UKŁAD LIMFATYCZNY
Do układu limfatycznego, zwanego także układem chłonnym zaliczamy: naczynia limfatyczne, węzły chłonne i niektóre narządy takie jak: grasica, śledziona, czy szpik kostny. Możemy tu także wyróżnić migdałki, które są zgrupowaniem tkanki chłonnej. Limfa, inaczej chłonka jest płynem ustrojowym o mlecznym zabarwieniu. Powstaje w wyniku przesączu krwi przez naczynia włosowate. W skład limfy wchodzą m. in. białka i tłuszcze, a także woda, sole mineralne i znaczne ilości leukocytów. Chłonka transportuje niektóre leukocyty, głównie monocyty i limfocyty, które uczestniczą w mechanizmach obronnych organizmu. Wchłania ona także związki pokarmowe, przede wszystkim produkty przemiany tłuszczów.
Naczynia limfatyczne o wiotkiej budowie, posiadają cienkie ściany i zawierają gęsto rozmieszczone zastawki, które zapobiegają cofaniu się limfy. W związku z tym jej przepływ jest jednokierunkowy. Z przestrzeni międzykomórkowych chłonka zbierana jest przez naczynia limfatyczne, które rozgałęziają się i przechodzą w pnie limfatyczne (wyróżniamy tu pień limfatyczny prawy, czy pień piersiowy). Przy naczyniach limfatycznych znajdują się także węzły chłonne. Charakteryzują się one zaokrąglonym kształtem i wielkością od 2 do 30 mm. Wśród węzłów chłonnych wyróżniamy m. in. węzły przyuszne, węzły podżuchwowe, czy też węzły pachowe lub węzły pachwinowe. W pniach limfatycznych zbierana jest limfa, która trafia tu za pośrednictwem mniejszych naczyń limfatycznych. W końcowym etapie chłonka "wlewana" jest do żył i tym samym wraca do układu krwionośnego.
Układ limfatyczny można uznać za układ otwarty. Wiąże się to z tym, iż naczynia limfatyczne zaczynają się w przestrzeniach międzykomórkowych. W niektórych podręcznikach medycznych możemy jednak znaleźć tezę, która nie zgadza z powyższym twierdzeniem. Uważa się bowiem, że naczynia limfatyczne nie otwierają się do przestrzeni między komórkami, a jedynie są ślepe z jednej strony. Naczynia w dalszym przebiegu łączą się ze sobą i uchodzą do żył w okolicach serca.
ZADANIA UKŁADU LIMFATYCZNEGO:
- udział w reakcjach odpornościowych organizmu - limfocyty i monocyty powstają w węzłach chłonnych;
- neutralizacja szkodliwych, obcych ciał;
- za pośrednictwem tego układu limfa powraca do krwioobiegu.
Za pośrednictwem naczyń krwionośnych krew rozprowadzana jest po całym organizmie. Odpowiednia budowa naczyń włosowatych umożliwia wymianę substancji między krwią a komórkami organizmu. Produkty, które powstały w wyniku przemiany materii, zostają natomiast wydalone w przestrzenie pomiędzy komórkami, a następnie trafiają do chłonki. Limfa płynie w naczyniach limfatycznych, które prowadzą ją następnie do żył i dalej do serca. Krew i limfa uczestniczą w transporcie różnych substancji w organizmie. Niekiedy jednak przenoszą one także różne substancje szkodliwe, czy mikroorganizmy, jak np. bakterie chorobotwórcze. Dzięki płynom ustrojowym, ciała obce czy związki niebezpieczne dla zdrowia człowieka, mogą dotrzeć do narządów lub innych części organizmu. Mikroorganizmy rozpoczynają tu etap szybkiego namnażania. Chłonka zostaje oczyszczona z czynników chorobotwórczych dzięki działalności węzłów chłonnych. Możliwa jest jednak sytuacja, iż to właśnie węzły limfatyczne stają się celem ataku choroby. Należy zaznaczyć, iż w takiej przypadku ogranicza się ona tylko do tego narządu i nie rozprzestrzenia się w szybkim tempie po całym organizmie. Z węzłów chłonnych, które znajdują się przy naczyniach limfatycznych choroba roznoszona jest przez limfę, o wiele wolniej niż ta, którą przenosi krew. Nowotwory złośliwe najczęściej szerzą się właśnie przez węzły chłonne. W węzłach osiadają komórki nowotworowe oddzielone od tzw. ogniska pierwotnego. Komórki te tworzą następnie ogniska przerzutowe w różnych narządach.
Podsumowując:
Układ limfatyczny:
- układ limfatyczny jest układem otwartym;
- skład:
- zadania:
- udział w reakcjach odpornościowych organizmu;
- neutralizacja ciał obcych;
- transport limfy, limfa odprowadzana jest do układu krwionośnego.
Układ krwionośny:
- układ krwionośny jest układem zamkniętym;
- skład:
- naczynia krwionośne, do których zaliczmy żyły i tętnice, a także naczynia włosowate; tętnicami krew odprowadzana jest z serca do tkanek, żyłami krew wraca do serca;
- serce - główny narząd tłoczący krew; u człowieka czterodziałowe;
- płynem ustrojowym jest krew, która składa się z osocza i zawieszonych w nim elementów morfotycznych, czyli krwinek (erytrocyty, leukocyty, płytki krwi).
- zadania:
- transport tlenu z płuc do tkanek; transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc, a następnie na zewnątrz organizmu;
- transport substancji odżywczych do tkanek ciała;
- odprowadzanie szkodliwych produktów przemiany materii do nerek;
- transport hormonów i witamin;
- udział w reakcjach odpornościowych organizmu;
- regulacja środowiska wewnętrznego: utrzymywanie stałej temperatury ciała, odpowiedniego ciśnienia osmotycznego, stężenia jonów wodorowych, czyli pH.
