KOALA- z łaciny Phascolarctos cinereus, to ssak z rodziny torbaczy występujący w Australii, w stanie Wiktoria i w Nowej Południowej Walii. Cechami charakterystycznymi tego gatunku są specyficzne cechy budowy oraz sposób życia.

ZAGROŻENIA DLA GATUNKU KOALA

Koala jest ssakiem odżywiającym się tylko jednym rodzajem pokarmu - liśćmi eukaliptusa. Jest to pokarm ubogi w związki energetyczne. Tak duże wyspecjalizowanie jest możliwe dzięki oszczędnej gospodarce energią, jaką koala uzyskuje prowadząc specyficzny tryb życia. Budowa anatomiczna oraz doskonale wykształcony zmysł równowagi koali przystosowuje go do nadrzewnego trybu życia.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BUDOWY ANATOMICZNEJ KOALA:

  • Łapy pięciopalczaste, z ostrymi pazurami umożliwiającymi wspinanie się po korze drzew,
  • Kciuk pozbawiony pazura,
  • 2 i 3 palec zrośnięte w jeden w tylnych kończynach,
  • Zarówno kciuk jak i palec wskazujący przedniej kończyny ustawione są przeciwstawnie w stosunku do pozostałych palców,
  • Chropowate wnętrze stóp i dłoni,
  • Spłaszczony nos o dużych nozdrzach,
  • Brak ogona,
  • Gęsta i jedwabista okrywa włosowa, zimą bardziej gęsta a cieplejszą porą rzadsze.

STRATEGIE ŻYCIOWE MISIA KOALA:

Koala jest bardzo specyficznym zwierzęciem, które prowadzi wyspecjalizowany tryb życia. Wysoka specjalizacja pokarmowa i przystosowanie do jednego tylko typu środowiska, w którym żyje, może być przyczyną ograniczenia jego liczebności. Zawężanie terenów nieprzetworzonych przez człowieka i jednoczesne zmiany środowiska, wywołane przez przemysł i postępującą urbanizację, ogranicza tereny, na których koala jest w stanie prawidłowo funkcjonować i przetrwać jako gatunek.

Specjalizacja pokarmowa

Podstawą a właściwie jedyną treścią żywienia misia koala są liście eukaliptusa. W Australii występują charakterystyczne dla tego regionu świata gaje eukaliptusowe złożone z około sześciuset odmian tych roślin. Jednak koala może zjeść i strawić tylko 45 z tych gatunków eukaliptusa. Specjalizacja pokarmowa koala jest jednak jeszcze dalej posunięta. Poszczególne grupy koala żywią się tylko dwoma, najwyżej trzema gatunkami eukaliptusa. Koala bardzo dokładnie wybierają pokarm, starannie odróżniając liście dla siebie jadalne od tych, których "z założenia" nie jadają. Rozróżniają je po samym wyglądzie liścia ale również i po zapachu. Koala jedzą w warunkach naturalnych przez sześć do ośmiu godzin każdego dnia. Spożywanie pokarmu zajmuje mu od dwóch do czterech godzin dziennie, jeżeli są hodowane w niewoli. Samce spożywają więcej pokarmu niż samice. Dziesięciokilowy osobnik zjada przeciętnie 500 gram liści w czasie jednej nocy.

Okres, w którym koala są w czasie zalotów i reprodukcji, trwa przez cztery miesiące w roku. "Zaloty" nie są zbyt skomplikowane. Samce znaczą teren swoim zapachem i wydają charakterystyczne nawołujące samice odgłosy. Samce nie dążą do otwartej rywalizacji pomiędzy sobą. Nie wchodzą na teren oznaczony zapachem innego samca. Samice będące w rui odpowiadają na wołania samca podobnym ale mniej donośnym głosem. Samice, które nie są w rui, agresywnie odpędzają od siebie zbliżające się do nich samce.

Samice rodzi jeden miot w roku. W miocie jest jedno do dwóch młodych. Młode w momencie porodu jest bardzo małe, waży mniej niż pół grama. Jest ślepe i nie słyszy, ma nagie, różowe ciało z widoczną przez cienką skórę siatką naczyń krwionośnych. Młode może przeżyć w tak mało rozwiniętej jeszcze postaci, ale musi się przedostać i zagnieździć w torbie matki. Jest to możliwe dzięki jedynemu dobrze rozwiniętemu organowi, jakim są przednie kończyny. Młode wychodzą po raz pierwszy z torby matki po około 5,5 miesiącach. Półroczny koala waży już około 400-500 gramów, ma do 20 centymetrów długości i jest porośnięte włosami. Młode najpierw karmione jest tylko mlekiem matki, w okresie przejściowym między dietą mleczną a jedzeniem samego eukaliptusa je liście eukaliptusa nadtrawione uprzednio przez matkę.

Koala jest zwierzęciem aktywnym w porze nocnej. Prowadzą samotniczy tryb życia. Terytoria dorosłych samców zazwyczaj nie pokrywają się z terytoriami dorosłych samic. Jeżeli terytoria samców i samic krzyżują się, zwierzęta żyją osobno a do spotkań dopuszczają jedynie w okresie godowym. Koala nigdy nie tolerują obecności innego osobnika tej samej płci na swoim terenie. Terytoria samców są oznaczane dzięki gruczołom zapachowym, jakie samce mają na piersi. Samice oznaczają terytoria kałem i moczem. Samce są o wiele bardziej agresywne wobec intruzów, niż samice. Samce walczą z intruzami podczas gdy samice raczej ostrzegają charakterystycznymi odgłosami.

