Komórka to najmniejszy element strukturalny i funkcjonalny żywego organizmu zdolny do spełniania podstawowych czynności życiowych, takich jak wzrost, odżywianie, oddychanie, rozmnażanie. Komórki mają od 0.2 mikrometrów (bakterie) do nawet kilkudziesięciu centymetrów długości (włókna indyjskiej rośliny rami). Kształt komórek także uzależniony jest od pełnionych przez nie funkcji. Mogą być płaskie (jak komórki nabłonkowe), okrągłe (jak erytrocyty) lub nieregularne z wypustkami (jak komórki nerwowe).
Znamy dwa typy komórek:
- prokariotyczne
- eukariotyczne
Komórki prokariotyczne nie mają wykształconego jądra komórkowego. Ich materiał genetyczny w postaci kolistych cząsteczek DNA spoczywa wprost w cytoplazmie nieosłonięty błonami. Wielkość takiej komórki to kilka mikrometrów.
Komórki eukariotyczne zaś posiadają jądro komórkowe otoczone dwoma błonami śródplazmatycznymi, w którym mieści się materiał genetyczny. W cytoplazmie są zawieszone różnego rodzaju błoniaste organelle, których brak u prokariontów, np. aparat Golgiego, siateczka endoplazmatyczna, peroksysomy, lizosomy, mitochondria, chloroplasty, wakuole, cytoszkielet. Komórka ma wielkość od kilkunastu do kilkudziesięciu mikrometrów, jednak w niektórych przypadkach może to być kilkanaście lub kilkadziesiąt centymetrów (np. ptasie jaja).
Różnice i podobieństwa między komórkami obu typów zebrano w tabeli:
|
ORGANELLUM
|
KOMÓRKA PROKARIOTYCZNA
|
KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA
|
|
ŚCIANA KOMÓRKOWA
|
+
|
+ rośliny i grzyby
|
|
BŁONA KOMÓRKOWA
|
+
|
+
|
|
JĄDRO KOMÓRKOWE
|
-
|
+
|
|
CHROMOSOMY
|
koliste DNA
|
liniowe DNA, połączone z białkami
|
|
MITOCHONDRIA
|
-
|
+
|
|
CHLOROPLASTY
|
-
|
+ w komórkach fotosyntetyzujących
|
|
SIATECZKA ENDOPLAZMATYCZNA
|
-
|
+
|
|
RYBOSOMY
|
+
|
+
|
|
APARAT GOLGIEGO
|
-
|
+
|
|
LIZOSOMY
|
-
|
+
|
|
WAKUOLE
|
-
|
+
|
|
CYTOSZKIELET
|
-
|
+
|
Jak widać z tabeli główną różnicą między oboma typami komórek jest wytworzenie przez eukarionty obłonionych organelli. Błony białkowo - lipidowe spełniają w komórkach wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim otaczają cytosol i chronią go przed niekontrolowanym wpływem środowiska. Poza tym dzielą wnętrze komórki na przedziały (kompartmenty), dzięki czemu nawet przeciwstawne procesy mogą zachodzić tuż obok siebie w cytoplazmie nie wpływając na siebie wzajemnie.
Błony komórkowe zbudowane są z lipidów (głównie fosfolipidów) i białek. Lipidy błony składają się z glicerolu (tzw. hydrofilowa główka) zestryfikowanego łańcuchami kwasów tłuszczowych (tzw. łańcuchy hydrofobowe). Tworzą one dwuwarstwę, w której główki skierowane są na zewnątrz zaś łańcuchy kwasów tłuszczowych do środka. Błony nie są strukturami sztywnymi. W literaturze określa się je jako półpłynne. Stopień płynności zależy od rodzaju kwasów tłuszczowych i obecności innych cząsteczek, takich jak np. cholesterol. Błony są bardziej płynne gdy budują je kwasy tłuszczowe nienasycone i gdy zawierają mniej cholesterolu. Nasycone kwasy tłuszczowe i dużo cholesterolu powodują, że stają się one bardziej sztywne. Działanie cholesterolu polega na tym, że jako mała cząsteczka, wchodzi on między łańcuchy tłuszczowe i niweluje wpływ stopnia nasycenia.
