PODWZGÓRZE

Leży ono w międzymózgowiu, łączy ze sobą czynnościowo układ hormonalny i nerwowy wydzielając hormony, które wpływają na przysadkę mózgową. Są to liberyny, które pobudzają przysadkę i statyny, które działają hamująco. Ponadto w podwzgórzu syntetyzowane są dwa hormony o działaniu ogólnoustrojowym:

  • wazopresyna - powoduje wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych i obkurcza ściany naczyń krwionośnych podnosząc tym samym ciśnienie krwi
  • oksytocyna - wywołuje skurcze macicy w czasie porodu oraz pobudza gruczoły mleczne do wydzielania mleka podczas okresu karmienia

PRZYSADKA MÓZGOWA

Jest ona gruczołem nadrzędnym w układzie hormonalnym. Wydziela hormony tropowe, które regulują pracę różnych narządów wewnętrznych:

  • somatotropina (hormon wzrostu) - wpływa na metabolizm tłuszczów, cukrów i białek, powodując ich rozkład. Działa na wzrost kości, a tym samym na wzrost całego organizmu. Nadmiar hormonu wzrostu objawia się gigantyzmem lub akromegalią, zaś jego niedobór karłowatością
  • adrenokortykotropina - pobudza czynność wydzielniczą kory nadnerczy
  • tyreotropina - pobudza czynność wydzielniczą tarczycy
  • gonadotropiny - pobudzają jądra i jajniki
  • prolaktyna - pobudza gruczoły mleczne do produkcji mleka w okresie karmienia

SZYSZYNKA

Wydziela ona hormon melatoninę, która reguluje dojrzewanie płciowe oraz kontroluje czuwanie i sen

GRASICA

Jednym z jej hormonów jest tymozyna, która wpływa na układ odpornościowy

NADNERCZA

KORA wydziela trzy grupy hormonów:

  • glikokortykoidy - przedstawicielem jest kortyzol. Wpływa on na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek. Jest to hormon stresu. Niedobór glikokortykoidów powoduje chorobę Addisona
  • mineralokortykoidy - przedstawicielem jest aldosteron, który reguluje gospodarkę wodno-mineralną organizmu. Niedobór mineralokortykoidów wywołuje chorobę Cushinga
  • androgeny - przedstawicielem jest testosteron. Powoduje on powstawanie drugorzędowych cech płciowych męskich oraz wpływa na syntezę białek. Jego nadmiar powoduje przedwczesne dojrzewanie u chłopców i maskulinizację u dziewczynek

RDZEŃ wydziela dwa hormony: adrenalinę i noradrenalinę, które mobilizują organizm do działania w sytuacjach stresowych

TARCZYCA

Syntetyzuje ona trzy hormony:

  • tyroksyna i trójjodotyronina - przyspieszają tempo przemiany materii wpływając na syntezę białek i przemiany tłuszczów. Nadmiar powoduje chorobę Gravesa-Basedowa, która objawia się wytrzeszczem oczu, potliwością i drażliwością. Niedobór tych hormonów powoduje kretynizm u dzieci, a także ospałość i wole
  • kalcytonina - reguluje gospodarkę wapniową organizmu. Odprowadza ona wapń z krwi do kości, obniżając tym samym jego stężenie we krwi

PRZYTARCZYCE

Wydzielany jest parahormon, który wraz z kalcytoniną reguluje gospodarkę wapniową. Działa on przeciwnie do kalcytoniny, to jest, odprowadza wapń z kości do krwi, zwiększając jego stężenie we krwi. Jego nadmiar objawia się wysokim poziomem wapnia we krwi i łamliwością kości, zaś niedobór powoduje za niski poziom wapnia we krwi, co wpływa negatywnie na funkcjonowanie układu nerwowego

TRZUSTKA

Wysepki trzustkowe Langerhansa zbudowane są z dwóch rodzajów komórek, α i β:

  • komórki α - produkują hormon glukagon, który powoduje w wątrobie przekształcenie glikogenu w glukozę
  • komórki β - produkują hormon insulinę, która działa odwrotnie, a więc przekształca glukozę w glikogen. Jej niedobór powoduje cukrzycę. Oba hormony odpowiadają na utrzymanie stałego poziomu glukozy we krwi

JĄDRA

Wytwarzają androgeny (męskie hormony płciowe), których głównym przedstawicielem jest testosteron. Odpowiadają one za drugorzędowe cechy płciowe męskie i prawidłową spermatogenezę. Wpływają na popęd płciowy i płodność. Ich niedobór powoduje zaburzenia mutacji, niemęski typ budowy ciała i zaburzenia płodności

JAJNIKI

Wytwarzają dwie grupy hormonów o odmiennym działaniu:

  • estrogeny (żeńskie hormony płciowe), do których należy estradiol. Odpowiadają one za powstanie drugorzędowych cech płciowych żeńskich, za dojrzewanie komórki jajowej i owulację. Wpływają one również na prawidłową oogenezę i płodność. Niedobór powoduje niekobiecą budowę ciała i zaburzenia płodności
  • progesteron - odpowiada za utrzymanie ciąży