jonów OH- zostanie zamieniona na jony, natomiast H+ zostaną w nadmiarze. Zatem, w wyniku hydrolizy NH4C1 roztwór tej soli wykaże odczyn kwaśny (pH<7).
Jeszcze łatwiej ulegają hydrolizie sole utworzone przez słaby kwas i słabą zasadę, na przykład CH3COONH4. Jony tej soli jednocześnie wiążą jony H+ i OH-, przesuwając równowagę dysocjacji wody. W tym przypadku odczyn roztworu zależy od stopnia dysocjacji produktów hydrolizy — kwasu i zasady: jeżeli przeważają jony OH- odczyn jest zasadowy, jeżeli jony H+ odczyn jest kwaśny, jeżeli ich ilości są jednakowe — odczyn obojętny. Ponieważ w powyższym przykładzie stopnie dysocjacji CH3COOH oraz NH4OH powstających w wyniku hydrolizy są w przybliżeniu jednakowe, zatem roztwór będzie obojętny (pH=7). Jednak w wodnym rozworze węglanu anionowego (NH4)2CO3, również soli słabego kwasu i słabej zasady, odczyn jest słabo zasadowy, ponieważ stopień dysocjacji NH4OH jest wyższy od stopnia dysocjacji. Wreszcie, sole utworzone przez silną zasadę i silny kwas nie ulegają hydrolizie. Jony takich soli nie mogą tworzyć z jonami wody słabych elektrolitów. W tym przypadku jony soli praktycznie nie biorą udziału w reakcji i równowaga dysocjacji wody nie ulega przemieszczeniu, stężenia jonów H+ oraz OH- pozostają takie same jak w czystej wodzie i znaczy to, że roztwór będzie miał odczyn obojętny (pH=7).
Tak więc hydroliza soli następuje zawsze w tych przypadkach, kiedy ich jony powstające w wyniku dysocjacji elektrolitycznej zdolne są do tworzenia par z jonami wody słabych (słabo zdysocjowanych) elektrolitów.
Dla większości soli proces hydrolizy jest procesem odwracalnym. Dlatego równowagę hydrolityczną charakteryzuje się ilościowo stopniem hydrolizy podobnie jak równowagę dysocjacji słabego elektrolitu charakteryzuje się stopniem dysocjacji. Stopień hydrolizy soli jest to stosunek ilości cząsteczek, które uległy hydrolizie do łącznej ilości cząsteczek rozpuszczonych.
Na wielkość stopnia hydrolizy wpływa temperatura i stężenie roztworu soli. Im wyższa temperatura i im bardziej rozcieńczony jest wodą roztwór większy jest stopień hydrolizy. Tłumaczy się to w ten sposób, że ze wzrostem temperatury wyraźnie wzrastają stężenia jonów H+ i OH- powstających z wody. Natomiast wzrost stężenia wody, jak to wynika z równań hydrolizy przesuwa równowagę hydrolizy na prawo. Doświadczalnie znaleziono jednakże, że stopień hydrolizy soli utworzonych przez słaby kwas i słabą zasadę nie zależy od rozcieńczenia.
A zatem w celu zwiększenia hydrolizy soli, jej roztwór należy rozcieńczyć i ogrzać. W wielu przypadkach w ten sposób udaje się doprowadzić hydrolizę praktycznie do końca. Równowagę hydrolityczną można łatwo przesuwać. Jeżeli do układu, w którym ustaliła się równowaga wprowadzi się produkt hydrolizy — NH4OH, to równowaga przesunie się na lewo (hydroliza soli zmniejszy się). Odwrotnie, jeżeli będziemy usuwać produkty hydrolizy, równowaga przesunie się na prawo (hydroliza soli zwiększy się). Wtedy, kiedy produkty hydrolizy opuszczają strefę reakcji, hydrolia przebiega nieodwracalnie (w równaniach hydrolizy nieodwracalnej umieszcza się znak równości).
Na zakończenie należy podkreślić, że hydroliza soli jest jednym z ważnych przykładów hydrolizy substancji. Hydroliza w ogólnym pojęciu jest reakcją wymiennego rozkładu zachodzącą między różnymi substancjami. Taka definicja obejmuje także hydrolizę substancji organicznych — to jest estrów, tłuszczów, węglowodanów, białek oraz hydrolizę substancji nieorganicznych — soli, węglików, chlorowców, soli chlorowców z metalami itd.
