Legalne jednostki miar, które obowiązują w Polsce zostały ustalone w rozporządzeniu Rady Ministrów pochodzącego z dnia 17.10.1975 roku. Zostały one sprecyzowane poprzez zarządzenie wydane przez prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar w dniu 05.01.1976 roku.

W poczet legalnych jednostek miar przyjęto powszechnie stosowane międzynarodowe jednostki układu SI, a także szeroko rozpowszechnione jednostki miar, które nie należą do tego układu. Dopuszczono do przejściowego stosowania także inne jednostki będące ówcześnie w użyciu wraz z terminem ich wycofania. Pozostawiona została pełna swoboda w stosowaniu dogodnych jednostek w rozmaitych pracach naukowych.

Układ SI, czyli Międzynarodowy Układ Jednostek Miar wziął swoją nazwę z języka francuskiego: Le Système International ďUnité. Współczesną formę systemu metrycznego przyjęto ostatecznie na Generalnej Konferencji Miar w roku 1975.

Podstawowe jednostki układu SI

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Nazwa wielkości

Symbol wielkości

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Wymiar jednostki

Długość

l - długość

metr

m

[m]

h - wysokość

b - szerokość

d - średnica

r - promień

s - droga

L - długość krzywej

Ilość materii (liczność materii)

n, u

mol

mol

[mol]

Masa

m

kilogram

kg

[kg]

Temperatura termodynamiczna

T

kelwin

K

[K]

Czas

t

sekunda

s

[s]

Światłość

I (J)

kandela

cd

[cd]

Natężenie prądu elektrycznego

I

amper

A

[A]

Uzupełniającejednostki układu SI

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Symbol jednostki

Kąt płaski

radian

rad

Kąt bryłowy

steradian

sr

Pochodne jednostki układu SI

Jednostki te mogą być wyrażone poprzez ilorazy, bądź iloczyny jednostek podstawowych oraz uzupełniających.

Wielkości fizykochemiczne

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Nazwa wielkości

Symbol wielkości

Wzór

Znaczenie liter we wzorze

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Wymiar jednostki

(za pomocą

jednostek podst.)

Gęstość

r

r = m/V

m - masa

V - objętość

kilogram na metr sześcienny

kg/m3

m-3 kg

Masa molowa

M, Mm

M = m/v

m - masa

v - liczba moli

kilogram na mol

kg/mol

kg mol-1

Ilość substancji

n, n

-

-

mol

mol

mol

Objętość molowa

Vn

Vn = V/v

V - objętość

v - liczba moli

metr sześcienny na mol

m3/mol

m3 mol-1

Wielkości mechaniczne

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Nazwa wielkości

Symbol wielkości

Wzór

Znaczenie liter we wzorze

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Wymiar jednostki (za pomocą jednostek podstawowych)

Kąt płaski

a, b

a = L/r

r - promień

L - długość łuku

radian

rad

Objętość

V, v

V=lbh

V - objętość prostopadłościanu o krawędziach b, h, l

metr sześcienny

m3

m3

Powierzchnia

A, S

A=lb

A - powierzchnia prostokąta o bokach b, l

metr kwadratowy

m2

m2

Krzywizna

r

r=1/r

r - promień okręgu

metr do potęgi -1

1/m

m-1

Okres

T

T=1/n

n - częstotliwość

sekunda

s

s

Częstotliwość

n, f

v=1/T

T - okres zjawiska

herc

Hz

s-1

Prędkość

v, c, u

v=dl/dt

l - długość

t - czas

metr na

sekundę

m/s

m s-1

Przyspieszenie (przyspieszenie standardowe, ziemskie)

a

(g, gn)

a=dv/dt

t - Czas

v - prędkość liniowa

metr na

kwadrat sekundy

m/s2

m s-2

Pęd

p

p=mv

m - masa

v - prędkość

kilogram razy

metr na sekundę

kg m/s

m kg s-1

Gęstość (masy)

r

r=dm/dV

m - masa

V - objętość

kilogram na

metr sześcienny

kg/m3

kg m-3

Siła (ciężar , siła ciężkości,)

