|
Cząsteczka DNA - polimer, podjednostki = nukleotydy. Nukleotyd - cukier deoksyryboza, 5 atomów węgla + reszta kwasowa kw. Fosforowego + zasada pirymidynowa (tymina lub cytozyna) lub purynowa (adenina lub guanina). GEN - odcinek DNA kodujący informację o jednym łańcuchu polipeptydowy. ALLEL - odmiana genu występująca u osobnika, warunkująca określoną cechę (np. włoski na łodydze długie lub krótkie); osobnik ma w komórce dwie kopie genu, jeden lub dwa allele. GENOTYP - to, jakie osobnik ma allele. FENOTYP - to, jakie osobnik ma cechy. CHROMOSOM - struktura pałeczkowata, pojedyncza cząsteczka DNA, u bakterii jeden, luźno związany z białkami, u eukariontów wiele, związanych z wyspecjalizowanymi białkami; człowiek ma 46 chromosomów w każdej komórce z wyjątkiem gamet, gdzie 23. Gameta wnosi do zygoty jeden chromosom, w zygocie po dwa bo dwoje rodziców. GENOM - kompletny zestaw genów. KARTIOTYP - liczba chromosomów wraz z charakterystycznym ich ukształtowaniem, typowa dla gatunku; nieprawidłowy może świadczyć o chorobie genetycznej. LOCUS - dokładne umiejscowienie genu w chromosomie. I PRAWO MENDLA - PRAWO CZYSTOSCI GAMET, gamety dostają po jednym allelu z dwóch rodzicielskich. II PRAWO MENDLA - allele różnych genów nie są ze sobą sprzężone, różne geny dziedziczą się niezależnie od siebie. SPRZĘŻENIE GENÓW - łączne dziedziczenie się genów bardzo blisko położonych na chromosomie. SPRZĘŻENIE Z PŁCIĄ - położenie genów na chromosomie płciowym, geny takie nie mogą być dziedziczone z ojca na syna, mogą z ojca na córkę, np. gen daltonizmu, hemofilii. MUTACJE - wszelkie zmiany w strukturze genów, chromosomów lub kariotypu, z reguły pogarszające przeżywalność, ale w rzadkich wypadkach poprawiające. CZYNNIKI MUTAGENNE - fizyczne (temperatura, promieniowanie, UV) i chemiczne (barwniki akrydynowe, kwas azotawy, benzen) czynniki zwiększające znacznie prawdopodobieństwo zajścia mutacji. INŻYNIERIA GENETYCZNA - dziedzina inżynierii zajmująca się celowymi zmianami DNA w celu polepszenia wartości przemysłowej organizmów żywych, produkcji leków lub uleczenia z choroby.
|
