Dlaczego Boże Ciało zawsze jest w czwartek? Skąd się wzięło Boże Ciało i kto je obchodzi

Spis treści:

• Skąd się wzięło i co oznacza Boże Ciało?
• Jak wyglądały obchody Bożego Ciała?
• Dlaczego Boże Ciało zawsze jest w czwartek?
• Czy Boże Ciało obchodzone jest tylko w Polsce?

Skąd się wzięło i co oznacza Boże Ciało?

Boże Ciało to potoczna nazwa Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Jest to święto obchodzone przede wszystkim przez wiernych Kościoła katolickiego, podczas którego czci się cudowne przemienienie chleba i wina w ciało i krew Chrystusa.  

Według świadectwa trzech ewangelistów po raz pierwszy miało ono miejsce w trakcie Ostatniej Wieczerzy, kiedy to Jezus, dzieląc się ze swoimi uczniami chlebem i winem, zwrócił się do nich słowami: „Bierzcie, to jest Ciało moje (…) To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana” (Mk 14, 22-24).

Przemiana ta była zatem głoszona praktycznie od samego początku istnienia religii, ale samo święto ustanowiono dopiero w XIII wieku w kościele Zachodnim. W 1215 roku na Soborze Laterańskim IV przyjęto dogmat o transsubstancjacji, czyli zamianie chleba w ciało i wina w krew Chrystusa przy jednoczesnym zachowaniu naturalnych właściwości tych produktów.  

Zainteresowanie Eucharystią w tamtym czasie rosło, a jej święto obchodzono w Wielki Czwartek, czyli w dniu, w którym – według tradycji biblijnej – cudowna przemiana nastąpiła po raz pierwszy. Przyczyną ustanowienia Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa jako osobnego święta było objawienie się Chrystusa błogosławionej Juliannie z Mont Cornillon w 1245 roku, podczas którego nakazał on obchodzenie tego święta w pierwszy czwartek po uroczystości Trójcy Świętej. Rok później zostało ono ustanowione przez biskupa tylko dla diecezji Liege i wówczas miała miejsce pierwsza związana z nim procesja, która przeszła ulicami miasta.

Później wokół objawienia Juliannie pojawiły się licznie kontrowersje, przez co czasowo zrezygnowano z obchodzenia święta, jednak jego zasadność potwierdził cud eucharystyczny w Bolsenie z 1263 roku, kiedy na mszy świętej, podczas przemienienia, z hostii zaczęły sączyć się krople krwi. W 1264 roku papież Urban IV stworzył bullę „Transiturus de hoc mundo”, na mocy której Boże Ciało zostało ustanowione świętem całego Kościoła.

W Polsce Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa po raz pierwszy została wprowadzona przez biskupa Nankiera w 1320 roku w diecezji krakowskiej, a końcem XIV wieku obchodzono ją już w całym kraju.

Przeczytaj również: Co to jest grzech ciężki i kiedy jest popełniany? Rodzaje grzechów

Jak wyglądały obchody Bożego Ciała?

Pierwsze wzmianki o procesjach z monstrancją dotyczą Kolonii i pochodzą z 1265 roku. Wyglądające w ten sposób pochody miały nawiązywać do zwyczaju podróżowania z Eucharystią, która miała chronić uczestników podróży przed niebezpieczeństwami. Później procesje zaczęły się odbywać także w innych krajach, m.in. we Francji i Włoszech. W Niemczech wykształciła się natomiast tradycja procesji do czterech ołtarzy, przy których czyta się cztery różne ewangelie. Najprawdopodobniej stamtąd przybyła ona w XV wieku również do Polski.

Dlaczego Boże Ciało zawsze jest w czwartek?

Boże Ciało jest świętem ruchomym, a jego data jest uzależniona od terminu, w którym w danym roku wypada Wielkanoc, ponieważ odbywa się ono zawsze 60 dni po niej, czyli w pierwszy czwartek po Święcie Trójcy Świętej.

W Polsce i części innych krajów, w których jest obchodzona ta uroczystość, Boże Ciało zawsze wypada w czwartek, ponieważ ma to nawiązywać do Wielkiego Czwartku, kiedy to według Pisma Świętego pierwszy raz miało miejsce przemienienia chleba w ciało i wina w krew Chrystusa. Czwartek po Święcie Trójcy Świętej jest również terminem, w którym Chrystus nakazał obchodzić tę uroczystość podczas objawienia się Juliannie z Mont Cornillon.

Przeczytaj również: Patron polskiej młodzieży. Święty Stanisław Kostka – biografia jezuity

Czy Boże Ciało obchodzone jest tylko w Polsce?

Boże Ciało jest obchodzone przede wszystkim przez katolików, jednak na różne sposoby i nie zawsze w tym samym terminie. W Polsce jest to dzień ustawowo wolny, a dla osób wierzących jest świętem nakazanym. Podczas obchodów odbywają się procesje do czterech ołtarzy z niesioną pod baldachimem przez kapłana monstrancją. Zgodnie z obowiązującą tradycją dziewczynki ubrane w białe sukienki lub ludowe stroje, idąc przed baldachimem, rozsypują przed nim kwiaty, które niosą w koszykach.  

Obchody tego święta nieco różnią się między krajami i nie wszędzie są tak huczne jak w Polsce. Nie u wszystkich jest to również dzień ustawowo wolny. W części krajów tradycja procesji nadal jest kultywowana, choć niekiedy wyglądają one inaczej niż u nas – np. w Chorwacji odbywają się wieczorami, w Niemczech popularne są również procesje na wodzie, a w niektórych regionach tworzy się też wyplatane z kwiatów dywany pod ołtarze. Kwietne dywany pojawiają się też w tradycji latynoamerykańskiej. Prócz tego w części krajów obchody uroczystości zostały przeniesione z czwartku na drugą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego (np. we Włoszech).

Odpowiedzi do zadań z podręczników z historii znajdziesz tutaj:

Historia. Klasa 4. Podręcznik – rozwiązania i odpowiedzi

Historia. Klasa 5. Podręcznik - rozwiązania i odpowiedzi

Historia. Klasa 7. Podręcznik - rozwiązania i odpowiedzi