W skład błon biologicznych wchodzą także białka. Prawdopodobnie objętościowo jest ich tyle samo co lipidów. Cząsteczki białek mogą przechodzić przez dwuwarstwę lipidową, lub być tylko w niej zanurzone od strony cytoplazmy albo od strony matriks międzykomórkowej. Rejon białka penetrujący między hydrofobowe łańcuchy kwasów tłuszczowych zbudowany jest z aminokwasów o podobnych właściwościach. Dzięki temu białko nie 'wysuwa się' z błony, gdyż przeciwdziałają temu siły elektrostatyczne: hydrofilowe główki odpychają hydrofobowe aminokwasy i utrzymują je wewnątrz błony.
Błony biologiczne są spolaryzowane, przez co rozumiemy, że skład każdej z warstw lipidowych może być inny. Inaczej mówimy, że błony są asymetryczne. Białka położone na zewnętrznej powierzchni komórki często zawierają łańcuchy cukrowe (tzw. glikolipidy). Tworzą one tzw. glikokaliks, czyli cukrową otoczkę chroniącą komórkę przed działaniem środowiska i biorącą udział we wzajemnym rozpoznawaniu się komórek (co ma znaczenie np. w procesach immunologicznych). Od strony cytoplazmy nigdy nie występują związane z błoną glikoproteiny, choć oczywiście są tam inne rodzaje białek.
Jak już wspomniano błony ograniczają komórki fizycznie przez co chronią je w pewnym stopniu przed wpływem związków chemicznych obecnych w środowisku. Stanowią także płaszczyznę, na której komórka z tym środowiskiem się komunikuje. Przez błony odbywa się transport substancji z i do komórki. Może on przebiegać w różny sposób, zależnie od właściwości transportowanych substancji. Małe cząsteczki pozbawione ładunku, np. gazy jak tlen i dwutlenek węgla mogą swobodnie pokonywać błonę na zasadzie dyfuzji, czyli zgodnie z gradientem stężeń. Większe, nawet polarne (ale pozbawione ładunku) cząsteczki też mogą przechodzić przez błony bez użytkowania energii, za pomocą transportu biernego. Duże cząsteczki, np. związki organiczne oraz jony (np. sodu, wapnia, potasu) muszą być transportowane aktywnie z użyciem energii pochodzącej z rozkładu ATP. W taki sposób możne przenosić cząsteczki wbrew gradientowi stężeń, z miejsca gdzie jest ich mało do takiego gdzie ich stężenie jest wyższe. Tę zdolność błon do wybiórczego transportu wybranych związków nazywamy selektywną przepuszczalnością. Dzięki niej na granicy przedziałów komórkowych mogą być generowane gradienty stężeń zużywane potem do uzyskiwania energii w postaci wiązań chemicznych (np. gradient protonów w mitochondriach).
Błony biologiczne mają zdolność rozłączania się i ponownego zlewania. Jest ona wykorzystywana w transporcie do lub z komórki dużych obiektów oraz płynów. Rodzaje takiego transportu to:
- egzocytoza - transport na zewnątrz komórki
- endocytoza - wchłanianie przez komórkę
- pinocytoza - rodzaj endocytozy w sytuacji gdy komórka wchłania ciecz lub drobne substancje
- fagocytoza - rodzaj endocytozy, gdy wchłaniane są duże substancje
Woda może swobodnie migrować przez błony na zasadzie osmozy. Będzie ona wchodzić lub wychodzić z komórki w zależności od jej stężenia na zewnątrz błony. Możliwe są trzy przypadki:
- roztwór na zewnątrz jest hipertoniczny (o większym stężeniu wody) - woda napływa do komórki, czasem aż do przerwania błony
- roztwór na zewnątrz jest hipotoniczny (o mniejszym stężeniu wody) - woda wypływa z komórki
- roztwór na zewnątrz jest izotoniczny (o takim samym stężeniu wody) - brak dyfuzji
Jądro komórkowe to najważniejsze organellum w komórce. Może przyjmować różne kształty: okrągły, owalny, wrzecionowaty, fasolowaty etc. Otoczone jest dwiema błonami białkowo - lipidowymi, w których są pory jądrowe. Służą one do transportu nawet stosunkowo dużych cząsteczek RNA i pewnych rodzajów białek.
