Spis treści:
- Co się dzieje z drzewami jesienią?
- Dlaczego liście zmieniają kolor?
- Krzewy liściaste, które nie zrzucają liści na zimę
- Dlaczego drzewa iglaste nie zrzucają igieł?
Co się dzieje z drzewami jesienią?
Drzewa liściaste zrzucają liście co roku – jest to swego rodzaju przygotowanie do zapadnięcia w zimowy sen, który potrwa całą zimę. Co daje drzewu pozbycie się liści? W bardzo wymagającym dla rośliny okresie, czyli w czasie mroźnych miesięcy, może oszczędzić tym sposobem energię i zasoby. Zimą drzewo nie ma szans odżywić liści – chociażby z tego względu, że nie jest w stanie doprowadzić do nich wody – która jest wówczas zamarznięta. To naturalny cykl życia drzewa – wiosną, wraz ze wzrostem temperatury i większą ekspozycją na słońce rośliny te się odrodzą, a na ich gałęziach znowu pojawią się młode listki.
Opadnięte liście drzew się nie marnują. Przyroda zadbała o to, aby zamknęło się koło obiegu materii. Przykrywają one glebę i chronią system korzeniowy przed uszkodzeniami spowodowanymi niską temperaturą. W wyniku rozkładu opadniętych liści przez mikroorganizmy glebowe powstają związki, które zostaną wbudowane ponownie w tkanki roślinne.
Przeczytaj również: TOP 7 niezwykłych ptaków. Wyglądają jak z filmów fantasy!
Dlaczego liście zmieniają kolor?
Zanim jesień zmieni się w szarą i ponurą, na drzewach można obserwować całą paletę barw. Jak wyjaśnić, dlaczego niektóre drzewa żółkną, a inne robią się czerwone skoro w sezonie letnim i wiosennym wszystkie są zielone? Zmiana zabarwienia liści i ich późniejsze spadanie to złożony i wysoce wyspecjalizowany proces fizjologiczno-anatomiczny, za który odpowiadają związki nazwane hormonami roślinnymi.
Za zieleń odpowiada chlorofil, dzięki któremu rośliny pochłaniają energię słoneczną i zmieniają dwutlenek węgla oraz wodę w niezbędne do życia węglowodany. Gdy dni są długie, liście produkują go bardzo dużo, co przekłada się na ich stale zielony kolor.
Jesienią, gdy dni stają się coraz krótsze, drzewo zmniejsza produkcję chlorofilu, a w jego miejsce zwiększa produkcję innych związków. Ogranicza dzięki temu fotosyntezę i robi zapasy składników mineralnych, by przetrwać niesprzyjające, zimowe warunki. Chlorofil, który zabarwiał liście na zielono, rozpada się, a w jego miejsce produkowane są związki, wpływające na ubarwienie liści. Są to:
- ksantofile – nadają liściom żółty kolor,
- karotenoidy – nadają pomarańczowy kolor,
- antocyjany – nadają czerwoną barwę.
Dlaczego czasem liście długo są kolorowe, a w innych latach błyskawicznie brązowieją? Odpowiedzialna jest za to pogoda. Gdy jest słonecznie, ciepło i sucho, chlorofil powoli ustępuje miejsca innym substancjom, więc liście mają czas, by z żółtego, pomarańczowego czy czerwonego koloru zmieniać się w brązowy. Gdy pogoda jest brzydka – zimna i deszczowa, kolory liści na jesień nie są spektakularne. Przez krótką chwilę są kolorowe, następnie szybko brązowieją i spadają.
Przeczytaj również: Dlaczego gdy w Polsce zaczyna się jesień, Australijczycy witają wiosnę?
Krzewy liściaste, które nie zrzucają liści na zimę
Choć zdecydowana większość drzew i krzewów liściastych traci na zimę liście, można wymienić gatunki zimnozielone. Są to odmiany mrozoodporne, które stanowią doskonałą ozdobę ogrodu zimowego. Należą do nich między innymi:
- ostrokrzew kolczasty,
- bukszpan wieczniezielony,
- mahonia pospolita,
- różanecznik (rododendron).
Jeśli chodzi o drzewa, które nie zrzucają liści na zimę, należy do nich dąb ostrolistny oraz dąb Turnera. Co istotne, rośliny te nie tylko doskonale znoszą zimę i minusowe temperatury, ale nie są również wymagające w codziennej uprawie.
Dlaczego drzewa iglaste nie zrzucają igieł?
Jak to się dzieje, że drzewa iglaste całą zimę utrzymują igły? Odpowiedź jest prosta: są znacznie lepiej przygotowane do przetrwania zimy niż drzewa liściaste. Ich igły pokryte są grubą warstwą skórki i substancji woskowej, która zabezpiecza je przed niskimi temperaturami powietrza i szybką utratą wody. Ponadto igły mają mniejszą powierzchnię niż liście – jest więc w nich znacznie mniej wody. Jedynym gatunkiem w Polsce, który zrzuca igły jest modrzew. Jego igły są zbyt delikatne, by przetrwać mróz.
Wielobarwne liście na drzewach to wynik procesów przygotowujących drzewo do zimowego spoczynku. Ze względu na brak słońca i niskie temperatury, rośliny liściaste nie są w stanie produkować wystarczająco dużej ilości chlorofilu, odpowiadającego za zielone zabarwienie liści. Zmieniają więc barwę na żółtą, pomarańczową czy czerwoną. Późniejsze brązowienie liści to sygnał również dla zwierząt, że czas przygotować się na nadchodzącą zimę.
Oprac. Redakcja
Źródła: ecovibes.pl, zzw.waw.pl, fajnyogrod.pl, przystaneknauka.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników z chemii znajdziesz tutaj:
Chemia – objaśnienia do zadań z podręcznika
Rozwiązania do zadań z podręcznika do chemii
Chemia – objaśnienia i rozwiązania do zadań z podręcznika
