generał, I sekretarz PZPR, pierwszy prezydent III RP. Pochodzi z rodziny ziemiańskiej (herbu Ślepowron), ukończył gimnazjum oo. marianów w Warszawie. Podczas II wojny światowej był wraz z rodziną deportowany do ZSRR, gdzie ukończył szkołę oficerską. Wraz z armią Z. Berlinga powrócił do kraju i pozostał w czynnej służbie wojskowej. W latach 1945-47 uczestniczył w walkach z podziemiem niepodległościowym. W 1947 r. wstąpił do PPR, a następnie rozpoczął wyższe studia wojskowe, które uzupełnił w ZSRR. Do 1957 r. pracował w Ministerstwie Obrony Narodowej, a następnie był dowódcą dywizji, szefem Głównego Zarządu Politycznego LWP, szefem sztabu generalnego, a w latach 1962-68 wiceministrem obrony narodowej. Po wydarzeniach marcowych w 1968 r. został ministrem obrony narodowej i brał udział w inwazji na Czechosłowację. W czasie wystąpień robotniczych na wybrzeżu w grudniu 1970 r. kierował wojskami tłumiącymi protest. W lutym 1981 r. został premierem, a następnie I sekretarzem KC PZPR (październik 1981 r.). 13 XII 1981 r. wprowadził w Polsce stan wojenny i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON). Decyzję tę usprawiedliwiał groźbą inwazji radzieckiej na Polskę. Jednocześnie te nadzwyczajne okoliczności wykorzystał do internowania działaczy "Solidarności" i spacyfikowania strajków (najbardziej krwawa akcja miała miejsce w kopalni "Wujek" w Katowicach, gdzie zginęło 9 górników, a kilkudziesięciu zostało rannych). W 1983 r. został mianowany Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych na okres ewentualnej wojny oraz przewodniczącym komitetu Obrony Kraju. Z okazji zbliżającej się drugiej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski zawiesił stan wojenny (ostatecznie został zniesiony 22 VII 1984 r.). W 1985 r. Jaruzelski zrezygnował z funkcji premiera i został Przewodniczącym Rady Państwa. Podjął wtedy reformy gospodarcze, które przyniosły tylko kolejne protesty społeczne w 1988 r. i dalsze pogorszenie sytuacji gospodarczej kraju. Na przełomie lat 1988-89 zdecydował się na rozmowy z opozycją i doprowadził do tzw. rozmów "okrągłego stołu". W ich wyniku 4 VI 1989 odbyły się częściowo demokratyczne wybory do sejmu, w których PZPR poniosła klęskę. Jaruzelski zrezygnował wtedy z funkcji I sekretarza KC, ale w lipcu 1989 r. przewagą jednego głosu Zgromadzenia Narodowego został wybrany pierwszym prezydentem III RP. Urząd ten pełnił do końca 1990 r. W międzyczasie wydał rozkaz zniszczenia protokołów z posiedzeń partii z lat 1981-89, ułatwił też przejście członkom PZPR z polityki do świata biznesu. W latach 90. kilkakrotnie stawał przed sądem oskarżony o kierowanie pacyfikacją protestów robotniczych w 1970 r. oraz zbrodnie stanu wojennego. Do 2003 r. nie zapadł jeszcze w tej sprawie wyrok. Po roku 1990 zrezygnował z życia politycznego.