Wnętrze jądra wypełnia chromatyna złożona z DNA zawierającego informację genetyczną, oraz z wielu rodzajów białek (np. białka histonowe). To właśnie w genach zawarte są wszystkie informacje o składzie białkowym organizmu, co determinuje jego rozwój, wygląd etc.
Część chromosomów jest superhelikalnie zwinięta i nieaktywna transkrypcyjnie, część zaś jest rozwinięta i na niej może przebiegać transkrypcja genów. Nieaktywna część zwana jest heterochromatyną, część aktywna to euchromatyna.
We wnętrzu jądra można obserwować mikroskopowo bardziej gęsty optycznie region zwany jąderkiem. Odbywa się tam transkrypcja genów kodujących rybosomowe RNA, co oznacza, że składa się ono z białek aparatu transkrypcyjnego i DNA. Utworzone tu rybosomy biorą udział w procesie transkrypcji odbywającym się w cytoplazmie.
W czasie podziałów komórki kwas deoksyrybonukleinowy ulega silniejszemu skręceniu, co obserwuje się jako wzrost gęstości optycznej w mikroskopie świetlnym. Uwidocznieniu ulegają wtedy chromosomy.
Główną funkcją jądra komórkowego jest oddzielenie materiału genetycznego od innych kompartmentów komórki, co zmniejsza ryzyko jego uszkodzenia przez obecne w cytoplazmie związki chemiczne. Jądro włączając lub wyłączając syntezę różnych białek steruje procesami życiowymi komórki.
DNA musi być powielone przed każdym podziałem mitotycznym i w niezmienionej formie równo rozdzielone do komórek potomnych. W czasie mejozy powstające komórki płciowe powinny otrzymać niezmutowane DNA w ilości 1n, czyli powinny być haploidalne.
Wśród organelli cytoplazmatycznych dwa wyróżniają się cechą dającą im pewną niezależność od jądra komórkowego. Posiadają mianowicie własny materiał genetyczny i maszynerię konieczną do syntezy białek. Organella te to mitochondria i chloroplasty. W swoim DNA mają geny części budujących je białek. Reszta kodowana jest w DNA zdeponowanym w jądrze, co czyni ich niezależność tylko częściową. Mogą się jednak namnażać niezależnie od podziałów komórki.
Oba typy organelli biorą udział w przemianach energii. Chloroplasty 'wyłapują' energię światła słonecznego i 'zamykają' ją w wiązaniach chemicznych. W mitochondriach uwalniana jest energia zmagazynowana w związkach cukrowych.
Mitochondria są otoczone dwoma błonami lipidowo - białkowymi. Zewnętrzna posiada pory przez które może przechodzić wiele związków i jony. Wewnętrzna jest silnie pofałdowana (dzięki czemu ma dużą powierzchnię), tworzy tzw. grzebienie mitochondrialne. Różnicea przepuszczalności błon pozwala na stworzenie gradientu stężeń protonów, którego energia jest zużywana do produkcji ATP.
W mitochondrich zachodzi proces oddychania komórkowego. Ma on trzy podstawowe etapy:
1. GLIKOLIZA - zachodzi w cytoplazmie (poza mitochondrium), jej celem jest dostarczenie substratu do dalszych przemian, pierwotny substrat (najczęściej glukoza) jest rozkładany do kwasu pirogronianowego, który jest transportowany do mitochondrium.