F, G

F=d(mv)/dt

m - masa

t - Czas

v - prędkość

niuton

N

m kg s-2

1N = 1kg(1m/s2)

Ciśnienie (naprężanie styczne, naprężanie normalne)

p

(s, t)

p = F/S

F - siła działająca prostopadle na powierzchnię S

paskal

Pa

m-1 kg s-2

1Pa = 1N : (1m2)

Ciężar właściwy

g

g = dG/dV

G - ciężar

V - objętość

niuton na

metr sześcienny

N/m3

m-2 kg s-2

Moduł Younga

E

E=es

e - wydłużenie względne

s - naprężenie normalne

niuton na

metr kwadratowy

N/m2

m-1 kg s-2

Deformacja liniowa, wydłużenie względne

e

e = Δl/l0

l - długość

l0 - długość początkowa

Praca

W, A

W = Flcosa

F - siła

l - długość drogi

a - kąt pomiędzy kierunkami siły i drogi

dżul

J

m2 kg s-2

1J = 1N 1m

Energia

E, W,

dżul

J

m2 kg s-2

Energia kinetyczna

Ek, T, K;

Ek = mv2/2

m - masa ciała

v - prędkość

dżul

J

1J = (1kg)

(1m/s) (1m/s)

Energia potencjalna

Ep, V, F

Ep = mgh

mg - ciężar ciała

h - różnica poziomów

dżul

J

1J = (1kg)

(1m/s2) (1m)

Moc

P

P = W/t

W - praca

t - czas

wat

W

1W = 1J : (1s)

m2 kg s-3

Lepkość

(kinetyczna)

n

v = h/r

h - lepkość dynamiczna

r - gęstość

metr kwadratowy na sekundę

m2/s

m2 s-1

1 m2/s = (1Pas):

(1 kg/m3)

Lepkość

(dynamiczna)

h

h = F / (S gradv)

F - siła

S - powierzchnia

v - prędkość

paskalosekunda

Pa s

m-1 kg s-1

1 Pa s = 1 Pa :

(1m/s):(1m)

Współczynnik tarcia

f

f = FT/FN

FT - siła tarcia

FN - siła nacisku

-

-

1 = 1 N : (1 N)

Wielkości cieplne

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Nazwa wielkości

Symbol wielkości

Wzór

Znaczenie liter we wzorze

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Wymiar jednostki (za pomocą jednostek podstawowych)

Pojemność cieplna

C

C = dQ/dT

Q - ciepło

T - temperatura

dżul na kelwin

J/K

m2 kg s-2 K-1

(1J=1W1s)

Molowa pojemność cieplna (ciepło właściwe molowe)

Cn

Cv = 1/v dQ/dT

dQ - ciepło, które powoduje zmianę temperatury masy molowej o dT

dżul na mol i kelwin

J/(molK)

m2 kg s-2 K-1

Pojemność cieplna właściwa (ciepło właściwe)

c

c = 1/m dQ/dT

dQ - ciepło które dostarczane masie m, implikuje zmianę jej temperatury o dT

dżul na kilogram i kelwin

J/(kgK)

m2 s-2 K-1

Przenikalność energii cieplnej

k

k = dq/dT

T - temperatura q - gęstość powierzchniowa strumienia ciepła

wat na metr kwadratowy i kelwin

W/(m2K)

kg s-3 K-1

Moc ciepła (strumień ciepła)

F

F = dQ/dt

Q - ciepło t - czas

wat

W

m2 kg s-3

Gęstość powierzchniowa strumienia ciepła

q

q = dF/dS

F - strumień ciepła, który przechodzi przez powierzchnię S

wat na metr kwadratowy

W/m2

kg s-3

Gradient temperatury

grad T

gradT = dT/dl

dT - spadek temperatury na długości dl

kelwin na metr

K/m

m-1 K

Konduktywność cieplna (Przewodność cieplna właściwa)