W dużej skali prowadzi się hydrolizę drewna. Szybko wzrastający przemysł hydrolizacyjny wytwarza z surowców niespożywczych (drewna, łupin łuszczyn słonecznikowych, kaczanów kukurydzy) szereg cennych produktów: alkohol etylowy, drożdże białkowe, glukozę, stały dwutlenek węgla (suchy lód), furfurol, terpentynę, alkohol metylowy, ligninę i wiele innych.
Hydroliza soli, utworzonych przez słabe kwasy wielozasadowe i mocne zasady, przebiega wielostopniowo (odpowiednio do reakcji odwrotnej dysocjacji wielostopniowej) i powstają sole kwaśne (dokładniej aniony kwaśnych soli).
- AZOTANY, sole kwasu azotowego, o wzorze ogólnym MeINO3, rozpuszczalne w wodzie (oprócz nielicznych a. zasadowych), bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny. Stopione azotany są utleniaczami, w roztwory nie mają zdolności utleniających. Prażone azotany litowców tworzą azotyny; azotany metali ciężkich wydzielają dwutlenek azotu i tlen, tworząc tlenki metali lub wolny metal. Azotany otrzymuje się przez rozpuszczanie metali albo tlenków, wodorotlenków lub węglanów metali w kwasie azotowym.
BORANY, sole kwasu borowego HsBO3, odpowiadające składem pochodnym kwasów metaborowego HBO2 lub czteroborowego H2B4O7. Borany metali alkalicznych w roztworach wodnych reagują zasadowo wskutek hydrolizy. Borany są bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny.
BROMKI, związki zawierające brom ujemnie jednowartościowy. Bromki niemetali — związki bromu z niemetalami, powstające w wyniku bezpośredniej syntezy, mają własności podobne do chlorków niemetali; bromki metali — sole kwasu bromowodorowego (bromowodór), mają własności podobne do odpowiednich chlorków metali (chlorki).
CHLORKI, związki zawierające chlor ujemnie jednowartościowy. Chlorki niemetali — związki chloru z niemetalami (oprócz tlenu), powstają w wyniku bezpośredniej syntezy. Chlorki niemetali (oprócz czterochlorku węgla) całkowicie hydrolizują pod wpływem wody, wszystkie są bezbarwne lub białe.
- Chlorki metali — sole kwasu solnego, mają charakter jonowy, są krystaliczne, bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny. Wszystkie chlorki metali oprócz srebrowego, rtęciawego, talawego, miedziawego i ołowiawego są rozpuszczalne w wodzie. Niektóre występują w przyrodzie, inne otrzymuje się rozpuszczając węglany, tlenki, wodorotlenki lub metale w kwasie solnym.
FLUORKI, związki zawierające fluor ujemnie jednowartościowy. Fluorki niemetali — związki fluoru z niemetalami, powstają w wyniku bezpośredniej syntezy. Wszystkie bezbarwne, na ogół gazowe, pod wpływem wody hydrolizują. Sześciofluorek siarki SF6 jest bardzo odporny chemicznie (nie pali się w czystym tlenie w wysokiej temp.); trujący czterofluorek krzemu SiF4 powstaje podczas trawienia szkła kwasem fluorowodorowym; trójfluorek boru BF3 stosowany jest jako katalizator w chemii organicznej. Fluorki metali — sole kwasu fluorowodorowego (fluorowodór), bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny. Fluorki metali alkalicznych hydrolizują, roztwory reagują zasadowo.
- SIARCZKI, związki siarki ujemnie dwuwartościowej. 1) Siarczki metali — sole kwasu siarkowodorowego H2S (siarkowodór), o wzorze ogólnym Me2IS (znane są też wodorosiarczki MeIHS). Siarczki są nierozpuszczalne w wodzie i na ogół barwne (oprócz rozpuszczalnych i bezbarwnych siarczków potasowców i wapniowców). Siarczki rozpuszczalne hydrolizują w roztworach wodnych, mają własności redukujące (produktami utlenienia mogą być wielosiarczki). Liczne siarczki występują w przyrodzie i są ważnymi kruszcami wielu metali (np. blenda cynkowa, wurcyt, galena). Otrzymywanie: siarczki potasowców i wapniowców przez nasycanie siarkowodorem roztworów wodorotlenków lub przez redukcję siarczanów (np. węglem), siarczki metali ciężkich na drodze suchej z pierwiastków lub na drodze mokrej — strącając siarkowodorem z roztworów soli; niekiedy barwa siarczków zależy od metody ich otrzymania (siarczek rtęciowy, siarczek antymonawy). Strącanie siarczków jest ważną czynnością analizy chemicznej. Siarczki arsenu, antymonu i cyny, nierozpuszczalne w wodzie, są rozpuszczalne w roztworach siarczków potasowców (tworzą siarkosole).