2. CYKL KREBSA (KWASU CYTRYNOWEGO) - zachodzi w macierzy mitochondrialnej, cykl przemian enzymatycznych; pirogronian z glikolizy łączy się z cytrynianem, w wyniku dalszych przemian cytrynian zostaje odtworzony (może dalej krążyć w cyklu Krebsa), zaś produktami są woda i wolne elektrony.
3. ŁAŃCUCH ODDECHOWY - ma miejsce na powierzchni grzebieni mitochondrialnych (tam umieszczone są ogniwa łańcucha); elektrony przechodząc przez kolejne przenośniki stopniowo uwalniają energię w taki sposób, że może ona być wykorzystana przez komórkę; końcowym produktem są związki chemiczne magazynujące tę energię, produktem ubocznym jest woda.
Chloroplasty są tylko w komórkach fotosyntetyzujących i nadają im zielony kolor od barwnika który zawierają - chlorofilu. Podobnie jak mitochondria ograniczone są dwiema błonami, z których zewnętrzne odznacza się wyższą przepuszczalnością niż wewnętrzna. Ponadto wewnątrz posiadają system połączonych ze sobą obłonionych pęcherzyków zwanych tylakoidami, które są zawieszone w macierzy, zwanej tu stromą. Tylakoidy są zgrupowane w stosy, czyli tzw. grana. Własne RNA i rybosomy dają chloroplastom pewną niezależność od jądra komórkowego, choć część białek chloroplastowych jest kodowana w DNA jądrowym.
W chloroplastach zachodzi proces fotosyntezy zależny od obecności chlorofilu. Barwnik ten wraz z białkami i innymi cząsteczkami tworzy specjalne wielopodjednostkowe kompleksy zwane fotosystemami. Są one w stanie wyłapywać fotony światła i przekształcać ich energię na energię chemiczną. Dzięki temu w czasie fotosyntezy z dwutlenku węgla mogą powstawać związki organiczne.
Proces fotosyntezy składa się z dwóch etapów:
1. FAZA JASNA - zachodzi w błonach tylakoidów. Konieczna do jej inicjacji jest obecność światła. Fotony światła wybijają elektron ze związku światłoczułego. Powstaje tam więc tzw. dziura elektronowa, która ściąga inne elektrony (ma ładunek dodatni). Ostatecznym donorem elektronów zostaje cząsteczka wody, która w wyniku tego ulega rozpadowi. Wybity przez kwant światła elektron przechodzi przez łańcuch przenośników ułożonych zgodnie z malejącym potencjałem (łańcuch przenoszenia elektronów), więc stopniowo wytraca energię, która jest magazynowana jako ATP i NADPH, czyli tzw. siła asymilacyjna wykorzystywana w następnym etapie.
2. FAZA CIEMNA (CYKL CALVINA) - zachodzi w stromie, czyli macierzy chloroplastów. Nazwa pochodzi stąd, że może zachodzić w ciemności (światło nie jest potrzebne ale też nie przeszkadza). Jest to zbiór cyklicznych przemian enzymatycznych, w wyniku których wchodzący w cykl dwutlenek węgla przy wykorzystaniu zebranej w fazie jasnej energii jest włączany do związków organicznych (powiększa pulę węgla organicznego organizmu). Można wyróżnić tu trzy podstawowe etapy:
- karboksylacja - przyłączenie CO2
- redukcja
- regeneracja - odtworzenie początkowych substratów
Inne organella cytoplazmatyczne nie posiadają własnego DNA są więc zależne od jądra komórkowego.
Rybosomy (oprócz obecnych w mitochondriach i chloroplastach) spełniają swoje funkcje w cytoplazmie. Ich obecność jest konieczna do zajścia translacji, czyli utworzenia cząsteczki białka na matrycy mRNA. Składają się z dwóch podjednostek: dużej i małej, zaś każda z nich zbudowana jest z RNA i białek. Są tworzone w jąderku.