KOALA A CZŁOWIEK

Koala jest zwierzęciem, na które od lat poluje człowiek. Wcześniej był rozpowszechniony na terenie całej Australii. W czasach dzisiejszych jego zasięg trzykrotnie się zmniejszył. Koala został całkowicie wytępiony w południowej i wschodniej Australii. Koala musi się chronić przed wieloma naturalnymi drapieżnikami, między innymi przed najbardziej mu zagrażającym psem Dingo, który atakuje osłabione osobniki. Jednak to człowiek od lat był największym zagrożeniem dla misia koala. Niegdyś był tępiony bezpośrednio, przez polowania. Dzisiaj pośrednio niszczy go człowiek poprzez degradowanie środowiska naturalnego, w którym miś koala funkcjonuje od wieków.

Pierwsze wzmianki na temat koala pochodzą z 1798 roku. Zwierzę tego gatunku opisał podróżnik, twierdząc, że znalazł zwierzę podobne do leniwca. Potoczna nazwa "koala" wywodzi się od słowa w języku aborygenów: "kullawine", które znaczy "nie pije". Oficjalne odkrycie i opisanie dla nauki koala nastąpiło w 1803 roku. Łacińską nazwę Phascolarctos Cinereus nadał koali niemiecki zoolog Goldfuss. W dosłownym tłumaczeniu znaczy ona "niedźwiedź-torbacz".

Koala były ważnym zwierzęciem w kulturze i folklorze Aborygenów. Aborygeni od zawsze czują się silnie związani z przyrodą. Na temat wielu roślin i zwierząt krąży wśród nich legendy. Jedna z nich mówi o powstaniu gatunku koala. Według Aborygenów w koala przemienił się mały chłopiec, którego po śmierci jego rodziców wychowywali okrutni ludzie. Współplemieńcy nie dawali chłopcu jeść ani pić. Kiedy ten ukrył się przed nimi, wraz ze zdobytą przez siebie wodą, wysoko w koronach drzew, współplemieńcy zaczęli prosić go, żeby zszedł na dół obiecując, że odtąd będą o niego dbać, byleby oddał im wodę. Kiedy chłopiec zszedł z drzewa, źli ludzie zaczęli bić go kijami. Ale chłopiec, ku zdumieniu wszystkich, zaczął się kurczyć i zamienił się w koalę. Od tego czasu Aborygeni darzą koala ogromnym szacunkiem a nawet się go boją. Przestrzegają zakazu męczenia koala i nie mogą robić sobie ubrań z jego futra, żeby koala nie zabrały im całej wody.

OCHRONA KOALA

Koala został przetrzebiony na przełomie XIX i XX wieku. Zabijano je dla cennego futra. W dwudziestoleciu międzywojennym eksportowano z Australii nawet dwa miliony skór w ciągu jednego roku. Na początku XX wieku groziło im wyginięcie. Rząd australijski wprowadził ochronę gatunkową koala. Najpierw, już w 1898 roku, ochroną objęto koala na terenie stanu Wiktoria. Jednak mimo rozszerzania terenów ochronnych nadal było wielu chętnych na futra tych zwierząt. Dużym problemem stało się kłusownictwo. W 1927 roku zakazano eksportu skór, co zwiększyło szanse przetrwania koala.

Ponownie gatunek koala został zagrożony całkowitym wyginięciem w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Przeszła wówczas poważna epidemia dziesiątkująca koala. Koala chorowały na chlamydiozę, poważną chorobę zakaźną przenoszona przede wszystkim droga płciową. Skutkiem tej choroby jest oślepniecie, ostre zapalenie płuc, bezpłodność i śmierć. Choroba ta była tak niebezpieczna dla koala, ponieważ antybiotyk ja zwalczający wyniszcza baterie przewodu pokarmowego umożliwiające trawienie eukaliptusa.

Współcześnie koala są darzone przez ludzi dużą sympatią. Są to zwierzęta przyjazne, ufne wobec człowieka, dają się łatwo oswoić. Znana jest historia koala o imieniu Teddy, który, będąc ulubieńcem właścicieli, przeżył w niewoli ponad 12 lat. Jednak hodowanie koala jest bardzo trudne. Ludzie nie zawsze potrafią dobrać im odpowiednie ilości i odmiany eukaliptusa. Choroba ta nadal się rozprzestrzenia. Drastycznie spadła liczba urodzeń młodych, wiele dorosłych osobników jest zakażonych.

Koala są obecne w kilku ogrodach zoologicznych poza terenem Australii. Najliczniejszą populacją hodowaną w ogrodach zoologicznych spotkać można w Kalifornii.

Współcześnie koala są objęte ochroną w stanach Wiktoria i Queensland. Większość osobników żyje w wytyczonych rezerwatach i w leśnych wysepkach o bardzo ograniczonym areale. Pomiędzy tymi rejonami najczęściej nie ma żadnego połączenia, co również utrudnia przeżycie gatunku. Najbardziej widoczny jest ten problem na wyspach French i Filipa, gdzie koala namnożyły się tak bardzo, że przez zagęszczenie na małym skądinąd terytorium, zaczęły wyniszczać własne środowisko. Przy nadmiarze osobników na danym terenie koala nie mogą emigrować na inne terytoria w poszukiwaniu pokarmu. Dlatego konieczne jest stałe monitorowanie terenów występowania koala. Przy powiększeniu się populacji odławia się niektóre osobniki i transportuje do innych enklaw.