Piotr I Romanow, Wielki (1672- 1725)

car, twórca nowożytnego państwa rosyjskiego. Po śmierci cara Fiodora III w 1682 r. został osadzony na tronie wraz ze swoim przyrodnim bratem Iwanem V. Jednak faktyczne rządy sprawowała regentka Zofia (siostra obu carów) i jej faworyt - kniaź Wasyl Golicyn. W 1688 r. Piotr I przejął władzę w Rosji: Zofię osadził w klasztorze Nowodziewiczym pod Moskwą, a Golicyna wygnał z kraju. Ponieważ wychowywali go holenderscy nauczyciele, a mieszkając w Niemieckiej Słobodzie zapoznał się z wieloma obcokrajowcami, bardziej interesowała go kultura Zachodu, a do rodzimej odnosił się pogardliwie.

Zamierzał otworzyć Rosję na Zachód i dlatego postanowił zdobyć dostęp do Bałtyku i Morza Czarnego. W tym celu przystąpił do budowy potężnej floty (1695-96 r.), dzięki której zdobył Azow. By skłonić także inne państwa do walki przeciw Turcji, wyruszył w 1697 r. w podróż po Europie i zwiedził północne Niemcy, Holandię, Anglię, Austrię, Polskę (podróżował incognito). Szczególnie interesował się osiągnięciami technicznymi i gospodarczymi Zachodu, wojskowością (zwłaszcza flotą), ale nie zaniedbywał też kultury.

Był człowiekiem bardzo energicznym, inteligentnym i pomysłowym. W 1698 r. zawarł porozumienie z królem Augustem II Mocnym przeciwko Szwecji, a rok później - także sojusze z Danią i Saksonią. Przygotowując się do wojny ze Szwecją o Bałtyk w 1700 r. zawarł pokój z Turcją. W latach 1700-21 doszło do wojny rosyjsko-szwedzkiej (wojna północna), w którą wciągnięta została także Polska. Po długich zmaganiach zwyciężyła Rosja, która wywalczyła Inflanty, Estonię, Ingrię i część Karelii. Po zwycięskiej wojnie Piotr I przybrał tytuł Imperatora Wszechrosji, a jego państwo zostało cesarstwem rosyjskim. W latach 1722-23 kosztem Persji zajął południowe i zachodnie wybrzeża Morza Kaspijskiego.

Piotr I nie tylko wprowadził w Rosji absolutyzm, ale dokonał też wielu reform: podatkową, administracyjną, wojskową, gospodarczą (rozwój hutnictwa i przemysłu stoczniowego, kanałów, wzniósł miasto Petersburg), kulturalną (pierwszy teatr w Moskwie, pierwsza gazeta). Unowocześnił rosyjski kalendarz i pismo (wprowadził do druku uproszczony alfabet - grażdankę), zmienił obyczaje bojarstwa (ścięcie bród, europejskie stroje i obyczaje), podporządkował sobie Cerkiew prawosławną. Doprowadził cesarstwo rosyjskie do prawdziwego rozkwitu, ale uczynił to wielkim kosztem społeczeństwa, które przeklinało po cichu "cara antychrysta i jego cudzoziemskie zberezeństwa". Piotr I był też człowiekiem bardzo okrutnym: kazał stracić swojego syna z pierwszego małżeństwa, by ten nie przeszkodził przejąć władzy jego drugiemu synowi Piotrowi.