Siateczka endoplazmatyczna (śródplazmatyczna) to zespół błon przedzielających cytoplazmę. Tworzy to przedziały w których blisko siebie mogą zachodzić zupełnie różne procesy. Są dwa typy siateczki:
- szorstka = ziarnista - na której powierzchni przyłączone są rybosomy. Tu zachodzi synteza białek błonowych i ich dalsza obróbka, np. glikozylacja, czyli dołączanie łańcuchów cukrowych.
- gładka - bez rybosomów. Zachodzą w niej procesy metabolizmu lipidów oraz detoksykacja niektórych trucizn.
Również z błon biologicznych zbudowany jest aparat Golgiego. To system spłaszczonych pęcherzyków (tzw. cystern), w których zachodzi sortowanie białek zmodyfikowanych w siateczce endoplazmatycznej. Organellum to jest spolaryzowane, co oznacza, że posiada dwie nieidentyczne strony:
- cis - do tej strony przychodzą pęcherzyki z zawartością, która dopiero ma wejść do aparatu Golgiego
- trans - z tej strony odrywają się pęcherzyki z posortowanym ładunkiem, wychodzące już z aparatu
W komórkach roślinnych w aparacie Golgiego następuje synteza wielocukrów używanych następnie do budowy ściany komórkowej.
Lizosomy to pęcherzyki błonowe. W swym wnętrzu posiadają enzymy zdolne do rozkładu wszystkich rodzajów cząsteczek chemicznych (kwasów nukleinowych, białek cukrów, tłuszczów). Właściwie można je uważać za pewien stan endosomów. Kiedy komórka wchłania jakiś obiekt na zasadzie endocytozy powstały pęcherzyk nazywamy endosomem. Następnie pH we wnętrzu endosomu zostaje obniżone (poprzez wpompowanie do środka protonów), ponieważ niskie pH jest optymalne dla enzymów trawiących. Taki właśnie pęcherzyk z pH obniżonym w stosunku do cytoplazmy nazywamy lizosomem. Po strawieniu ładunku nieprzydatne resztki są usuwane na zewnątrz komórki na drodze egzocytozy. Jeśli lizosom zostałby uszkodzony i enzymy przedostałyby się do cytoplazmy nie wyrządzą tam wielu szkód ponieważ obojętne pH hamuje ich aktywność.
Wakuole u roślin i grzybów i wodniczki u zwierząt pełnią te same funkcje. Są one otoczone jedną błoną zwaną tonoplastem. Wewnątrz znajduje się tzw. sok, który jest mieszaniną wielu związków. Zależnie od rodzaju komórki mogą to być:
- woda
- związki nieorganiczne (np. szczawiany, sole mineralne, jony Ca2+ , Na+ etc.)
- związki organiczne:
# antocjany - zmieniają kolor w zależności od pH (czerwony, różowy fioletowy, niebieski), barwią owoce (np. śliwki, jabłka, czereśnie etc.), kwiaty (np. róże, fiołki, maki), liście (czerwona kapusta), korzenie (marchewka, burak)
# flawony - mają żółty kolor, barwią kwiaty (np. pierwiosnek), owoce (np. śliwki mirabelki), są obecne w liściach herbaty
Wodniczki mogą zawierać niektóre enzymy rozkładające związki chemiczne. Biorą też udział w regulacji turgoru poprzez pochłanianie lub wydalanie wody.
Kolejnym rodzajem pęcherzykowych organelli są peroksysomy. W ich wnętrzu znajdują się enzymy utleniające związki organiczne z użyciem tlenu cząsteczkowego. Jako jeden z produktów takich reakcji może powstawać bardzo niebezpieczny dla komórki związek nadtlenek wodoru, czyli inaczej mówiąc woda utleniona (H2O2). Aby chronić się przed nią w peroksysomach występuje też enzym rozkładający nadtlenek wodoru - katalaza. W wyniku tego rozkładu powstaje wodór i tlen.