λ

λ = q/gradT

q - gęstość powierzchniowa strumienia ciepła T - temperatura

wat na metr i kelwin

W/(mK)

m kg s-3 K

Przewodność cieplna

L

L = λS / l

l - długość kanału cieplnego

S - przekrój poprzeczny kanału cieplnego λ - konduktywność cieplna

wat na kelwin

W/K

m2 kg s-3 K-1

Opór cieplny

RT

RT = 1/L

L - przewodność cieplna

kelwin na wat

K/W

m-2 kg-1 s3 K

Rezystywność cieplna (opór cieplny właściwy)

1/λ

1/λ

λ - przewodność cieplna właściwa

metr razy kelwin na wat

mK/W

m-1 kg-1 s3 K

Współczynnik rozszerzalności objętościowej

g

g = 1/V0 dV/dT

V0, V - objętość początkowa i końcowa

T - temperatura

kelwin do potęgi minus pierwszej

1/K

K-1

Współczynnik rozszerzalności liniowej

a

a = 1/l0 dl/dT

l0, l - długość początkowa i końcowa

T - temperatura

kelwin do potęgi minus pierwszej

1/K

K-1

Wyrównywalność temperatury

a

a = λ/(rCp)

Cp - ciepło właściwe przy stałym ciśnieniu

λ - przewodność cieplna właściwa

r - gęstość

metr kwadratowy na sekundę

m2/s

m2 s-1

Współczynnik temperaturowej zmiany ciśnienia

b

b = 1/p0 dp/dT

p0, p - ciśnienia początkowe i końcowe

T - temperatura

kelwin do potęgi minus pierwszej

1/K

K-1

Przepływ masy (strumień masy)

mt

mt = m/t

m - masa

t - czas

kilogram na sekundę

kg/s

kg s-1

Wielkości elektryczne

Wielkość fizyczna

Jednostka wielkości fizycznej

Nazwa wielkości

Symbol wielkości

Wzór

Znaczenie liter we wzorze

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Wymiar jednostki (za pomocą jednostek podstawowych)

Gęstość prądu elektrycznego

j, J

j = I/S

I - prąd elektryczny

S - powierzchnia przekroju poprzecznego

amper na metr kwadratowy

A/m2

m-2 A

Rezystancja

(czynny opór elektryczny)

R

R = U/I

U - napięcie I - prąd elektryczny

ohm

Ω

m2 kg s-3 A-2

(1 Ω = 1V / 1A)

Napięcie elektryczne

U

U = RI = P/I

I - prąd elektryczny

P - moc

R - rezystancja

wolt

V

m2 kg s-3 A-1

Konduktancja (przewodność elektryczna)

G

G = 1/R

R - rezystancja

simens

S

m-2 kg-1 s3 A2

Rezystywność

(opór elektryczny właściwy)

r

r = SR / l

l - długość

R - rezystancja

S - pow. przekroju

omometr

Ω m

m3 kg s-3 A-2

Konduktywność (przewodność właściwa elektryczna, elektrolityczna)

g, s

g = 1/r

r - rezystywność

simens na metr

S/m

m-3 kg-1 s3 ´ A2

Najpopularniejsze przedrostki wielokrotne i podwielokrotne układu SI

Nazwa mnożnika

Mnożnik

Przedrostek

Pochodzenie nazwy

Nazwa

Symbol

bilion

1012 = 1 000 000 000 000

T

tera

gr. teras - sięgający nieba

miliard

109 = 1 000 000 000

G

giga

gr. gigas - olbrzym

milion

106 = 1 000 000

M

mega

gr. megas - wieki

tysiąc

103 = 1 000

k

kilo

gr. chilas - tysiąc

sto

102 = 100

h

hekto

gr. hekato - sto

dziesięć

101 = 10

da

deka

gr. dekas - dziesięć

dziesiąta

10-1 = 0,1

d

decy

łac. decem - dziesięć

setna

10-2 = 0,01

c

centy

łac. centum - sto

tysięczna

10-3 = 0,001

m

mili

łac. mille - tysiąc

milionowa

10-6 = 0,000 001

m

mikro

gr. mikros - mały

miliardowa

10-9 = 0,000 000 001

n

nano

wł. nano - karzełek

bilionowa

10-12 = 0,000 000 000 001

p

piko

wł. piccolo - maleńki

Legalne jednostki miar nie należące do układu SI

Nazwa wielkości fizycznej

Symbol jednostki

Nazwa jednostki

masa

t

tona

czas

min

h

d

minuta

godzina

doba

dzień

tydzień

miesiąc

kwartał

rok

powierzchnia

ha

hektar

pojemność, objętość

l

litr

temperatura

°C

stopień Celsjusza

kąt płaski

°

'

