Władysław III Warneńczyk (1424- 1444)

król polski i węgierski, najstarszy syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Władysław (podobnie jak i jego brat Kazimierz) otrzymał gruntowne wykształcenie: nie tylko potrafił czytać i pisać, ale znał też języki obce, elementy historii Polski i starożytnej; ćwiczył się także w rzemiośle rycerskim. Na łożu śmierci Jagiełło wyznaczył go swoim następcą (1434 r.), a wybór ten poparł biskup Zbigniew Oleśnicki. Sprzeciwiała się temu część szlachty (zdając sobie sprawę z tego, że właściwe rządy przejmie rada regentów z Oleśnickim na czele), której przewodniczył Spytko z Melsztyna. Zawiązali nawet konfederację w Nowym Mieście Korczynie żądającą elekcji.

Oleśnicki przeprowadził 23 VII 1434 r. elekcję Władysława Jagiellończyka i jego koronację, a konfederacja Spytka została rozbita w bitwie pod Grotnikami w 1439 r. Rządy przejęła rada opiekuńcza złożona głównie z panów małopolskich na czele z Oleśnickim. Królowa oraz rada opiekuńcza poręczyli za króla, że po uzyskaniu pełnoletności dokona zaprzysiężenia praw i przywilejów. Stało się to na sejmie piotrkowskim w 1438 r.

Kiedy w 1439 r. zmarł Albrecht Habsburg, antyhabsbursko nastawiona część szlachty węgierskiej ofiarowała tron Władysławowi Jagiellończykowi, który za namową Oleśnickiego zgodził się przyjąć tę propozycję. Wyjechał na Węgry i po pokonaniu prohabsburskiej opozycji koronował się w lipcu 1440 r. na króla Węgier.

W ugodzie między Władysławem a zwolennikami Habsburgów, którzy koronowali Władysława Pogrobowca - nowo narodzonego syna zmarłego Albrechta, pośredniczył legat papieża Eugeniusza IV - Juliusz Cesarini. Zaczął on wywierać coraz większy wpływ na młodego króla, zwłaszcza w sprawach dotyczących stosunków z Turcją. Ambitny legat dążył do wciągnięcia króla w wojnę z islamem, gdyż zakładał, że ewentualne zwycięstwo nad Turkami wzmocni pozycję antysoborowego papieża Eugeniusza IV.

W 1443 r. Władysław zdecydował się rozpocząć wojnę z Turcją: 3 XI Jan Hunyady (faktyczny wódz wyprawy) pokonał Turków pod Niszem. Będący w fatalnym położeniu sułtan Murad II (przeciw niemu wybuchło powstanie w Azji i Albanii) zgodził się na bardzo korzystny dla Węgier pokój w Segedynie. Cesarini namówił jednak Władysława do zerwania tego pokoju, obiecując, że z pomocą przyjdzie Węgrom flota wenecka. 10 XI 1444 r. doszło do bitwy pod Warną, w której znacznie słabsza armia węgierska została pokonana przez Turków. Władysław zginął w walce, a Cesarini w czasie ucieczki. Kallimach pisał później, że Władysław Warneńczyk był ostatnim chrześcijańskim rycerzem Europy. Bardzo długo krążyły pogłoski (jeszcze w 1466 r.), że Władysław ocalał i żyje - pojawiło się kilku oszustów podających się za zmarłego króla (np. Jan z Wilczycy koło Ryczywołu).