(wódz) mongolski, twórca wielkiego imperium Mongołów. Jego ojciec był przywódcą ordy, ale zmarł stosunkowo wcześnie osierocając rodzinę, w tym 9-letniego Temudżyna. Po wielu ciężkich przeżyciach (niewola, ucieczka) młodym Temudżynem zaopiekował się Torgul (chan Kereitów i przyjaciel ojca Temudżyna). W tym okresie pomiędzy plemionami mongolskimi toczyły się liczne krwawe wojny, w czasie których Temudżyn nie tylko skupił wokół siebie większość plemion, ale ok. 1197 r. został też chanem i przybrał tytuł Czyngis-chana (wielki chan). W ciągu kolejnych 9 lat zjednoczył wszystkie szczepy mongolskie i uzyskał od nich najwyższy tytuł - chagana. Potem przystąpił do tworzenia na terenie Mongolii jednolitej organizacji państwowej, całkowicie podporządkowanej celom wojennym, gdyż jego zamiarem były dalsze podboje. Trzeba przyznać, że miał wszelkie potrzebne predyspozycje, by tego dokonać: był człowiekiem o dużych zdolnościach przywódczych i organizacyjnych, posiadał talenty dyplomatyczne, wysoką sprawność wojskową, nie miał żadnej litości dla wrogów.
W latach 1211-15 podbił Chiny, a cztery lata później przystąpił do podboju Chorezmu (państwo w Azji Środkowej). By ukarać miasta stawiające Mongołom opór (i dać odstraszający przykład innym) Czyngis-chan nakazał wymordować ludność tych miast, ale zostawić przy życiu uczonych oraz potrzebnych państwu rzemieślników. Oporne miasta - Samarkanda, Buchara, Urgencz zostały zrównane z ziemią. Mimo że miał możliwość podboju Indii, Czyngis-chan nie uległ tej pokusie, co dowodzi, że najprawdopodobniej jego celem było zjednoczenie wszystkich ludów mongolskich i tureckich. Po zajęciu Chorezmu Czyngis-chan uderzył w kierunku ziem ruskich, by podporządkować sobie koczowniczych Alanów i Połowców. Na pomoc tym ludom przyszli książęta ruscy na czele z władcą Halicza Mścisławem Udałym. Ponieśli totalną klęskę w bitwie nad Kałką w 1223 r. Dwa lata później Czyngis-chan powrócił do Mongolii, a w 1227 r. zmarł w czasie wyprawy na Tangutów, którzy usiłowali zrzucić jego zwierzchnictwo. W testamencie nakazał zniszczyć buntowników i uznać za wielkiego chana swego syna Ugedeja, a pozostałym trzem synom przyznać zarząd w poszczególnych dzielnicach imperium.
Sukcesy Czyngis-chana były możliwe dzięki wspaniałej organizacji i taktyce w czasie walk. Jego armia była bardzo zdyscyplinowana i dysponowała nowoczesnymi technikami walki: proch strzelniczy, chińskie machiny oblężnicze itp. Czyngis-chan w podbitych krajach pozostawiał dotychczasową administrację (by uniknąć sporów), jednakże podporządkowywał ją mongolskiemu zwierzchnictwu.
Popierał rozwój handlu, rzemiosła, rozbudowywał sieć dróg, zorganizował pocztę, upowszechniał pismo, wprowadzał mongolskie prawo. Był tolerancyjny w sprawach wiary, ale żądał od poddanych bezwzględnego posłuszeństwa i regularnego płacenia podatków. Jego imperium sięgało od Korei aż po Morze Czarne.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
