Chrom- symbol Cr; liczba atomowa 24; twardy, o barwie srebrzystoszarej metal; jest obecny w skorupie ziemskiej, ale także w niewielkich ilościach w organizmie ludzkim.
Zawierają 6 elektronów walencyjnych, maja niecałkowicie zapełniona powlokę d, dlatego też tworzą związki o różnym zabarwieniu. I tak:
- na II stopniu utleniania tworzy związek CrO (charakter zasadowy, utleniacz)- barwa niebieska;
- na III stopniu utleniania tworzy związek Cr2O3 (charakter amfoteryczny)-barwa zielona;
- Na VI stopniu utlenienia tworzy związek CrO3 (charakter kwasowy, reduktor).
Chrom jest stosowany w wyrobie stali stopowych, powłok dekoracyjnych, ochronnych i karoserii samochodowych, narzędzi chirurgicznych, ze względu na wysoką odpornością na korozje.
Azot- symbol N; liczba atomowa 7; jest obecny w powietrzu w ilości 78%; bez barwy i zapachu gaz; słabo się rozpuszcza w wodzie; zawiera 5 elektronów walencyjnych;
Jest otrzymywany w wyniku destylacji skroplonego powietrza. Służy m.in. do produkcji amoniaku.
Tlenki azotu:
- N2O- podtlenek azotu;
- NO otrzymywany w reakcji:
3Cu+8HNO3→3Cu(NO3 )2+2NO+4H2O
Jest bardzo reaktywny i już na powietrzu ulega utlenianiu.
- NO2 otrzymywany w reakcji utleniania NO:
2NO + O2→ 2NO2;
- N2O3;
- NO2 otrzymywany w reakcji:
Cu+4HNO3(stęż)=>Cu(NO3)2+2NO2+2H2O;
Kwasy azotowe:
- HNO2;
- HNO3;
Krótki zarys przemysłowego otrzymywania kwasu azotowego:
- Destylacja skroplonego powietrza w celu otrzymania N2;
- Uzyskanie amoniaku w reakcji: N2 + 3H2→ NH3;
- Reakcja utleniania amoniaku do NO: 4HNO3+SO2→4NO+6H2O;
- Reakcja utleniania NO do NO2: 2NO + O2→ 2NO2;
- Reakcja NO2 z H2O: 3NO2 + H2O→ 2HNO3 + NO;
Sole kwasu azotowego:
- KNO3- saletra indyjska;
- NaNO3 - saletra chilijska.
Węgiel- symbol C; masa atomowa 6; w przyrodzie występuje w jako diament i nie przewodzi prądu, ale także jako grafit i przewodzi prąd; zawiera 4 elektrony walencyjne; spotykamy go w 2 odmianach alotropowych: C12 i C13;
W związkach występuje na II (CO-czad), IV (CH4) i -IV (CO2) stopniu utlenienia. Najczęściej tworzy związki na IV stopniu utlenienia.
Dwutlenek węgla (CO2)- otrzymujemy w reakcji kwasu solnego i węglanów.
Mangan- symbol Mn; Liczba atomowa 25; kruchy srebrzystoszary, twardy metal o charakterystycznym ciemnoróżowym połysku.
Zawiera 7 elektronów walencyjnych. Tworzy związki o różnym zabarwieniu Występuje na: II, III, IV, VI, VII stopniu utlenienia.
I tak:
- II stopień utlenienia- Mn2+ (właściwości zasadowe)- bladożółty lub bezbarwny;
- III stopień utlenienia Mn3+ (właściwości amfoteryczne)- nietrwały; ulega reakcji: 2Mn3+ + 2H2O→ Mn2+ MnO2 + 4H+;
- IV stopień utlenienia- MnO2 (właściwości amfoteryczne);
- VI stopień utlenienia- MnO42- - ciemnozielony;
- VII stopień utlenienia MnO4- - fioletowy;
Tlenki manganu:
- właściwości zasadowe: MnO, Mn2O3,Mn3O4;
- właściwości amfoteryczne: MnO2;
- właściwości kwasowe: Mn2O7
Wodorotlenki manganu:
- Mn(OH)2;
- MnO(OH);
- MnO(OH)2;
Bezpośrednie utlenianie Mn prowadzi do otrzymania związku o wzorze Mn3O4. reakcja przebiega następująco: 3Mn + 2O2→ Mn3O4.
Mangan na IV stopniu utlenienia jest amfoteryczny, czyli posiada właściwości kwasowe i zasadowe. może pełnić rolę utleniacza lub reduktora.
Siarka- symbol S; liczba atomowa 16; żółte ciało stałe; nie rozpuszcza się w wodzie; występuje zarówno w stanie wolnym jak związanym. W stanie wolnym występuje w postaci cząsteczek ośmioatomowych. Tworzy dwie odmiany alotropowe- siarka rombowa i siarka jednoskośna. W stanie wolnym występuje m.in. w postaci pirytu. Zawiera 6 elektronów walencyjnych.
Stosuje się siarkę do wyrobu kwasu zapałek, ebonitu oraz ma zastosowanie w procesie wulkanizacji kauczuku.
Związki siarki:
- SO2 (dwutlenek siarki)- bardzo trujący gaz, wraz z NO powoduje kwaśne deszcze;
Przeciwdziałać możemy poprzez zraszanie Ca(OH)2 wydzielanych spalin. Zachodzi reakcja: Ca(OH)2 + SO2→ CaSO3 + H2O;
- SO3 (trójtlenek siarki) ;
- H2SO3 (kwas siarkowy IV);
- H2SO4 (kwas siarkowy VI).
