Struktura populacji i jej zagrożenia

Populacja - jest to grupa osobników jednego gatunku zamieszkująca określony teren np. populacja wróbli na terenie Krakowa.

Cechy populacji:

- liczebność

- śmiertelność

- rozrodczość

- zagęszczenie populacji

- obszar występowania

- struktura wiekowa

- dynamika liczebności

- strategia życiowa

- struktura płci

- struktura socjalna

Typy przestrzennego rozmieszczenia osobników w populacji:

• Rozmieszczenie równomierne - rzadko spotykane w przyrodzie, osobniki rozmieszczone są w miej więcej równej odległości to jest np. równoległe ułożenie drzewek owocowych w sadzie
• Rozmieszczenie skupiskowe - ten typ rozmieszczenia spotykamy najczęściej, dotyczy on wielu gatunków prowadzących stadny tryb życia np. zebry, antylopy, wilki, a z roślin np. borówka, maliny i wiele innych. Taka strategia pozwala na łatwiejsze zdobycie pożywienia i przetrwanie, często w stadzie część osobników zajmuje się polowanie, a inne opieką nad młodymi.
• Rozmieszczenie przypadkowe - występują bardzo rzadko, rozmieszczenie losowe bez jakichkolwiek zasad, występuje głównie w przypadku bakterii i innych organizmów niższego rzędu np. tasiemców

Typy oddziaływań między populacjami:

• Antagonistyczne

- drapieżnictwo - w tym typie oddziaływania występuje populacja ofiary i populacja drapieżnika.

Zwykle populacja drapieżcy jest mniejsza lub nawet ograniczona do pojedynczych sztuk

(np. rodzina gepardów).

- konkurencja - gatunki konkurencyjne posiadają podobne lub nawet identyczne wymagania. Populacje

rywalizują o pokarm, siedlisko, wodę pitną itp. W przypadku bardzo zaostrzonej konkurencji

trwającej przez dłuższy czas może dojść do wyginięcia słabszej lub mniej liczebnej populacji.

- pasożytnictwo - wyróżnimy tu populację żywiciela i populację pasożyta. Pasożyt jest uzależniony od

swojego żywiciela. Działa na jego szkodę, ale nie zabija, przynajmniej nie od razu, czerpiąc miedzy

innymi korzyści pokarmowe, przez co osłabia go, powoduje zahamowanie wzrostu i niejednokrotnie

zaburza prawidłowy rozwój, co prowadzi do powstania różnego rodzaju zwyrodnień.

Często żywiciel nie jest nawet świadomy zarażenia, gdyż organizmy pasożytnicze wytworzyły w toku

ewolucji szereg przystosowań do takiego trybu życia m.in. wytwarzają substancje, dzięki którym ich

obecność pozostaje niezauważona.

- amensalizm - w tym typie jeden organizm wytwarza substancje, które są szkodliwe dla innego, ale on

sam nie odnosi z tego żadnych korzyści. Doskonałym przykładem są grzyby wytwarzające

antybiotyki zabójcze dla bakterii.

• Nieantagonistyczne

- protokooperacja- ten typ oddziaływania występuje pomiędzy dwoma organizmami dla których taka

współpraca jest konieczna dla przetrwania. Oboje odnoszą korzyści np. porost to symbioza grzyba i

glona, grzyb dostarcza wodę oraz składniki mineralne, a glon - produkty wytworzone w procesie

fotosyntezy, innym przykładem jest współżycie bakterii trawiących celulozę oraz przeżuwaczy

w których żołądkach występują.

- mutualizm - występuje, gdy dwa organizmy mogą ze sobą współpracować odnosząc obopólne

korzyści, ale współżycie to nie jest konieczne dla ich przetrwania np. ukwiał może osiedlić się na

muszli kraba korzystając z resztek z jego posiłków, a przy tym chroniąc stawonoga przed atakiem

drapieżników, ale też oba organizmy bez szkody dla siebie żyją oddzielnie; krab zmienia muszle na

inną podczas gdy ukwiał żyje dalej samotnie.

- komensalizm- współistnienie dwóch organizmów lub populacji, podczas której jedna nie odnosi

korzyści ani szkody, a druga czyli tak zwany komensal korzysta na przykład z resztek pokarmowych

czy odchodów np. hiena i lew, lew i sęp.

Zagrożenia:

Źródłami zagrożeń są: zakłady przemysłowe, transport samochodowy.