"

g

stopień

minuta

sekunda

grad

energia

eV

elektronowolt

masa atomowa

jednostka masy atomowej

długość

AU, UA

pc

jednostka astronomiczna długości

parsek

Pochodne jednostki miar nie należące do układu SI

Jednostki te mogą być wyrażone poprzez ilorazy, bądź iloczyny legalnych jednostek miar nie należących do układu SI lub jednostek miar wymienionych powyżej i tych z układu SI.

Jednostki pochodne wielkości fizycznych

Nazwa wielkości fizycznej

Symbol jednostki

Nazwa jednostki

Relacje pomiędzy jednostkami, definicje

Dodatkowe uwagi

Masa

t

tona

1t = 1Mg = 103kg

Czas

min

h

d

minuta

godzina

doba

1min = 60s

1h = 60min = 3600s = 3,6ks

1d = 24h = 86400s = 86,4ks

Temperatura

°C

stopień Celsjusza

dla różnicy temperatury

1°C = 1K

Kąt płaski

°

'

"

g

stopień

minuta

sekunda

grad

1° = p/180 rad = 1,745 32910-2 rad

1' = 1°/60 = p/10800 rad =

= 2,908 88210-4 rad

1" = 1'/60 = p/648 000 rad =

= 4,848 14 10-6 rad

1g = p/200 rad » 1,570 79610-2 rad

Powierzchnia

ha

hektar

1ha = 1hm2 = 104 m2

jednostka stosowana do wyrażania powierzchni gruntów

Pojemność, Objętość

l, L

litr

1L = 1dm3 = 10-3 m3

jednostka stosowana do wyrażania objętości płynów oraz materiałów sypkich i pojemności zbiorników

Prędkość liniowa

km/h

kilometr na godzinę

1km/h = 1/3,6 m/s

Prędkość obrotowa (częstość obrotów)

obr/s

obr/min

obrót na sekundę /

obrót na minutę

1obr/s = 1s-1

1obr/min = 1/60s-1

Gęstość masy

kg/L

kilogram na litr

1kg/L = 103 kg/m3

Jednostki pochodne wielkości elektrycznych i chemicznych

Nazwa wielkości fizycznej

Symbol jednostki

Nazwa jednostki

Relacje pomiędzy jednostkami, definicje

Dodatkowe uwagi

Energia, praca

kWh

kilowatogodzina

1kWh = 3,6106 J = 3,6 MJ

Moc pozorna

VA

woltoamper

1VA = 1W

Moc bierna

var

war

1var = 1W

Objętość molowa

L/mol

litr na mol

1L/mol = 10-3 m3/mol

Stężenie molowe

mol/L

mol na litr

1mol/L = 103 mol/m3

pH, czyli wykładnik wartości stężenia jonów wodorowych

1

jedność

liczbowa wartość stężenia molowego które jest wyrażone w mol/dm3

Stosunek dwóch różnych wartości tej samej wielkości fizycznej

1

%

o/oo

ppm

jedność

procent

promil

część milionowa

1 =1/1

1% = 1/100

1o/oo = 1/1000

1ppm = 1/1 000 000

Relacje pomiędzy jednostkami miar pochodzącymi z innych układów i jednostkami z układu SI

Relacje pomiędzy niektórymi jednostkami wielkości mechanicznych używanych w układach ciężarowym i CGS do odpowiednich jednostek SI.

