Co to jest udar mózgu?
Udar mózgu jest to zaburzenie czynności mózgu, wywołane nieprawidłowym ukrwieniem mózgowia. Może być on wynikiem niedrożności naczynia, ze względu na znajdujący się zakrzep lub zwężenie światła naczynia.
Jakie są objawy udaru mózgu?
Niewłaściwe ukrwienie mózgowia prowadzi do powstania zaburzeń mowy i ruchu. Występują nudności o charakterze ciągłym, bądź falowym oraz silne bóle głowy. Zauważalne jest porażenie, z reguły jednej strony twarzy, objawiające się między innymi opadającym kącikiem ust. Porażenie może dotyczyć także jednej nogi lub ręki.
Dochodzi do osłabienia widzenia i zawrotów głowy, prowadzących do utraty równowagi. Ze względu na zaburzenia funkcji ośrodka oddechowego, dochodzi do zatrzymania oddychania. Może rozwinąć się śpiączka.
Jak udzielić pierwszej pomocy?
Ponieważ ratownik nie jest w stanie usunąć przyczyn i skutków udaru, jego zadanie polega na podtrzymaniu podstawowych funkcji życiowych:
1. Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Zapobiega to zapadaniu języka oraz możliwości zachłyśnięcia się wymiocinami, co mogłoby doprowadzić do zaburzenia oddychania.
2. Gdy poszkodowany nie oddycha, należy wykonać sztuczne oddychanie (patrz niżej)
3. Poszkodowanego przytomnego układamy w pozycji z lekko uniesionym tułowiem.
4. Bezzwłocznie wzywamy lekarza lub pogotowie.
Jak ocenić stan poszkodowanego
- Sprawdzamy przytomność - W celu sprawdzenia przytomności należy delikatnie poruszyć poszkodowanego za ramiona, zadawać pytania: "jak się pan/pani nazywa?", "jak się czujesz?", "co się stało?", itp.
- Sprawdzamy ogólny stan (czy nie ma dużych krwawień)
- Sprawdzamy oddech - W tym celu należy jedną rękę położyć na klatce piersiowej poszkodowanego, obserwując czy unosi się. Policzek ratownika powinien być blisko ust poszkodowanego i na nim należy wyczuć wydychane powietrze.
- Sprawdzamy tętno - Tętno należy sprawdzać na tętnicach szyjnych zewnętrznych. Są one parzyste, leżą po oby stronach jabłka Adama, bocznie ograniczone przez duży mięsień szyjny (mięsień mostkowo-sutkowo-obojczykowy, musculus sternocleidomastoideus). Głowę poszkodowanego należy odchylić do tyłu i przyłożyć dwa palce (drugi i trzeci) na wysokości jabłka Adama. Przesuwamy je bocznie, kierując się w stronę mięśnia. Próbujemy wyczuć tętno.
Jak wykonać sztuczne oddychanie?
W przypadku braku oddechu poszkodowanego, należy wykonać sztuczne oddychanie.
1. Udrażniamy drogi oddechowe, przez usunięcie z jamy ustnej ciał obcych, np. sztucznych protez oraz wymiocin. Odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu. Zaciskamy skrzydełka nosowe.
2. Wciągamy dużo powietrza do płuc i szczelnie obejmujemy usta poszkodowanego własnymi wargami. Stopniowo i regularnie wydychamy powietrze, obserwując uniesienie klatki piersiowej ratowanego.
3. Odsuwamy usta, umożliwiając poszkodowanemu wykonanie wydechu. Obserwujemy opadającą klatkę piersiową oraz wyczuwamy wydychane powietrze na własnym policzku.
Czynności te powtarzamy w tempie dziesięć oddechów/minutę.
Jak wykonać ucisk klatki piersiowej?
W przypadku braku tętna należy wykonać ucisk klatki piersiowej.
1. Należy położyć poszkodowanego na twardym podłożu, na wznak. Palcem drugim i trzecim wyczuwamy najniższe żebro i wzdłuż niego kierujemy się ku górze, do miejsca na mostku, w którym zbiegają się łuki żebrowe. Dokładnie w tym miejscu powinien znajdować się polec trzeci, zaś drugi nad nim.
2. Druga rękę przesuwamy w dół, od mostka aż do zetknięcia z palcem drugim pierwszej ręki. Tu będzie wykonywany ucisk.
3. Rękę pierwszą kładziemy na stronie grzbietowej ręki drugiej i splatamy palce.
4. Schylamy się nad poszkodowanym. Kończyny górne muszą być wyprostowane w stawie łokciowym i naciskamy na mostek, tak, aby obniżył się o około 4-5cm. Następnie zwalniamy ucisk, jednak ręce pozostawiamy na tym samym miejscu.
Uciski powtarzamy w tempie około 100 ucisków/minutę.
Jak wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową
Jeżeli u poszkodowanego stwierdziliśmy brak oddechu oraz brak tętna, należy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową. Są to 2 wdechy na 15 uciśnięć klatki piersiowej. W tym tempie czynności są wykonywane, niezależnie od ilości ratowników. Resuscytację krążeniowo-oddechową należy wykonywać aż do momentu przywrócenia poszkodowanemu tętna i oddechu, albo do chwili przybycia pogotowia.