Wszystkie opisane organella komórkowe są zawieszone w cytoplazmie. Jest ona osobnym przedziałem komórki. Utrzymuje organella w odpowiedniej orientacji, pozwala na transport przez komórkę np. obłonionych pęcherzyków, czy dużych białek, minimalizuje wstrząsy wywołane ruchem komórki etc.
Są dwa poglądy na budowę cytoplazmy:
1. Pierwsza zakłada, że jest ona zawiesiną białek w wodzie (roztworem koloidalnym) zdolną do przechodzenia z zolu w żel i odwrotnie pod wpływem różnych czynników.
2. Druga uznaje cytoplazmę za nieregularną siateczkę zbudowaną z białek.
Na pewno można jej przypisać kilka cech:
- Elastyczność - możliwość odwracalnego rozciągania się pod wpływem bodźców mechanicznych
- plastyczność - zdolność nieodwracalnego odkształcania się w wyniku działania wysokich ciśnień
- kurczliwość
- fiksotropia - możliwość przechodzenia z żelu w zol pod wpływem wstrząsu mechanicznego
Cytoszkielet jest tworem białkowym penetrującym cytoplazmę, obecnym w komórkach eukariotycznych. Pełni on funkcję rusztowania, na którym rozpięta jest cytoplazma i zawieszone w niej organella. Bierze też udział w transporcie przez komórkę przy pomocy białek motorycznych.
Cytoszkielet budują trzy rodzaje filamentów o różnych średnicach. Ich wspólną cecha jest rodzaj organizacji. Wszystkie są zbudowane z białkowych monomerów łączących się w długie, skręcone sznury.
1. FILAMENTY AKTYNOWE (MIKROFILAMENTY) - powstają z dwóch splecionych polimerów aktyny. Wykrywane w komórce pod błoną. Odpowiadają za zmianę kształtu błony i ruchy całej komórki. Są najcieńsze z filamentów cytoszkieletu.
2. FILAMENTY POŚREDNIE - zbudowane z różnych białek. Wykrywane pod błoną i w cytoplazmie, są głównym elementem rusztowania. Nadają komórce wytrzymałość mechaniczną.
3. MIKROTUBULE - bardzo dynamiczne struktury z monomerów tubuliny. W różnych miejscach dołączone są inne białka. Mikrotubule ulegają ciągłej polimeryzacji i depolimeryzacji na przeciwległych końcach cząsteczki. Swój początek biorą ze specjalnej struktury zlokalizowanej blisko jądra - centrosomu. Przecinają cytoplazmę i tworzą w niej szlaki po których migrują białka motoryczne dyneina i kinezyna, uczestniczące w transporcie pęcherzyków, mitochondriów etc. Z nich też zbudowane są wici i rzęski, takie jak rzęski pantofelka i komórek nabłonkowych, witka plemnika.
Jak wspomniano wcześniej komórki roślinne posiadają specyficzny, martwy twór zwany ścianą komórkową. Podobnie grzyby i pewne jednokomórkowce mają element zwany ścianą komórkową, jednak zbudowany z nieco innego zestawu związków niż ściana roślinna (u grzybów obecna jest np. chityna - polisacharyd budujący pancerzyki owadów).
Zasadniczymi składowymi ściany są:
- warstwa pierwotna
- warstwa wtórna
- blaszka środkowa
Warstwy pierwotna i wtórna zbudowane są z celulozy i hemiceluloz zanurzonych w substancji podstawowej. Blaszka pierwotna jest nasycona pektynami.
Skład ściany komórkowej może być zmieniany przez dodatek różnych substancji wytwarzanych przez komórkę:
- lignina - odkładanie jej powoduje drewnienie ściany. Zapewnia to większą wytrzymałość mechaniczną, ale komórka taka nie może się już łatwo odróżnicować w inną.