Układ SI

Układ ciężarowy

Układ CGS

Wielkość fizyczna

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

Symbol jednostki

mnożnik

A1

mnożnik

A2

Symbol jednostki

mnożnik

A3

mnożnik

A4

Masa

kilogram

kg

inert

= kGs2/m

0,10197

9,80665

g

103

10-3

Pole powierzchni (powierzchnia)

metr kwadratowy

m2

m2

1

1

cm2

104

10-4

Objętość

metr sześcienny

m3

m3

1

1

cm3

106

10-6

Prędkość liniowa

metr na sekundę

m/s

m/s

1

1

cm/s

10-2

102

Przyspieszenie

metr na kwadrat sekundy

m/s2

m/s2

1

1

cm/s2

102

10-2

Gęstość masy

kilogram na metr sześcienny

kg/m3

inert/m3 = kGs2/m4

0,10197

9,80665

g/cm3

10-3

103

Siła

niuton

N

kG

0,10197

9,80665

dyn = gcm/s2

105

10-5

Ciężar właściwy

niuton na metr sześcienny

N/m3

kG/m3

0,10197

9,80665

dyn/cm3

= g/(cm2s2)

10-1

10

Ciśnienie

paskal

Pa

kG/m2

0,10197

9,80665

dyn/cm2

= g/(cms2)

10

10-1

Moduł sprężystości

paskal

Pa

kG/m2

0,10197

9,80665

dyn/cm2

= g/(cms2)

10

10-1

Napięcie powierzchniowe

niuton na metr

N/m

kG/m

0,10197

9,80665

dyn/cm = g/s2

103

10-3

Praca, energia

dżul

J

kGm

0,10197

9,80665

erg = gcm2/s2

107

10-7

Udarność

dżul na metr kwadratowy

J/m2

kGm/m2

0,10197

9,80665

erg/cm2 = g/s2

103

10-3

Moc

wat

W

kGm/s

0,10197

9,80665

erg/s

= gcm2/s2

107

10-7

Legenda:

jedna jednostka układu SI odpowiada A1 jednostkom układu ciężarowego

jedna jednostka układu ciężarowego odpowiada A2 jednostkom układu SI

jedna jednostka układu SI odpowiada A3 jednostkom układu CGS

jedna jednostka układu CSG odpowiada A4 jednostkom układu SI

Relacje pomiędzy niektórymi jednostkami wielkości cieplnych występujących w układzie CGS do odpowiednich jednostek układu SI.

Układ SI

Układ CGS

Wielkość

Symbol jednostki

Nazwa jednostki

Symbol jednostki

mnożnik A1

mnożnik A2

Pojemność cieplna

J/K

dżul na kelwin

egr/K = cm-2gs-2K-1

107

10-7

Ciepło właściwe

J/(kgK)

dżul na kilogram i kelwin

egr/(gK) = cm-2s-2K-1

104

10-4

Właściwe ciepło molowe

J/(molK)

dżul na mol i kelwin

erg/(molK) = cm--2gs-2K-1mol-1

107

10-7

Przenikalność energii cieplnej

W/(m2K)

wat na metr kwadratowy i kelwin

erg/(scm2K) = gs-3K-1

103

10-3

Gradient temperatury

K/m

kelwin na metr

K/cm

10-2

102

Współczynnik przewodzenia ciepła

W/(mK)

wat na metr i kelwin

erg/(scmK) = cmgs-3K-1

105

10-5

Legenda:

jedna jednostka układu SI odpowiada A1 jednostkom układu CGS

jedna jednostka układu CSG odpowiada A2 jednostkom układu SI

Niektóre z brytyjskich oraz amerykańskich jednostek miar oraz ich relacje do odpowiednich jednostek układu SI

Obca jednostka

Nazwa oryginalna

Nazwa polska

Symbol jednostki

Relacja do innych jednostek

jednostki długości

nautical mile (UK)

mila morska (UK)

n. mile (UK)

1 n. mile (UK) = 1,85318 km

nautical mile (US)

mila morska (US)

n. mile (US)

1 n. mile (US) = 1,852 km

mile (Int)

mila (Int)

mi (Int)

