Organizm człowieka, jest ustrojem mającym zdolność do utrzymania temperatury na stałym poziomie; taka umiejętność ma znaczny wpływ na prawidłowe przebieganie czynności oraz funkcji tego organizmu. Za normę przyjmuje się temperaturę na poziomie 36,6 stopni Celsjusza, mierzoną najczęściej w dole pachowym.
Regulacją cieplną lub też termoregulacją nazywamy ogół mechanizmów i czynników, zarówno fizjologicznych jak i fizycznych, warunkujących wytwarzanie oraz oddawanie ciepła przez organizm. Regulację można podzielić na regulację fizyczną oraz na regulację chemiczną.
REGULACJA FIZYCZNA
Oddawanie ciepła odbywa się poprzez takie drogi jak: przewodzenie, promieniowanie, przenoszenie lub parowanie wody (pot).
Czynniki wpływające na regulację fizyczną:
- Powierzchnia ciała a jego objętość - im większa jest objętość tym mniejsza jest powierzchnia.
- Warstwa izolująca, między ubraniem a powierzchnią skóry.
- Grubość tkanki tłuszczowej - spełniającej funkcje izolacyjną.
- Stopień i jakość unaczynienia skóry. Zwiększenie przepływu krwi przez naczynia wpływa przyspieszająco na wymianę i regulacje ciepła.
- Przewodnictwo cieplne- małe w powietrzu, duże w wodzie.
- Parowanie wody znajdującej się w pocie.
- Ruchy powietrza, ułatwiające przenoszenie ciepła- jego oddawanie.
- Temperatura otoczenia: 18-20 stopni Celsjusza powoduje, że organizm oddaje ciepło poprzez drogę promieniowania i przenoszenia, około 70-80 %; 20 % jest zużywane na zamianę potu w parę wodną, natomiast około 4 % to ogrzewanie przyjmowanej do organizmu wody i pożywienia.
REGULACJA CHEMICZNA
Spowodowana jest wzmożonym wytwarzaniem ciepła przez organizm w wyniku jego znaczącej utraty lub tez może być spowodowana wyłączeniem mechanizmów, których zadaniem jest ochrona przed wyziębieniem organizmu. Ciepło jest głównie wytwarzane w procesach przemiany materii oraz podczas pracy mięśni szkieletowych. Oziębienie organizmu może spowodować minimalne i ledwo zauważalne skurcze mięśni, nastąpienie przechodzące w odczuwalne drżenie mięśni - tzw. "drżenie z zimna". Ilość i jakość wytwarzanego ciepła w regulacji chemicznej zależna jest przede wszystkim od temperatury środowiska/otoczenia.