- kutyna - zmniejsza parowanie z powierzchni ściany
- suberyna, czyli korek - zmniejsza parowanie i chroni przed mrozem
- woski - odkładają się na zewnątrz ściany, zmniejszają parowanie i zatrzymują wodę w komórce
- śluzy - odkładane na zewnątrz komórki, mogą wiązać wodę
- związki mineralne - wnikają w ścianą komórkową (tzw. inkrustacja), zwiększają twardość ściany i odporność na urazy mechaniczne. Mogą to być np. sole wapnia lub krzemionka (SiO2)
Funkcje ściany komórkowej to przede wszystkim:
- ochrona komórki przed urazami mechanicznymi i innymi niekorzystnymi wpływami środowiska
- zahamowanie parowania z powierzchni komórki (bardzo ważne w środowisku lądowym)
- stworzenie mocnego rusztowania dla dużych organizmów jakimi są rośliny
W ścianie komórkowej występują otwory przez które komórki kontaktują się ze sobą. Są one wyłożone od wewnątrz błoną białkowo - lipidową (w roślinie występuje ciągłość błon biologicznych). Przez te połączenia ( tzw. plazmodesmy) przechodzi cytoplazma wraz z siateczką endoplazmatyczną. W zależności od wielkości plazmodesm dzielimy je na kilka grup (otwarte, zamknięte etc.). Mogą przez nie przechodzić nawet bardzo duże cząsteczki białek lub wręcz wirusy roślinne.
U zwierząt także występują połączenia międzykomórkowe, ale innych rodzajów. Jednym z nich są desmosomu. Połączenia te tworzą wystające na zewnątrz komórki białkowe wypustki. Innym typem są złącza szczelinowe. To kanały białkowe między sąsiednimi komórkami, przez które mogą przechodzić niewielkie cząsteczki, np. jony, niektóre cukry i nukleotydy, ale większe cząstki np. białka, już nie.
Dzięki połączeniom komórki mogą wymieniać informacje o swoim stanie i koordynować pewne czynności (np. podziały). To właśnie dlatego potrafią funkcjonować jako zorganizowane tkanki, a nie chaotyczne zbiory pojedynczych podmiotów.
Tkanka jest to zespół komórek o podobnej budowie, pochodzeniu i funkcji, wraz z ich wytworami (np. substancja międzykomórkowa). (Leksykon PWN)
Komórki organizmów tkankowych wyspecjalizowały się w pełnieniu określonych funkcji. Jedne zapewniają ciału podparcie (tkanka kostna). Inne ochronę przed środowiskiem zewnętrznym i przed drobnoustrojami wnikającymi do wnętrza (tkanka nabłonkowa i komórki układu immunologicznego). Część jest odpowiedzialna za odbiór bodźców ze środowiska i reagowanie na nie (tkanka nerwowa). Pewne grupy komórek produkują enzymy trawienne i wchłaniają przygotowane w ten sposób substancje (układ pokarmowy). Inne zaopatrują ciało w tlen (układ oddechowy i krew). Część wreszcie pełni funkcje rozrodcze. Życie organizmu wielokomórkowego nie może przebiegać prawidłowo gdy jakaś grupa komórek zaprzestanie spełniania przypisanej jej funkcji.
Komórki które przestają spełniać powierzone im zadania muszą zostać wyeliminowane, aby nie szkodzić organizmowi. Dzieje się to na drodze apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki. Jest kilka dróg inicjujących apoptozę. Może to być sygnał od innych komórek (z zewnątrz), lub z wewnątrz komórki (np. duże uszkodzenie DNA). W czasie samodestrukcji komórka ulega odwodnieniu i obkurczeniu, enzymy niszczą białka i kwasy nukleinowe. Wreszcie makrofagi (komórki układu odpornościowego) niszczę resztki komórki na drodze fagocytozy.