1 mila (Int) = 1760 yd = 1,60934 km

yard

jard

yd

1 yd = 3 ft = 914,4 mm

foot

stopa

ft

1 ft = 12 in = 304,8 mm

inch

cal

in

1 in = 25,4 mm

calibre

kaliber

cl

1 cl = 254 mm

jednostki powierzchni

square mile (Int)

mila kwadratowa

mi2, sq mi

1 mi2 (Int) = 640 ac = 2,58999 km2

acre

akr

ac

1 ac = 4840 yd2 = 4046,86 m2

square yard

jard kwadratowy

yd2, sq yd

1 yd2 = 9 ft2 = 0,836127 m2

square foot

stopa kwadratowa

ft2 , sq ft

1 ft2 = 144 in2 = 929,030 cm2

square inch

cal kwadratowy

in2 , sq in

in2 = 645,16 mm2

jednostki objętości

ton register

tona rejestrowa

ton reg

1 ton reg = 2,83168 m3

cubic yard

jard sześcienny

yd3

1 yd3 = 0,764555 m3

cubic foot

stopa sześcienna

ft3

1 ft3 = 28,3169 dm3

cubic inch

cal sześcienny

in3

1 in3 = 16,3871 cm3

bushel (UK)

buszel (UK)

bu (UK)

1 bu (UK) = 36,3687 dm3

gallon (UK)

galon (UK)

gal (UK)

1 gal (UK) = 1,20094 gal(US)

= 4,54609 dm3

fluid ounce (UK)

uncja cieczy (UK)

fl oz (UK)

1 fl oz (UK) = 28,8 cm3

barrel

beczka (baryłka)

bbl (US)

1 bbl (US) = 42 gal (US)

= 158,987 dm3

bushel (US)

buszel (US)

bu (US)

1 bu (US) = 35,2391 dm3

fluid gallon (US)

galon cieczy (US)

gal liq (US)

1 gal liq (US) = 3,78541 dm3

fluid ounce (US)

uncja cieczy (US)

fl oz (US)

1 fl oz (US) = 29,574 cm3

jednostki masy

long ton

tona (UK)

ton (UK)

1 ton (UK) = 2240 lb = 1,010 Mg

short ton

tona (US)

ton (US)

1 ton (US) = 2000 lb = 0,907185 Mg

pound

funt

lb

1 lb = 16 oz = 0,453592 kg

ounce

uncja

oz

1 oz = 28,3495 g

jednostki gęstości

pound per cubic foot

funt na stopę sześcienna

lb/ft3, lb/cu ft

1 lb/ft3 = 16,0185 kg/m3

ounce per cubic foot

uncja na stopę sześcienna

oz/ft3, oz/cu ft

1 oz/ft3 = 1,00116 kg/m3

long ton per cubic yard

tona długa na jard sześcienny

ton/yard3 (UK)

1 ton/yd3 (UK) = 1328,94 kg/m3

pound per fluid gallon (UK)

funt na galon cieczy (UK)

lb/gal liq (UK)

1 lb/gal liq (UK) = 99,7763 kg/m3

pound per fluid gallon (US)

funt na galon cieczy (US)

lb/gal liq (US)

1 lb/gal liq (US) = 119,826 kg/m3

jednostki prędkości

foot per second

stopa na sekundę

ft/s

1 ft/s = 0,3048 m/s

mile per hour

mila na godzinę

mi/h

1 mi/h = 1,60934 km/h

= 0,47704 m/s

mile per second

mila na sekundę

mi/s

1 mi/s = 1,60932 km/s

= 5793,64 km/h

jednostki przyspieszenia

foot per square second

stopa na kwadrat sekundy

ft/s2

1 ft/s = 0,3048 m/s2

jednostki ciężaru, siły

long ton force

tona długa - siła (UK)

tonf (UK)

1 tonf (UK) = 9964,02 N

short ton force

tona krótka - siła (US)

tonf (US)

