Instrukcja

Jak napisać instrukcję 

Słowo „instrukcja” pochodzi od łacińskiego wyrazu „instructio”, oznaczającego „uporządkowanie”. Właśnie porządek i chronologia są w instrukcji szalenie ważne. Instrukcja to tekst użytkowy, który pełni bardzo konkretne zadanie – ma kogoś poprowadzić krok po kroku przez wykonanie jakiejś czynności. Może to być coś praktycznego jak przygotowanie ciasta, złożenie namiotu, skonfigurowanie aplikacji czy przeprowadzenie doświadczenia chemicznego. 

Pisząc instrukcję, wcielamy się w rolę przewodnika – to od nas zależy, czy odbiorca zrozumie, co ma zrobić i czy wykona zadanie prawidłowo. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby tekst był jasny, logiczny i uporządkowany. Instrukcja powinna być napisana prostym językiem, z zachowaniem kolejności działań, a także z uwzględnieniem potencjalnych trudności. 

Taki tekst przyda się zarówno w życiu codziennym (np. instrukcja obsługi sprzętu), jak i na lekcjach języka polskiego, techniki, biologii czy chemii – wszędzie tam, gdzie trzeba w sposób praktyczny i zrozumiały przekazać sposób wykonania zadania. Musisz bowiem wiedzieć, że polecenia w twoich podręcznikach i ćwiczenia to także pewna forma instrukcji, tyle że niezbyt rozbudowanej.  

Wyróżniamy instrukcje obsługi (użytkowania) oraz instrukcje działania (postępowania). 

Schemat instrukcji obsługi jakiegoś urządzenia będzie wyglądał następująco: 

1. Nazwa urządzenia. 

2. Przed użyciem – ogólne informacje związane z użytkowaniem produktu lub wymagań technicznych, a także wskazanie czynności, które są konieczne przed pierwszym uruchomieniem (np. podłączenie do prądu, umycie elementów, sprawdzenie blokad bezpieczeństwa). 

3. Opis – informacje na temat funkcji urządzenia, opis budowy.  

4. Przygotowanie (montaż) – wskaż czynności konieczne do użytkowania, np. montaż elementów. 

5. Obsługa krok po kroku – najlepiej w punktach. Zdania w trybie rozkazującym, krótkie i zrozumiałe. 

6. Konserwacja i czyszczenie – informacje na temat koniecznych czynności, związanych z konserwacją i utrzymaniem w dobrym stanie urządzenia (np. „Umyć elementy w letniej wodzie bez użycia detergentu”, „Zabezpieczyć niewielką ilością smaru elementy…”). 

7. Zasady bezpieczeństwa – przypomnienie zasad bezpieczeństwa użytkowania i ostrzeżenia przed sytuacjami niebezpiecznymi np. urządzeń elektrycznych, zachowania ostrożności w kontakcie z ostrzami itp. 

Tego typu instrukcje znajdziesz przede wszystkim we wszelkich urządzeniach AGD i elektronicznych. Nawet jeśli wiesz, jak dany produkt działa, zawsze należy zapoznać się z instrukcją ze względów bezpieczeństwa, a także w celu zapewnienia poprawnego użytkowania, działania i przedłużenia żywotności urządzenia.  

Schemat instrukcji działania w jakimś przypadku: 

1. Tytuł instrukcji — krótko informuje, czego dotyczy tekst. 

2. Lista potrzebnych materiałów/składników/narzędzi — wszystko, co będzie potrzebne do wykonania zadania. 

3. Kroki działania – punkt po punkcie chronologicznie, jasne i logiczne polecenia zaczynające się od czasownika w trybie rozkazującym. 

4. Wskazówki i ostrzeżenia – czyli informacje dodatkowe: na co uważać, co można zrobić inaczej. 

Tego typu instrukcje również często spotkasz w życiu codziennym, np. instrukcje przeciwpożarowe, przepisy kucharskie, instrukcje dołączane do mebli przeznaczonych do samodzielnego składania. Instrukcje działania mogą być w całości napisane w punktach z użyciem punktów (podziału na etapy działania) i podpunktów (wskazaniem konkretnych działań).  

Zwróć uwagę na prostotę instrukcji  

Instrukcja powinna być napisana w sposób prosty i zrozumiały dla każdego użytkownika. Należy w niej ograniczyć stosowanie specjalistycznego słownictwa, pisać krótko i zwięźle w formie jasnych komunikatów. Warto pamiętać o takich elementach instrukcji jak: 

- tytuł instrukcji — powinien być zwięzły i informować, czego dotyczy instrukcja, np. „Jak zrobić karmnik dla ptaków z kartonu?”, „Jak przygotować ciasto naleśnikowe?”; 

- lista potrzebnych materiałów — zanim przejdziemy do działania, warto wypisać rzeczy, które będą potrzebne. To porządkuje myślenie i ułatwia przygotowanie się do wykonania zadania. Oczywiście wymieniaj je hasłowo; 

- kolejne kroki – jasno i chronologicznie. Każdy etap opisujemy osobno. Zaczynamy od czasownika w formie rozkazującej (np. „Wytnij”, „Wymieszaj”, „Włącz”, „Przygotuj”). Używamy krótkich zdań i unikamy zbędnych ozdobników; 

- dokładność i precyzja – pisz konkretnie. Zamiast „Dodaj trochę wody”, napisz: „dodaj 200 ml letniej wody”. Zamiast „Weź śrubokręt”, napisz „Weź śrubokręt krzyżowy typu PH”. Takie szczegóły sprawiają, że instrukcja jest bardziej czytelna i skuteczna; 

- bezpieczeństwo — jeśli dana czynność może być niebezpieczna (np. gotowanie, używanie ostrych narzędzi), należy dodać ostrzeżenia i zalecenia, np. „Uważaj, by się nie poparzyć”, „Poproś osobę dorosłą o pomoc przy krojeniu”, „Zachowaj czujność podczas mycia ostrych elementów”; 

- oprawa graficzna – instrukcja musi być prosta i przejrzysta, dlatego zadbaj także o część wizualną. Używaj punktów, ważniejsze informacje możesz wytłuścić. W instrukcjach oprócz treści możesz zamieścić także schematyczne, proste ilustracje, które pomogą użytkownikowi w zrozumieniu twojego przekazu.  

Słowniczek pojęć  

Czasowniki w trybie rozkazującym – forma czasowników używana do wydawania poleceń, np. „pokrój”, „włóż”, „zamknij”. 

Chronologia – kolejność zdarzeń zgodna z rzeczywistym porządkiem wykonywania czynności. 

Język prosty i zrozumiały – styl pisania, który jest jasny, pozbawiony trudnych słów i zrozumiały dla każdego odbiorcy. 

Elementy graficzne – numeracja, wypunktowanie, ikony – pomagają uporządkować treść instrukcji i ułatwiają jej czytanie. 

Przydatne zwroty 

W instrukcji bardzo przydatne będą konkretne, zdecydowane zwroty, np.: 

„Przygotuj...” 

„Połącz...” 

„Włącz...” 

„Wypełnij...” 

„Zamknij...” 

„Uważaj, aby...” 

„Na koniec...” 

„Sprawdź, czy...” 

Przykład poprawnie napisanej treści