Mogą to być zagrożenia pyłowe, które pokrywają powierzchnie roślin powodując ograniczoną fotosyntezę, pyły drażniące oczy, powodując ich stany zapalne.

Zagrożenia gazowe takie jak dwutlenek węgla powstający podczas spalania paliw, tlenki siarki niebezpieczne dla roślin, czad, który jest bardzo groźny dla życia człowieka powodując w większej ilości (w pomieszczeniu) niedotlenienie mózgu, (co może być przyczyną śmierci). Tlenki siarki reagując z wodą powodują powstanie kwaśnych deszczy. Taki opad jest niezwykle niebezpieczny dla roślin, zdarza się, że cały las ginie na skutek działalności kwaśnych deszczy. Kwaśne deszcze nie zakwaszają gleby, a jeśli już to w niewielkim stopniu, główna przyczyna zakwaszania gleb są kwasy humusowe.

Zanieczyszczenie wody:

Są to niekorzystne zmiany chemiczne i bakteriobójcze spowodowane w nadmiarze substancjami nieorganicznymi (stałe, płynne, gazowe), organicznymi tj. radioaktywnych czy ciepła, które uniemożliwiają wykorzystanie wody do celów gospodarczych. Zanieczyszczenie może być naturalne pochodzące z domieszek zawartych w wodach powierzchniowych i podziemne (np. zasolenie, zanieczyszczenie humusem), oraz sztuczne - antropogeniczne, związane z działalnością człowieka (ścieki).

Zanieczyszczenie biologiczne jest spowodowane obecnością drobnoustrojów patogennych, np. pierwotniaków, wirusów, bakterii, natomiast zanieczyszczenie chemiczne odnosi się do zmian składu chemicznego i odczynu (pH). Ich przyczyna są: chemiczne środki ochrony roślin, benzyna, oleje, ropa i jej pochodne, nawozy sztuczne używane w rolnictwie, węglowodory aromatyczne, sole metali ciężkich, silne kwasy, zasady i fenole.

Niektóre sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniami:

• Oczyszczanie ścieków i unieszkodliwiania osadów ściekowych
• Zabezpieczenia hałd i wysypisk
• Napowietrzanie wód stojących
• Stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej

Degradacja gleb:

Działalność przemysłowa, agrotechniczna oraz działanie sił przyrody np. erozja są przyczynami niekorzystnych zmian gleby. Największa degradacja gleb spowodowana jest przez przemysł (kopalnie odkrywkowe, huty, wysypiska). W Polsce ocenia się, że powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych, wymagających rekultywacji i zagospodarowań obejmowało około 74 tys. ha, to jest około 0,25% powierzchni kraju. Największe występowanie zniszczeń odnotowano w województwach: dolnośląskim, śląskim, wielkopolski.

Jeżeli chodzi o erozje wodną to obejmuje ona około 28% obszaru Polski, a prawie 28% powierzchni gruntów ornych jest objęte erozja wietrzna. Dotyczy ona przede wszystkim terenów górzystych, podgórskich i wyżynnych takich jak: Podkarpacie, Pogórze Sudeckie, Karpaty, wyżyna Lubelska, Krakowsko-Czętochowska, Kielecko-Sandomierska. Jednym z czynników degradujących glebę jest m. innymi deficyt wody. Można spotkać się z tym zjawiskiem w Wielkopolsce, na Wyżynie Lubelskiej oraz na Górnym Śląsku.

Rozwój człowieka jest uzależniony od składu gleby i jej struktury, która z pożywieniem roślinnym i zwierzęcym dostarcza mu odpowiedniej ilości wysokokalorycznych składników odżywczych, witamin, substancji mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ekologiczne skutki zanieczyszczenia chemicznego gleby dotyczą nie tylko człowieka, ale również zwierząt i roślin.

Kilka sposobów chroniących glebę przed zanieczyszczeniami chemicznymi:

• Właściwe składowanie odpadów przemysłowych i komunalnych
• Ograniczenie emisji pyłowo-gazowej
• Budowa osłon biologicznych w postaci pasów zieleni, które w znacznym stopniu redukują zanieczyszczenia
• Dostosowanie użytkowania terenów i produkcji roślinnej do panujących warunków w strefie degradującego działania zanieczyszczeń
• Umiarkowane i racjonalne stosowanie środków ochrony roślin, nawozów mineralnych