1 tonf (US) = 8896,44 N

pound force

funt - siła

lbf

1 lbf = 4,44822 N

ounce force

uncja - siła

ozf

1 ozf = 0,278014 N

jednostki ciężaru właściwego

pound force per cubic foot

funt - siła na stopę sześcienną

lbf/ft3

1 lbf/ft3 = 157,087 N/m3

jednostki naprężenia mechanicznego, ciśnienia

pound force per square inch

funt - siła na cal kwadratowy

lbf/in2

1 lbf/in2 = 6894,76 Pa

ounce force per square inch

uncja - siła na cal kwadratowy

ozf/in2

1 ozf/in2 = 430,992 Pa

foot of water thread

stopa słupa wody

ft H2O

1 ft H2O = 2989,07 Pa

inch of water thread

cal słupa wody

in H2O

1 in H2O = 249,089 Pa

inch of merkury thread

cal słupa rtęci

in Hg

1 in Hg = 3386,39 Pa

jednostki energii, pracy, ilości ciepła

pound forcefoot

funt - siła · stopa

lbfft

1 lbfft = 1,35582 J

British thermal unit

brytyjska jednostka cieplna

Btu

1 Btu = 1055,06 J

jednostki strumienia ciepła, mocy

pound forcefoot per second

funt siła · stopa na sekundę

lbfft/s

1 lbfft/s = 1,35582 W

horse power

koń mechaniczny (UK)

hp

1 hp = 745,700 W

Btu per second

Btu na sekundę

Btu/s

1 Btu/s = 1055,06 W

Btu per hour

Btu na godzinę

Btu/h

1 Btu/h = 0,29306 W

jednostki ciepła właściwego

Btu per pound degree Fahrenheit

Btu na funt i stopień Fahrenheita

Btu/(lb°F)

1 Btu/(lb°F) = 4,1868 kJ/(kg·K)

jednostki przewodności cieplnej

Btu per hour foot ´ degree Fahrenheit

Btu na godzinę · stopę i stopień Fahrenheita

Btu/(hft°F)

1 Btu/(hft°F) = 1,73073 W/(m·K)

Btu per second foot ´ degree Fahrenheit

Btu na sekundę · stopę i stopień Fahrenheita

Btu/(sft°F)

1 Btu/(sft°F) = 6,230964 kW/(m·K)

jednostki współczynnika wymiany cieplnej

Btu per hour square foot degree Fahrenheit

Btu na godzinę · stopę kwadr. i stopień Fahr.

Btu/(hft2°F)

1 Btu/(hft2°F) = 5,67826 W/(m2K)

Legenda: UK - brytyjski, Int - międzynarodowy, US - amerykański.

Najczęściej używane jednostki temperatury wraz z przeliczaniem skal

Nazwa

Symbol

Przeliczenie skal temperatury

Temperatura Kelvina T, stopień termodynamiczny Kelwina.

K

1K = 1 ºC = 9/5 ºF

T = t + 237,15

T = 5/9 (tF - 32) + 273,15 = 0,5556 (tF - 32) + 237,15

Temperatura Celsjusza, stopień termodynamiczny Celsjusza.

°C

1 ºC = 1K

t = T - 237,15

t = 5/9 (tF - 32) = 0,5556 (tF - 32)

Temperatura Fahrenheita tF, stopień termodynamiczny Fahrenheita.

°F

1 ºF = 5/9 ºC

tF = 9/5 (T - 237,15) + 32

tF = 9/5 t + 32 = 1,80t + 32

Jednostki ciśnienia pochodzące z różnych układów jednostek wraz z ich zamianą

Nazwa jednostki

Pa

dyn/cm2

kG/cm2

atm

bar

Tr

mm H2O

1 paskal

= 1 Pa (1 N/m2)

1

10

1,019716× 10-5

9,86923 × 10-6

10-5

7,50062 × 10-3

1,01974 × 10-1

1 dyna na cm kwad.

