Szkielet człowieka składa się z kręgosłupa i czaszki, tworzących szkielet osiowy, oraz kości kończyn górnych, które są połączone obręczą barkową i kończyn dolnych połączonych obręczą miedniczą. Między kośćmi istnieją połączenia - szwy i stawy. Nauka zajmująca się układem kostnym to osteologia Do chorób układu kostnego zalicza się zapalenie i chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatyzm, osteoporozę i wiele innych schorzeń, z których niektóre są wyleczalne, a przy pozostałych można tylko starać się złagodzić objawy schorzenia.
Osteoporoza
Osteoporoza występuje zwykle u kobiet, które przebyły menopauzę, ale może zdarzyć się u młodszych kobiet oraz u mężczyzn. Skutkiem osteoporozy jest podniesione ryzyko złamań. Choroba polega na niedoborze wapnia, który jest podstawowym budulcem kości. Na gospodarkę mineralną kości wpływają zwartość wapnia oraz witaminy D w pokarmie, jak również liczne hormony - parathormon, kalcytonina i hormon wzrostu. Przyczynami osteoporozy są niska aktywność fizyczna i niewłaściwa dieta z niedoborem wapnia oraz niedożywienie, jak również zmiany hormonalne, które wynikać mogą z nadczynności tarczycy oraz przytarczyc. aby przekonać się czy ryzyko wystąpienia osteoporozy jest wysokie lub może choroba już zaistniała, można poddać się badaniu gęstości kości. Chorym zaleca się terapie hormonalną oraz dietę z dużą zawartością wapnia. Objawem osteoporozy jest podatność na złamania przy lekkich urazach. Złamania te występują zwykle w okolicy nadgarstka, szyjce kości udowej oraz w kręgach, mogą jednak dotyczyć także innych kości. Dochodzi także do zmian w kręgosłupie, które prowadzą do powstania garbu lub obniżenia wzrostu, dotyczy to jednak głównie osób starszych. Nie można wyleczyć zmian, do jakich doprowadziła osteoporoza. Aby spowolnić rozwój choroby stosuje się hormonalna terapię u kobiet w okresie menopauzy. Skuteczne jest także podanie kalcytoniny, oraz nie dopuszczanie do niedoboru wapnia, który powinien być dobrze wchłaniany -stąd potrzeba spożywania witaminy D. Należy także zadbać o aktywność ruchową, która poprawia sprawność układu szkieletowego, oraz prowadzić zdrowy tryb życia. Wskazane jest także zachowanie ostrożności aby unikać upadków, które mogłyby doprowadzić do złamań.
Paluch koślawy
Paluch koślawy jest zniekształceniem stopy, które polega na wygięciu dużego palca stopy w stronę małego, przez co podstawa palca może ulegać uciskom. Schorzenie może być wywołane nieprawidłowym obuwiem, np. noszeniem butów o bardzo zwężonych szpicach. Może także dojść do powstania zapalenia stawu między paliczkami, lub do usztywnienia całego dużego palca. Jest to schorzenie, które powinno być leczone pod okiem chirurga lub ortopedy. Objawia się ono widocznym zniekształceniem palucha oraz bólem przy chodzeniu. Należy stosować leki przeciwzapalne i zapobiegające obrzękowi, oraz przeciwbólowe. W niektórych przypadkach lekarz zaleca noszenie specjalnych butów ortopedycznych lub wkładek, które korygują wadę. W skrajnych przypadkach stosuje się zabieg operacyjny, w czasie którego usuwa się zniekształcenie. Aby uniknąć zachorowania należy nosić odpowiednie obuwie, w którym palce są ułożone w naturalny sposób.
Zapalenie stawów
Zapalenie stawów powoduje obrzęk, zaczerwienienie i ból zajętego miejsca, jak również ograniczona jest ruchomość tego stawu. Najczęstszą przyczyną zapalenia stawów są zmiany reumatyczne oraz zwyrodnienie, bywa jednak, że zapalenie stawów występuje przy chorobach wenerycznych jak kiła, rzeżączka, lub innych schorzeniach. Aby zdiagnozować zapalenie stawu należy wykonać prześwietlenie lub tomografię, koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza. Leczenie opiera się na podawaniu środków minimalizujących ból i obrzęk, oraz leków przeciwzapalnych. Można także stosować metody niefarmakologiczne, jak terapia ciepłem i ultradźwiękami. Wymagane jest usztywnienie kończyny, bowiem ruch nie pomaga w leczeniu. w przypadkach, gdy stan zapalny wywołała infekcja, podaje się odpowiednie dawki antybiotyków i usuwa nadmiar płynu ze stawu. W stanach poważnych, gdy doszło do trudnych w leczeniu zmian, stosuje się zabiegi chirurgiczne, które sprowadzają się do usunięcia tkanki zmienionej. Można także zastosować wszczepienie protez stawu - dostępne są niemal wszystkie, od biodrowego po stawy palców, jest to jednak ostateczność. Ważna jest także fizykoterapia, która pozwala powoli przywracać ruchomość stawów.
