CECH

organizacja zawodowa rzemieślników w miastach średniowiecznych. Na zachodzie Europy cechy powstały w X-XII w. Ich celem była obrona interesów rzemiosła i praw członków. Organizowały także wzajemną pomoc, życie towarzyskie i religijne, stanowiły jednostki samoobrony odbywające ćwiczenia w czasie pokoju i broniące miasta w czasie wojny.

Pełnoprawnymi członkami cechów byli właściciele warsztatów (mistrzowie, majstrowie). Aby zostać mistrzem, trzeba było uczyć się zawodu przez kilka lat. Czeladnicy byli rzemieślnikami, którzy zdobyli już wiedzę fachową, ale nie mogli założyć własnego warsztatu (ograniczenia te z czasem zaczęły powodować walki czeladników z mistrzami). Rzemieślników nie należących do cechów, prowadzących warsztaty nielegalnie, nazywano partaczami lub szturarzami. Rewolucja przemysłowa (XVIII-XIX w.) doprowadziła do likwidacji monopolu cechowego i stopniowego ograniczenia roli cechów.

W Polsce cechy zaczęły powstawać w XIII w., w miastach lokowanych na prawie niemieckim. Od XIV w. występowała przeciw nim szlachta, zarzucając im sztuczne podwyższanie cen wyrobów i usiłując doprowadzić do ich likwidacji. W XIX w., wobec rozwoju przemysłu i rzemiosła niecechowego, cechy utraciły dawny charakter, a ich znaczenie gospodarcze prawie zanikło.

W niektórych krajach cechy istnieją do dziś. W Polsce są to zrzeszenia rzemieślników; przynależność do nich jest dobrowolna.