= 1 dyn/cm2

01-paź

1

1,019716× 10-6

9,86923 × 10-7

10-6

7,50062 × 10-4

1,01974 × 10-2

1 atmosfera tech. = 1 kG/cm2

9,80665 × 104

9,80665 × 105

1

9,67841 × 10-1

9,80665 × 10-1

7,35559 × 102

1,00003 × 104

1 atmosfera fizyczna

= 1 atm

1,01325 × 105

1,01325 × 106

1,033

1

1,01325

7,60 × 102

1,03326 × 104

1 bar

105

106

1,019716

9,86923 × 10-1

1

7,50062 × 102

1,01974 × 104

1 tor = 1 Tr

= 1 mm Hg (przy 0°C)

1,333224 × 102

1,333224 × 103

1,360 × 10-3

1,3157895×10-3

1,333224× 10-3

1

1,35954 × 10

1 funt-siła na cal kwadratowy = 1 Lb/in2

6,894757 × 103

6,894757 × 104

7,031 × 102

6,80460 × 10-2

6,894757 × 10-2

5,17149 × 10

7,03089 × 102

1 funt-siła na stopę kwadr. = 1 Lb/ft2

4,788 × 10

4,788 × 102

4,882 × 104

4,725 × 10-4

4,788 × 10-4

3,5911 × 10-1

4,882

1 cal słupa rtęci

= 1 cal Hg (przy 0°C)

3,386 × 103

3,386 × 104

3,453 × 102

3,342 × 10-2

3,386 × 10-2

2,540 × 10

3,453 × 102

1 milimetr słupa wody

= 1mm H2O (przy 4°C, 1 atm)

9,80638

9,80638 × 10

9,99972 × 10-5

9,67814 × 10-5

9,80638 × 10-5

7,35539 × 10-2

1

Jednostki ciśnienia, które pochodzą z różnych układów jednostek oraz ich relacje do jednostki ciśnienia układu SI (paskala)

Symbol jednostki

Nazwa jednostki

Relacja do paskala

dyn/cm2

= g/(cm s2)

dynamo-centymetr kwadratowy

0,1 Pa

kG/m2

kilogram‑siła na metr kwadratowy

9,80665 Pa

mm H2O

milimetr słupa wody

1mm H2O = 9,807 Pa

cm H2O

centymetr słupa wody

1cm H2O = 98,067 Pa

m H2O

metr słupa wody

1m H2O = 9806,654 Pa

mm Hg

milimetr słupa rtęci (tor)

1mm Hg = 133,322 Pa

lbf/in2

funt‑siła na cal kwadratowy

1lbf/in2 = 6894,76 Pa

lbf/ft2

funt‑siła na stopę kwadratową

1lbf/ft2 = 47,8803 Pa

lbf/yd2

funt‑siła na jard kwadratowy

1lbf/yd2 = 5,32003 Pa

ozf/in2

uncja‑siła na cal kwadratowy

1ozf/in2 = 430,922 Pa

ft H2O

stopa słupa wody

1ft H2O = 2989,07 Pa

in H2O

cal słupa wody

1in H2O = 249,089 Pa

in Hg

cal słupa rtęci

1in Hg = 3386,39 Pa

760mm Hg

atmosfera fizyczna

760mm Hg = 1013,25 hPa

kG/cm2

atmosfera techniczna

1kG/cm2 = 980,665 hPa

105 N/m2

bar

1bar = 105 Pa

Jednostki siły

Nazwa

N

dyn

kG

Lb

pdl

1 niuton = 1 N

1

105

1,02 × 10-1

2,248 × 10-1

7,233

1 dyna = 1 dyn

10-5

1

1,020 × 10-6

2,248 × 10-6

7,233 × 10-5

1 kilogram-siła = 1 Kg

9,80665

9,80665 × 105

1

2,205

7,093 × 10

1 gram-siła = 1 G

9,80665 × 10-3

9,80665 × 102

10-3

2,205 × 10-3

7,093 × 10-2

1 funt-siła = 1 Lb

4,448

4,448 × 105

4,536 × 10-1

1

3,217 × 10

1 poundal = 1 pdl

1,383 × 10-1

1,383 × 104

1,410 × 10-2

3,108 × 10-2

1