węglany, sole kwasu węglowego o wzorze ogólnym Me2ICO3 (węglany obojętne) lub MeIHCO3 (węglany kwaśne, wodorowęglany). Węglany są bezbarwne jeżeli kation jest bezbarwny (ale węglan srebrowy Ag2CO3 jest żółtawy). Oprócz węglanów potasowców węglany są trudno rozpuszczalne w wodzie (wodorowęglany są lepiej rozpuszczalne). Węglany potasowców ulegają w roztworach hydrolizie jako sole słabego kwasu, przy czym roztwory węglanów obojętnych mają odczyn mocno zasadowy, a roztwory wodorowęglanów — słabo zasadowy. Pod wpływem kwasów węglany rozkładają się z wydzieleniem dwutlenku węgla CO2. Prażone ulegają dysocjacji termicznej, np. CaCO3 → CaO + CO2. Niektóre metale tworzą tylko węglany zasadowe (np. bizmut, miedź) lub nie tworzą węglanów wcale (np. glin, rtęć, żelazo trójwartościowe; roztwór węglanu strąca z roztworu ich soli osad wodorotlenku). Liczne węglany występują w przyrodzie.
FOSFORANY, sole kwasu ortofosforowego H3PO4, zawierającego fosfor pięciowartościowy. Obok fosforanów obojętnych (trzeciorzędowych) o wzorze ogólnym Me3IPO4 (z wyjątkiem fosforanów metali alkalicznych trudno rozpuszczalnych w wodzie), znane są dwa szeregi fosforanów kwaśnych:
- Wodorofosforany (fosforany drugorzędowe) Me2IHPO4
- Dwuwodorofosforany (fosforany pierwszorzędowe) MeIH2PO4; te ostatnie są na ogół rozpuszczalne w wodzie.
- Hydroliza powoduje, że 0,5 n roztwór Na3PO4 ma pH=11, Na2HPO4 — pH=10; odczyn roztworu NaH2PO4 jest słabo kwaśny. Fosforany są bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny (wyjątek — żółty fosforan srebrowy Ag3PO4). Ogrzewanie fosforanów pierwszorzędowych prowadzi do metafosforanów MeIPO3 (np. NaH2PO4 →NaPO3 + H2O), drugorzędowych — do pirofosforanów Me4IP2O7 (np. 2Na2HPO4 → Na4P2O7 + H2O); fosforany trzeciorzędowe nie ulegają zmianom podczas ogrzewania. Liczne fosforany występują, w przyrodzie (apatyt, fosforyty i inne).
- SIARCZANY – sole kwasu siarkowego H2SO4 zawierającego siarkę sześciowartościową, o wzorze ogólnym Me2ISO4 (znane są też wodorosiarczany o wzorze ogólnym MeIHSO4; w stanie krystalicznym można otrzymać wodorosiarczany potasowców). Siarczany są bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny, są dobrze rozpuszczalne w wodzie, oprócz siarczanu ołowiawego, wapniowego (gips), strontowego, barowego i radowego; średnio rozpuszczalne są siarczany rtęciawy i srebrowy. Uwodnione siarczany owzorze MeIISO4 7H2O zwane są koperwasami i witriolami. Liczne siarczany mają ważne zastosowanie praktyczne, wiele z nich występuje w przyrodzie.
SIARCZYNY, sole kwasu siarkawego H2SO3, zawierającego siarkę czterowartościową, o wzorze ogólnym Me2ISO3 (znane są też wodorosiarczyny MeIHSO3). Są bezbarwne, jeżeli kation jest bezbarwny, z wyjątkiem siarczynów potasowców są trudno rozpuszczane w wodzie. W roztworach hydrolizują jako sole słabego kwasu; po zakwaszeniu roztworu wydziela się dwutlenek siarki SO2. Siarczyny mają własności redukujące (utleniają się do siarczanów; w roztworach tlenem powietrza).
Komentarze (0)