Perykles (ok. 500-429 p.n.e.)

polityk i wódz ateński. Był synem Ksantipposa (zwycięzcy spod Mykale) i Agaristy (siostrzenicy Klejstenesa). W 462 r. Perykles wspólnie z Efialtesem (wódz stronnictwa demokratycznego) przeprowadził w Atenach reformy polityczne, w wyniku których areopag utracił dotychczasowe znaczenie polityczne. Odebrano mu uprawnienia administracyjne i kontrolne (przejęło je zgromadzenie ludowe), a pozostawiono tylko rolę trybunału w sprawach karnych. Perykles z czasem stał się głównym kierownikiem polityki ateńskiej, zwłaszcza kiedy w wyniku sądu skorupkowego pozbył się z miasta swoich głównych przeciwników politycznych: Tukidydesa i Kimona. W latach 444-429 Perykles był corocznie wybierany na stratega - dowódcę wojskowego.

Wykorzystał tę pozycję do przeprowadzenia kolejnych reform zmierzających do demokratyzacji życia politycznego w Atenach. Przede wszystkim, poprzez wprowadzenie wynagrodzenia za sprawowanie urzędów, umożliwił najuboższym pełnienie funkcji urzędniczych oraz dopuścił tzw. zeugitów (trzecią klasę solońską) do pełnienia najwyższych urzędów.

Był zdecydowanym zwolennikiem ateńskiej hegemonii w Helladzie i starał się zapewnić swojemu państwu jak największą przewagę nad innymi polis. W tym celu rozbudował port w Pireusie, co zapewniło Atenom zdecydowaną przewagę handlową na Morzu Egejskim, a w następstwie dominację w ateńskim Związku Morskim, czego dowodem było przeniesienie skarbca związku z Delos do Aten. Perykles organizował też wyprawy nad Morze Czarne, gdzie Ateńczycy zakładali swoje kolonie, umacniając przez to wpływy swej macierzystej polis w tym rejonie.

Ambicją Peryklesa było też uczynić Ateny kulturalną stolicą Hellady - przebudowano wtedy Akropol, wznosząc Propyleje, Partenon, Erechtejon. Zakończono budowę tzw. Długich Murów, które połączyły miasto z Pireusem. Perykles wspierał finansowo i otaczał opieką artystów i filozofów, m.in. Fidiasza, Anaksagorasa, Sofoklesa. Ateny pod rządami Peryklesa przeżywały rozkwit gospodarczo-kulturalny, ale ich rosnąca potęga zaniepokoiła Spartę. Doszło więc do długotrwałego konfliktu zbrojnego w latach 431-404 p.n.e. (wojna peloponeska), który Ateny przegrały.

Niepowodzenia Ateńczyków w wojnie ze Spartą przyczyniły się do wzrostu wrogości wobec Peryklesa - wytoczono mu nawet proces za złe gospodarowanie pieniędzmi publicznymi i skazano go za to na karę grzywny. Tylko na krótko Perykles odzyskał utracony autorytet, gdyż w 429 r. p.n.e. zmarł na zarazę, która pustoszyła wtedy Ateny.